Publicystyka - ngo.pl

Patronat honorowy nad zjazdem objęli: Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Elżbieta Rafalska, Prezes Zarządu Związku Powiatów Polskich Ludwik Węgrzyn, Marszałek Województwa Śląskiego Wojciech Saługa i Starosta Powiatu Zawierciańskiego Krzysztof Wrona.

Tegoroczne Forum PCPR poświęcone było roli samorządów powiatowych, a zwłaszcza Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie i Miejskich Ośrodków Pomocy Rodzinie, w realizacji zadań pomocy społecznej na rzecz pomyślności rodziny; a także realizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz problematyce rachunkowości w jednostkach samorządu terytorialnego i praktycznym aspektom obsługi finansowej. Dodatkowym elementem Forum było zebranie sprawozdawcze Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Powiatowych i Miejskich Ośrodków Pomocy Rodzinie „CENTRUM”.

Otwarcia XI Forum PCPR dokonał Przewodniczący Zarządu OSPiMOPR „CENTRUM” Andrzej Smulczyński. Powitał on też w imieniu organizatorów: Stowarzyszenia „CENTRUM” i Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Zawierciu wszystkich uczestników XI Forum PCPR oraz gości: Krystynę Wyrwicką Dyrektor Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej Ministerstwach Pracy i Polityki Społecznej, Annę Kuszczuk Głównego Specjalistę Departamentu Polityki Rodzinnej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Marię Milejską Członka Zarządu Powiatu Zawierciańskiego, Bernadetę Skóbel radcę prawnego Związku Powiatów Polskich i wykładowcę Damiana Grzelkę specjalistę w zakresie finansów publicznych.

Odczytał też list do uczestników Forum skierowany przez dr Joannę Staręgę –Piasek z Instytutu Rozwoju Służb Społecznych, podkreślający nieocenioną rolę i wpływ PCPR-ów i MOPR-ów na polityke społeczną w naszym kraju.

Jako pierwsza zabrała głos Maria Milejska, przedstawicielka władz Powiatu Zawierciańskiego, witając serdecznie przybyłych na Ziemi Zawierciańskiej i życząc wszystkim udanych obrad.

Następnie swoją prelekcję „Rachunkowość w JST”, przeplataną licznymi pytaniami z sali, wygłosił Damian Grzelka specjalista w zakresie finansów publicznych. Omówił on zmiany dotyczące wspólnej obsługi jednostek sektora finansów publicznych, które weszły w życie 1 stycznia 2016 r. Skupił się zwłaszcza na wspólnej obsłudze finansowej jednostek organizacyjnych w Centrach Usług Wspólnych, pokazując zalety tego rozwiązania, ale też zwrócił uwagę na często pozorne oszczędności utworzenia wspólnej obsługi finansowej oraz na cały katalog zagrożeń wynikających z podjęcia takiej decyzji przez władze samorządu. Zwrócił uwagę na znaczące zwiększenie obowiązków PCPR w przypadku powierzenia tej merytorycznie specjalistycznej jednostce zadań CUW. Poruszył też kwestie nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych oraz sprawę zmian w odpowiedzialności za gospodarkę finansową, w ramach której często władze samorządowe naruszają kompetencje kierowników jednostek. Przypomniał też problemy związane z odpowiedzialnością z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

Ważną częścią zawierciańskiego Forum był punkt obrad: „Rola samorządów powiatowych (Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie i Miejskich Ośrodków Pomocy Rodzinie) w realizacji zadań pomocy społecznej na rzecz pomyślności rodziny”. Podsumowanie dotychczasowych działań w tym obszarze, plany, zmiany i oczekiwania przedstawiła Dyrektor Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej MPiPS Krystyna Wyrwicka. Podkreśliła zmiany widoczne w działalności PCPR-ów, które powstawały jako jednostki specjalistyczne uzupełniające działalność OPS-ów, a obecnie pracują również z indywidualnym klientem. Dalej koordynują działalność powiatowych systemów pomocy społecznej, w których działają Domy Pomocy Społecznej, Środowiskowe Domy Samopomocy, Ośrodki Interwencji Kryzysowej, Palcówki Opiekuńczo – Wychowawcze, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Świetlice Socjoterapeutyczne oraz prowadzą poradnictwo prawne, rodzinne, psychologiczne, wspierają osoby z niepełnosprawnością. Dlatego konieczna jest stała współpraca PCPR i OPS, tym bardziej że część specjalistycznych usług musi być też obecnie realizowana przez OPSy (na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej).

Dyskutowano o utrudniającym pracę braku stałości prawnej i organizacyjnej w systemie pomocy społecznej i wskazywano też na oczekiwane wprowadzenie superwizji dla pracowników socjalnych. Podkreślano, że to nie jest spełnienie oczekiwań środowiska, gdyż superwizja winna być zapewniona wszystkim specjalistom pomocy społecznej, nie tylko pracownikom socjalnym. Ze zrozumieniem choć i z niepokojem przyjęto też zapowiedź wstrzymania wzrostu dofinansowania do uczestników ŚDS. Wysłuchano też zapowiedzi zmian: w Karcie Polaka, w standardach dla DPS-ów dla osób uzależnionych od alkoholu oraz o przygotowaniu do zmian w procedurze „Niebieskie Karty”.

Dyrektor Krystyna Wyrwicka wskazywała, że rośnie liczba dzieci odbieranych interwencyjnie (na podstawie art.12 a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie). Ale zmniejsza się za to liczba klientów korzystających z pomocy społecznej, co z jednej strony jest pozytywnym efektem pracy służb pomocy społecznej, ale z drugiej strony rodzi niebezpieczeństwo znikania rodzin problemowych z pola widzenia służb społecznych. Dyrektor Wyrwicka uczulała, by te zagrożone problemami środowiska monitorować i podkreślała jak ważna jest praca socjalna, a dla PCPR-ów zwłaszcza jej trzeci model – model modyfikacji zachowań. Zaznaczyła też, że trwają obecnie prace nad wdrożeniem standardu usług dla osób bezdomnych, nad rozwojem wsparcia dla seniorów, nad de instytucjonalizacją usług opiekuńczo-wychowawczych oraz nad wsparciem mieszkalnictwa chronionego, wspomaganego, treningowego. Zasygnalizowała też możliwe uproszczenie systemu świadczeń pomocy społecznej, w tym odejście od części świadczeń.

Rozmawiano też o problemach związanych z narastającym w wielu samorządach problemem konieczności spłacania milionowymi kwotami potomków właścicieli dworków i budynków pałacowych, w których działają placówki systemu pomocy społecznej, np. domy pomocy społecznej czy placówki opiekuńczo-wychowawcze. Wskazywano, że to państwo przekazało samorządom te posiadłości z placówkami, a obecnie odwraca się od problemu partycypowania w kosztach uregulowania tego poważnego już w skali kraju problemu.

Kolejnym mówcą była Bernadeta Skóbel radca prawny Związku Powiatów Polskich, która przedstawiła „Informację Związku Powiatów Polskich na temat ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz bieżących problemów zgłaszanych przez PCPR”. Wskazywała ona na problemy samorządów z pieczą zastępczą, która generuje koszty, nie mające pokrycia w nikłych dochodach powiatów i otrzymywanych przez nie dotacjach. Zwróciła jednak uwagę, że po stronie powiatów ogromne koszty finansowe generują również działania na rzecz zmniejszenia liczby dzieci, które mogą przebywać w placówce opiekuńczo-wychowawczej z 30 do 14 zgodnie z wymaganym standardem. Wskazywała też m.in. na szereg luk i nieścisłości prawnych wskazywanych przez pracowników Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie oraz Organizatorów Rodzinnej Pieczy Zastępczej. Podkreśliła też, że zasadne jest również przeanalizowanie mechanizmów pracy z rodzicami biologicznymi po umieszczeniu ich dziecka w pieczy zastępczej, zwłaszcza wsparcia ze strony asystenta rodziny i utrzymywania kontaktów przez rodziców zastępczych. Gdyż prawidłowe działania w tym obszarze zwiększają to szanse na prawidłowy rozwój dziecka i jego powrót do biologicznej rodziny. Zaznaczyła też konieczność badań otoczenia (dzieci, konkubenci, rodzice) kandydatów na rodziców zastępczych i rodziców zastępczych.

Radca prawny przywołała też opinie Najwyższej Izby Kontroli kwestionujące powierzanie przez zarządy powiatów kontroli rodzin zastępczych dyrektorom PCPR-ów. Odpowiadała też na liczne pytania uczestników Forum, wskazując m.in. na administracyjny tryb odwoławczy od nieprawidłowych zaleceń pokontrolnych wydawanych przez kontrole powołane przez wojewodów.

Ważnym punktem obrad było wystąpienie „Realizacja ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej – dotychczasowe doświadczenia” przygotowane przez Annę Kuszczuk Głównego Specjalistę Departamentu Polityki Rodzinnej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Wykładowca wskazała, że maleje liczba dzieci w pieczy zastępczej: w 2015 r. było ich 76 503, wobec 77 348 dzieci w 2014 r., co oznacza spadek o 1,1 %. 74 % dzieci przebywa w rodzinnej pieczy zastępczej, a 26 % w instytucjonalnej pieczy zastępczej. Niepokojące staje się zmniejszanie się liczby rodzin zastępczych, zmniejsza się też liczba kandydatów na rodziców zastępczych. Zatem w najbliższych latach potrzebne są bardzo intensywne działania na rzecz pozyskiwania kandydatów do prowadzenia rodzinnych form pieczy zastępczej. Równie istotne w tym kontekście jest odpowiednie wsparcie oferowane funkcjonującym rodzinom zastępczym i rodzinnym domom dziecka, bowiem brak poczucia bezpieczeństwa skutkować może rezygnacją z pełnionej funkcji.

Pozytywnym zjawiskiem jest natomiast wzrost liczby rodzin pomocowych. Widoczny jest też wzrost liczby rodzinnych domów dziecka. Oznacza to zatem, że postępuje z wolna profesjonalizacja rodzinnych form pieczy zastępczej (zauważalny jest kolejny niewielki spadek udziału form spokrewnionych i niezawodowych). Inne zauważalne pozytywne zmiany to: wzrost liczby koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej, wzrost liczby asystentów rodzin.

Anna Kuszczuk w ostatniej części swojego wystąpienia omówiła szerzej proces deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej, na który składają się: rozwój profilaktyki, zmniejszanie liczby dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej, podwyższanie wieku dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej i rozwój rodzinnej pieczy zastępczej.

Warto też podkreślić, że w osobnym bloku zajęć swoje merytoryczne zajęcia odbyły księgowe PCPR-ów. Te zajęcia poprowadził z nimi Damian Grzelka specjalista w zakresie finansów publicznych.

Obrady XI Forum to czas wytężonych obrad i dyskusji. Poszczególne sesje XI Forum prowadzili przedstawiciele Zarządu Stowarzyszenia „CENTRUM”: Andrzej Smulczyński – dyrektor PCPR w Busku-Zdroju, Mirosława Zielony – dyrektor PCPR w Koszalinie, Mirosław Sobkowiak – dyrektor PCPR w Gostyniu i Adam Witas – dyrektor PCPR w Zawierciu.

W trakcie Forum odbyło się zebranie sprawozdawcze Stowarzyszenia „Centrum”. Uczestnicy obrad przyjęli sprawozdanie z działalności Zarządu i udzielili mu absolutorium.

Patronat medialny nad XI Forum PCPR sprawowały: Polskie Radio Katowice, „Doradca w Pomocy Społecznej”, „Kurier Zawierciański”.