Publicystyka - ngo.pl

Coraz dłuższe dni, zdecydowanie cieplejsze powietrze, ptaki śpiewające w koronach drzew – nareszcie rozkwitł maj, a to może oznaczać tylko jedno – czas na Tydzień Świadomości Czerniaka! W tegorocznej, XIII edycji Tygodnia o profilaktyce czerniaka mówić będą przedstawiciele wybranych grup zawodowych, którzy przez większą część dnia pracują na zewnątrz.

Dlaczego? Promieniowanie UV jest groźne nie tylko na gorącej plaży, ale przede wszystkim podczas wykonywania codziennych czynności i obowiązków, czyli też w trakcie pracy czy w drodze do niej. Posługując się hasłem „Chroń skórę zawodowo!”, dwóch wyjątkowych Ambasadorów wskazuje na proste zachowania z obszaru profilaktyki nowotworów skóry, które mogą uratować życie. W rolę m.in.: strażniczki miejskiej, nauczyciela WFu, mamy-influencerki, urzędnika czy robotniczki wcielili się znani i lubiani aktorzy – Karolina Bacia oraz Kacper Kuszewski. Spot z ich udziałem dostępny jest w kanałach społecznościowych Akademii Czerniaka na YouTube, Facebooku, a także na Instagramie.

Według „Raportu Otwarcia” Narodowej Strategii Onkologicznej w ostatnich latach nastąpił istotny wzrost zachorowań na czerniaka. Może mieć na to wpływ m.in. pandemia COVID-19, podczas której mniej pacjentów zgłaszało się na kontrolę znamion, co wpłynęło na statystyczną kumulację zachorowań w ostatnim czasie. Dodatkowo według prognoz prezentowanych podczas ASCO 2022, w Stanach Zjednoczonych do 2040 roku to czerniak będzie drugim najczęstszym nowotworem. Pozytywnym trendem natomiast jest zdecydowany wzrost przeżywalności chorych, co oznacza, że coraz więcej czerniaków jest diagnozowanych we wczesnym stadium, ale też z roku na rok poprawia się dostęp do nowoczesnych terapii.

– Obecnie w Polsce możemy skutecznie leczyć nawet zaawansowanego czerniaka. Dzięki regularnym zmianom wprowadzanym przez Ministerstwo Zdrowia do programu lekowego B.59 nasi pacjenci mają dostęp do najnowszych terapii. Najskuteczniejsze jednak będzie leczenie wczesnych etapów nowotworu. Możemy zauważyć pozytywny trend, ponieważ mimo wzrostu liczby zachorowań, pacjenci zgłaszają się do nas zdecydowanie wcześniej. Świadomość społeczeństwa zdecydowanie rośnie, co tylko potwierdza sens działań Akademii Czerniaka. Nadal jednak pozostają grupy, które należy edukować. Są to właśnie osoby wykonujące swoją pracuję na zewnątrz – tłumaczy prof. dr hab. med. Piotr Rutkowski, Kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków, Pełnomocnik Dyrektora ds. Narodowej Strategii Onkologicznej i Badań Klinicznych, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy Warszawa, Przewodniczący Zespołu Ministra Zdrowia ds. Narodowej Strategii Onkologicznej, Przewodniczący Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Przewodniczący Rady Agencji Badań Medycznych, Przewodniczący Rady Naukowej Akademii Czerniaka. – Dlatego w ramach XIII Tygodnia Świadomości Czerniaka będziemy zachęcać pracowników, ale też i pracodawców, do zwrócenia uwagi na konieczność ochrony skóry przed promieniowaniem UV, a także na uważne oglądanie swoich znamion – dodaje.

Profilaktyka czerniaka jest jedną z najprostszych wśród nowotworów, ponieważ czynniki ryzyka zachorowania na ten złośliwy nowotwór skóry są doskonale znane. Poza tymi, na które nie mamy wpływu, jak np. niski fototyp skóry (jasna karnacja, rude lub blond włosy, liczne piegi), istnieje także grupa czynników modyfikowalnych, o których wystąpieniu sami decydujemy. Są to: oparzenia słoneczne, nadmierna ekspozycja słoneczna czy korzystanie z solarium. Zmieniając swoje zachowania możemy uniknąć wystąpienia złośliwych nowotworów skóry. Co też istotne, czerniak najczęściej występuje na skórze, a więc jego rozpoznanie nie wymaga skomplikowanej diagnostyki.

– Ochrona skóry przed nadmierną ekspozycją na promieniowanie UV oraz regularna samokontrola zmian barwnikowych to podstawy w profilaktyce czerniaka. Warto także raz w roku udać się na kontrolę znamion do dermatologa lub chirurga onkologa, co zdecydowanie zwiększy szanse na wczesne rozpoznanie tego nowotworu. Szczególnie jest to wskazane dla osób znajdujących się w grupie ryzyka. Bardzo ważne jest, aby osoby o niskim fototypie skóry, ale też te o dużej liczbie znamion pamiętały o podstawowych zasadach profilaktyki. Przypominam, że o wysokim zakresie ochrony przeciwsłonecznej SPF mówimy powyżej 30 – wyjaśnia prof. dr hab. n med. Grażyna Kamińska-Winciorek, kierownik Zespołu ds. Raka i Czerniaka Skóry w Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowym Instytucie Badawczym, Oddział w Gliwicach, Przewodnicząca Sekcji Dermoskopii i Innych Technik Obrazowania Skóry Polskiego Towarzystwa Dermatologii. – W przypadku osób pracujących na zewnątrz, ale nie tylko, dodatkową barierę dla promieniowania UV może stanowić odzież ochronna. I tutaj warto pamiętać, że bardzo dobry zakres ochrony przeciwsłonecznej UPF to 25+.

Rak skóry, spowodowany ekspozycją na promieniowanie UV, nie jest klasyfikowany w polskim prawie jako choroba zawodowa. Z tego powodu osoby wykonujące swoją pracę na zewnątrz nie są objęte obowiązkową opieką profilaktyczną. Nie mają też prawa do odpowiednich ubrań ochronnych. W przeciwieństwie do Australii czy Nowej Zelandii, gdzie pracodawcy są zobowiązani do zapewnienia środowiska wolnego od zagrożeń, w tym promieniowania UV, w Polsce za takie uznaje się tylko promieniowanie jonizujące.

– O zmianach w prawie, dzięki którym raki skóry spowodowane ekspozycją na promieniowanie UV stałyby się chorobami zawodowymi, mówi się już od kilku lat. Takie podejście pozwoliłoby objąć odpowiednią opieką osoby, które prywatnie nie mogą lub nie widzą potrzeby kontroli znamion u specjalisty. I nie chodzi tu tylko o rolników, ale wszystkie osoby wykonujące swoją pracę na zewnątrz – mówi prof. Grażyna Kamińska-Winciorek. – Profilaktyka czerniaka jest naprawdę najprostszym sposobem na uchronienie się przed tym nowotworem.

Pomimo braku odpowiednich zapisów w prawie, wielu pracodawców samodzielnie, widząc długoterminowe korzyści, promuje profilaktykę antynowotworową w swojej organizacji, a co za tym idzie zdrowy styl życia. Pracownik, w którego pracodawca „zainwestował” poprzez szkolenia i podnoszenie kwalifikacji zawodowych jest zwłaszcza w obecnych czasach na wagę złota. Troska o jego zdrowie jest zatem dobrą inwestycją. Czy takie podejście sprawi, że Polacy będą się chętniej badać?

– Wsparcie zdrowia pracownika jest coraz częściej postrzegane przez pracodawców jako inwestycja – kapitał zdrowia pracownika finalnie przekłada się na sukces prowadzonego biznesu. Zdrowy pracownik to przecież bardziej efektywny pracownik. Poza zachęcaniem do zdrowego stylu życia poprzez popularne w firmach „owocowe czwartki”, karty sportowe, czy promowanie dojeżdżania rowerem do pracy, pracodawcy w wielu przypadkach, także w ramach pracowniczych benefitów, oferują dostęp do prywatnej opieki medycznej, która zawiera zarówno dostęp do podstawowych badań przesiewowych, jak i bardziej zaawansowanej diagnostyki. Pracodawcy także widząc potrzebę profilaktyki zdrowotnej organizują badania profilaktyczne także bezpośrednio w miejscu pracy. To sprawia, że mimo braków w prawie, pracodawcy coraz częściej stają się aktywnymi członkami systemu promującego m.in. profilaktykę nowotworową. Wyzwaniem pozostaje jeszcze przełamanie bariery strachu pracownika przed badaniem, stąd konieczne są profilowane kampanie edukacyjne – podsumowuje Aleksandra Sienkiewicz, Dyrektor Forum Zdrowia Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.

Jak uniknąć czerniaka? To proste! Wystarczy pamiętać o poniższych zasadach ochrony skóry przed promieniowaniem UV w każdej sytuacji, również podczas pracy wykonywanej na świeżym powietrzu. Profilaktyka pierwotna jest najprostszym sposobem ochrony przed czerniakiem!

Złote Zasady Ochrony Skóry:

• Używanie kremów z odpowiednio wysokim filtrem UV;
• Noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV, koszulki i nakrycia głowy;
• Unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce, szczególnie w godzinach 11:00-16:00;
• Bezwzględne unikanie solarium;
• Coroczna kontrola znamion u lekarza dermatologa lub chirurga onkologa, a co miesiąc regularna samoobserwacja skóry – w przypadku pojawienia się niepokojących zmian lub nowych znamion – natychmiastowy kontakt ze specjalistą;

Czy wiesz, że czerniaka można dostrzec gołym okiem? To oznacza, że jest najprostszym nowotworem do zdiagnozowania. Rozwija się zwykle na powierzchni skóry, a jego wygląd można określić poprzez charakterystyczne cechy – Kryteria ABCDE czerniaka. Warto je poznać, bo wcześnie wykryty czerniak jest całkowicie wyleczalny.

A-symetria – znamię wylewające się na jedną stronę;

B-rzegi poszarpane – znamię, którego brzegi nie są gładkie, które nie jest okrągłe/owalne;

C-zerwony, czarny, niejednolity kolor znamienia;

D-uży rozmiar – znamię o wielkości powyżej 6 mm;

E-wolucja – znamię, które zmieniło się w krótkim czasie, powiększa się, unosi nad powierzchnię skóry, swędzi, pęka, piecze, wokół którego powstało kilka nowych znamion.

Szczegóły dotyczące XIII Tygodnia Świadomości Czerniaka znaleźć można na stronie internetowej Akademii Czerniaka oraz na Facebooku i Instagramie.