Od pięciu lat systematycznie spada liczba nowo powstających organizacji – stowarzyszeń i fundacji. W roku 2003 zarejestrowało się ponad 4 tysiące nowych stowarzyszeń i 900 fundacji, natomiast w 2007 już tylko 3 tysiące stowarzyszeń i 650 fundacji, a więc aż o ok. 25% mniej.
Powstawanie nowych organizacji pozarządowych to oczywiście tylko
jeden z przejawów społecznej aktywności. Jednak bez organizacji
trudno wyobrazić sobie demokratyczne społeczeństwo zdolne do
wyrażania interesów obywateli, do obrony ich przed władzą państwa,
gdy ta posuwa się za daleko czy do wyręczania państwa, gdy okazuje
się ono nieskuteczne. Dynamika przyrostu liczby organizacji
(wykres) wiele mówi o stanie tego społeczeństwa.
Dynamikę przyrostu nowych organizacji można śledzić na
podstawie danych z rejestru podmiotów gospodarki narodowej
REGON. W pierwszym kwartale 2008 roku było w nim
zarejestrowanych 58 237 stowarzyszeń (nie licząc Ochotniczych
Straży Pożarnych) oraz 9 106 fundacji. Jednak liczbę
aktywnych organizacji szacuje się na 60-75% zarejestrowanych, a
więc 40-50 tys. podmiotów (organizacje nie mają obowiązku
wyrejestrowania się po zakończeni działalności – stąd
różnica).
Nawet jeśli dane REGON nie pozwalają opisać rzeczywistego
rozmiaru sektora, to są wiarygodnym źródłem danych nt. dynamiki
powstawania nowych organizacji. A ta zaczęła wyraźnie słabnąć w
2003 roku i trend ten utrzymał się do dziś. Można go łączyć z
takimi czynnikami makroekonomicznymi jak poprawa sytuacji na rynku
pracy, spadek bezrobocia. Kolejnym potencjalnie ważnym czynnikiem
wyjaśniającym spadek dynamiki rozwoju sektora jest emigracja osób
najaktywniejszych, najbardziej przedsiębiorczych, a więc właśnie
tych, którzy zostając w kraju, mogliby zakładać stowarzyszenia czy
fundacje.
Jak pokazują m.in. badania Stowarzyszenia Klon/Jawor
(„Wolontariat, filantropia i 1% - raport z badań 2007”, „Indeks
Społeczeństwa Obywatelskiego 2007”) w Polsce spada zaangażowanie
obywateli w działalność społeczną. Jest mniej wolontariuszy (ich
procent wśród dorosłych Polaków spadł z 21,9% w 2006 roku do 13,2%
w roku 2007), mniej członków organizacji (22,4% Polaków w 2006 roku
i 13,2% w roku 2007), coraz mniej osób bez wynagrodzenia
pracuje dla swojej społeczności lokalnej. W malejącej liczbie nowo
powstałych organizacji odzwierciedla się więc również ten
niepokojący społeczny trend.
a także w Stowarzyszeniu Klon/Jawor – tel. 828 91 28 wew. 120 (osoby do kontaktu: Marta Gumkowska, Jan Herbst).
