Publicystyka - ngo.pl

Tworzymy stowarzyszenie zwykłe. Jeszcze nie wiemy, czy powołamy przedstawiciela, czy zarząd. Mamy pomysł na napisanie projektu i pozyskanie środków z dotacji. Projekt będzie czasochłonny i pracochłonny, chcielibyśmy otrzymywać wynagrodzenie za świadczoną pracę. Czy jest możliwe aby przedstawiciel albo członek zarządu otrzymywał wynagrodzenie od stowarzyszenia?

Stowarzyszenie zwykłe to uproszczona forma stowarzyszeń. Stowarzyszenia zwykłe nie posiadają osobowości prawnej, ale mają tzw. ułomną osobowość prawną. Działają w oparciu o regulamin. 

Stowarzyszenie zwykłe jest reprezentowane przez przedstawiciela lub przez zarząd – w zależności jak zdecydują członkowie i co zostanie zapisane w regulaminie.

Ustawa - Prawo o stowarzyszeniach reguluje kwestię zawierania umów z członkami zarządu stowarzyszenia, ale tylko tzw. rejestrowego (posiadającego osobowość prawną - zarejestrowanego w KRS lub klubu sportowego działającego w formie stowarzyszenia). Zgodnie z art. 11 ust. 4 ustawy w imieniu stowarzyszenia (rejestrowego) umowę taką zawiera pełnomocnik wybrany przez walne zebranie członków lub członek komisji rewizyjnej wskazany w uchwale komisji. Jednak zgodnie z art. 43 pkt 1 zapisu tego nie stosuje się do stowarzyszeń zwykłych. Nie ma w ogóle wskazanego sposobu zawierania analogicznych umów w stowarzyszeniu zwykłym i powstaje niepewność jak to zrobić zgodnie z przepisami.

Stowarzyszenie zwykłe może zatrudniać pracowników, w tym swoich członków (art. 2 ust. 3 Ustawy prawo o stowarzyszeniach). Jeśli więc regulamin nie zawiera żadnych obostrzeń w tym temacie, to stowarzyszenie zwykłe może zatrudniać przedstawiciela lub członka zarządu. Powstaje jednak pytanie, kto może podpisać taką umowę w imieniu stowarzyszenia zwykłego. 

Z  art. 41a ustawy - Prawo o stowarzyszeniach wynika, że stowarzyszenie zwykłe reprezentuje przedstawiciel albo zarząd, z tym, że do czynności przekraczających zarząd zwykły przedstawiciel (lub zarząd) musi posiadać zgodę wszystkich członków stowarzyszenia i ich pełnomocnictwo. Jednocześnie przepis wymienia niektóre czynności, do których obowiązkowo jest wymagana zgoda wszystkich członków i udzielenie przez nich pełnomocnictwa. 

Wśród tych czynności jest zawarcie umowy o kredyt lub pożyczki, a także zaciągnięcie innych zobowiązań przekraczających 10 000 zł. Sytuacja jest jasna, gdy  wartość umowy da się ustalić (np. w perspektywie całego czasu obowiązywania) i przekracza ona koszt 10 000 zł. Można zauważyć, że zawarcie umowy zlecenia czy umowy o pracę nie jest wymienione wprost. Jednak wymieniony katalog nie jest zamknięty, wobec czego inne czynności też mogą być uznane za czynności przekraczające zwykły zarząd - przepisy nie zawierają definicji „czynności zwykłego zarządu”. Pojęcie to jest zaczerpnięte  z Kodeksu cywilnego i jest szeroko  omówione w literaturze prawniczej oraz orzecznictwie Sądu Najwyższego, ale nawet tam nie znajdziemy jednoznacznej wykładni, a jedynie pomocne wskazówki jak to pojęcie rozumieć.

Jednym z wyznaczników może być kwota umowy – przepis mówi o 10 000 zł. Tu warto zauważyć, że w przypadku umowy, jej wartość powinna być liczona nie w skali miesiąca tylko jako kwota wynagrodzenia (w zasadzie całkowitego kosztu dla stowarzyszenia) za cały okres umowy. 

Ponieważ katalog czynności przekraczających „zwykły zarząd” nie jest zamknięty, stowarzyszenie zwykłe może samo uszczegółowić jakie inne czynności traktuje jako przekroczenie zwykłego zarządu.

Niezależnie od tego należy wziąć pod uwagę na ile dana czynność jest powtarzalna, zwyczajna, codzienna dla organizacji, nie zwiększa nieproporcjonalnie dotychczasowej skali zobowiązań i działań  stowarzyszenia. Ta próba intuicyjnego rozumienia tego pojęcia pokazuje, że jest ono nieostre i jego konkretna treść może się zmieniać dla danej organizacji wraz z jej rozwojem.

Nawet więc, jeśli wynagrodzenie za cały okres umowy nie przekroczy 10 000 zł, to i tak bezpieczniej jest uznać, że umowa z przedstawicielem lub  członkiem zarządu jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd - gdyż nie jest to rzecz typowa w stowarzyszeniach zwykłych, a zawarcie umowy powoduje powstanie po stronie stowarzyszenia zobowiązania do wypłaty umówionego wynagrodzenia. 

W stowarzyszeniu zwykłym, w przypadku zawierania umowy przekraczającej zwykły zarząd wymogiem jest aby wszyscy członkowie stowarzyszenia udzielili zgody i pełnomocnictwa przedstawicielowi lub zarządowi do dokonania danej czynności.

Pełnomocnictwo zgodnie z art. 41a ust. 2 Prawa o stowarzyszeniach powinno być udzielone przedstawicielowi lub zarządowi. Tak więc powinien powstać dokument, w którym wszyscy członkowie stowarzyszenia wyrażają zgodę na zawarcie danej umowy, z dookreśleniem: rodzaju umowy (np. zlecenia, o dzieło, o pracę), z kim ma być zawarta, na jaką kwotę i na jaki okres. Oprócz zgody powinno być też udzielone pełnomocnictwo do zawarcia umowy. Warto wskazać, jeśli pełnomocnictwo udzielone jest zarządowi, czy czynność może być zawarta samodzielnie przez jednego członka zarządu, czy np. przez cały zarząd lub wybranych członków.

Podsumowując: jeśli stowarzyszenie zwykłe chce zawrzeć z przedstawicielem lub członkiem zarządu jakąś umowę, np. zlecenia, rekomendujemy aby najpierw wszyscy członkowie stowarzyszenia wyrazili pisemną zgodę na dokonanie takiej czynności i udzielili przedstawicielowi (lub zarządowi) stosownego pełnomocnictwa.