Publicystyka - ngo.pl

Pierwszym punktem marcowego posiedzenia WRP była prezentacja Programu rozwoju dialogu i komunikacji społecznej do roku 2022, w skrócie nazywanego Programem Dialog. Jest to jeden z pierwszych dokumentów wykonawczych podpiętych pod Strategię rozwoju #Warszawa2030, realizujący jej cel 1.2, czyli Wspólnie decydujemy o naszym mieście. Obecnie trwają konsultacje społeczne tego dokumentu.

We wstępie zostało zdefiniowane, że dialog publiczny to każda zorganizowana forma komunikacji pomiędzy władzami samorządowymi a mieszkańcami w sprawach związanych z zarządzaniem Warszawą, w szczególności obejmująca procesy podejmowania decyzji. Kluczowe jest tu zaufanie, na które składają się cztery aspekty: partnerstwo, transparentność, rzetelność i konsekwencja.

Program zakłada cztery cele szczegółowe, do których przypisane są tzw. "wiązki działań", które z kolei zakładają przygotowanie projektów (w programie podane zostały ich przykłady):

1. Zwiększenie dostępu do wiedzy o mieście i rozwój transparentności decyzji:

a) Działania na rzecz wzmacniania transparentności (Warszawski model dialogu, Warszawskie dane, Warszawa 19115)

b) Działania na rzecz zwiększania potencjału eksperckiego (Naukowa Warszawa)

2. Wzmocnienie kultury dialogu w Warszawie:

a) Działania wewnętrzne na rzecz wzmacniania postaw wspierających dialog (wzmocnienie wagi dialogu jako elementu misji urzędnika, rozwój wagi dialogu publicznego w systemie zarządzania zasobami ludzkimi)

b) Działania na rzecz rozwijania kompetencji wewnątrz Urzędu (zastosowanie profilu kompetencyjnego w zakresie prowadzenia dialogu, wzmocnienie kompetencji w zakresie dialogu, w szczególności dialogu publicznego)

c) Działania na rzecz wzmacniania współpracy wewnątrz Urzędu (wzmocnienie współpracy urzędników pracujących w obszarze dialogu, poszerzanie systemu innowacji i sugestii pracowniczych, w tym nastawionych zwłaszcza na współpracę)

3. Rozwój metod form i narzędzi partnerskiego dialogu publicznego

a) Działania na rzecz rozwoju narzędzi dialogu (nowe narzędzia partycypacji, budżet partycypacyjny, warszawski LAB, zwiększanie efektywności zarządzania konfliktami w tamach dialogu)

b) Działania na rzecz zarządzania wiedzą o dialogu (rozwój wiedzy o dialogu, wzmocnienie systematycznej ewaluacji jakości dialogu publicznego)

4. Pogłębienie kompetencji obywatelskich i samorządowych oraz zaangażowanie w dialog w mieście

a) Działania na rzecz rozwoju kompetencji obywatelskich (edukacja o dialogu i nabywanie kompetencji obywatelskich, stworzenie i rozwijanie systemu motywacji i wsparcia osób zaangażowanych w dialog)

Zgodnie z założeniem projekty mają być elastyczne, w trakcie realizacji Programu Dialog mogą pojawiać się też nowe projekty i działania. Podkreślone zostało, że dokument był przygotowywany partycypacyjnie: wpierw odbywały się spotkania plenarne, potem praca toczyła się w mniejszych zespołach, następnie znów odbyły się większe spotkania, obecnie trwają konsultacje społeczne.

Następnie nastał czas dyskusji. Andrzej Trzeciakowski zapytał, czy jest jakiś pomysł na pozyskiwanie ekspertów oraz skorzystanie z ich potencjału w życiu codziennym oraz pracy Urzędu m.st. Warszawy. Ewa Kolankiewicz, Pełnomocnik Prezydenta m.st. Warszawy ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi, odpowiedziała, że istnieje – realizowany przez Centrum Komunikacji Społecznej – projekt Naukowa Warszawa, w który zaangażowane są też wszystkie Biura. Zakłada on intensyfikację współpracy m.st. Warszawy z uczelniami, funkcjonuje też konkurs na prace magisterskie i doktorskie, które dotyczą stolicy i z których urzędnicy mogą korzystać. Współpraca ta się ostatnio coraz bardziej rozwija.

Marta Lewandowska powiedziała, że cieszy się, iż jeden z pierwszych dokumentów związanych ze Strategią #Warszawa2030 dotyczy dialogu. Przypomniała, że tydzień temu, na specjalnym posiedzeniu Rady, odbyła się dyskusja nad tym dokumentem i zaproponowano zmiany. Polegają one między innymi na tym, by dodać zapisy związane z podkreśleniem otwartości, różnorodności. Skoro będzie to zapisane w Strategii, to może warto też mocniej o tym napisać w Programie Dialog. Ewa Kolankiewicz odparła, że zapis ten znajdzie się w celu 1.1 Strategii, do którego będzie tworzony Program Wspólnota. Program Dialog odnosi się do celu 1.2. Agata Gójska, jedna z osób koordynujących prace nad Programem, powiedziała, że być może uda się nieco uszczegółowić o te wątki część zapisów.

Marta Lewandowska zwróciła też uwagę na to, że istnieje Program rozwoju warszawskich bibliotek, w którym jest zapis, że biblioteki mają stać się przestrzenią do prowadzenia debat publicznych, co wymaga różnorakiego wsparcia. Szkoda by było, żeby Program Dialog tego nie zauważył. Ewa Kolankiewicz zapewniła, że odbędą się rozmowy z Biurem Kultury, by oba te dokumenty jak najmocniej ze sobą współdziałały.

Wątpliwości do Programu zgłosił Dyrektor Biura Pomocy i Projektów Społecznych, Tomasz Pactwa, który przyznał, że nie wie, jaki jest cel tego Programu. Jego zdaniem nie ma w nim informacji o tym, co ma on osiągnąć, ponieważ nie ma też diagnozy, w jakim miejscu jesteśmy obecnie, jak wygląda sytuacja, a zatem nie możemy napisać, do czego chcemy dojść za pięć lat. Powiedział, że generalnie wygląda na to, iż z dialogiem jest bardzo dobrze, dlatego tworzymy Program. Zauważył, że część zadań z tego dokumentu już jest realizowana i będzie tak nawet bez niego. Jest też informacja o komunikacji ze strony Urzędu do mieszkańców, a niewiele o komunikacji w drugą stronę.

Agata Gójska wyjaśniła, że celem Programu jest stworzenie takiego mechanizmu działania, by urzędnicy i mieszkańcy mogli wspólnie decydować o mieście. Rzeczywiście autorzy Programu wpisali  trwające działania w Program, jednakże zwracając uwagę na wciąż niewykorzystany potencjał w wielu aspektach. Z jednej strony z Barometru Warszawskiego (badania dot. Warszawy - przyp. red.) wynika, że wiele aspektów życia w Warszawie jest ocenianych przez mieszkańców bardzo dobrze. Z drugiej strony pojawia się wiele uwag, że konsultacje społeczne są fasadowe, a głos mieszkańców ignorowany. Wynika to m.in. z faktu, że konsultacje nie są wiążące, a udział w nich często wymaga sporego zaangażowania.

Tomasz Pactwa zwrócił uwagę, że w Programie muszą pojawić się konkretne, twarde wskaźniki, bo inaczej nie wiadomo, do czego niektóre działania będą prowadzić, co będzie stanowić o osiągnięciu sukcesu. Agata Gójska przyznała, że są one bardzo ważne i że w w tym zakresie (zaufanie, otwartość) ich przygotowanie jest bardzo trudne. Duża część twardych wskaźników znajduje się w konkretnych projektach, które będą realizowane w ramach Programu Dialog.

W toku dalszej dyskusji pojawiły się głosy, że ważne  jest edukowanie mieszkańców - często nie wiedzą oni, czym są konsultacje społeczne i do czego służą. Nierzadko też buntują się, że jakaś decyzja została podjęta i nie zdają sobie sprawy, że poprzedziło to zbieranie i analizowanie danych. Temu zaradzić ma planowany w Programie zwiększony zakres współdecydowania mieszkańców o niektórych sprawach. Agata Gójska z kolei podkreśliła, że nie chodzi o stworzenie sytuacji, w której wszyscy współdecydują o wszystkim, bo to niemożliwe. Istotne jest znalezienie obszarów, w których mieszkańcy mogą się wypowiadać słyszalniej oraz wypracowanie lepszego sposobu na komunikowanie im różnych decyzji. Nie chodzi o to, by każdy dialog kończył się podjęciem decyzji, tylko by niektóre decyzje były podejmowane we  współpracy z mieszkańcami.

Ewa Kolankiewicz dodała, że Program Dialog jest na razie przygotowany na pięć lat, będą do niego dodawane kolejne projekty, będzie się stale rozwijać.

Na koniec ustalono, że Marta Lewandowska będzie przedstawicielką WRP w zespole roboczym pracującym dalej nad Programem, a każdy z członków Rady będzie mógł wysłać indywidualnie swoje uwagi i wątpliwości. Wszystkie zostaną potraktowane z należytą uwagą.

Kolejna ważną sprawą konkursów z inicjatywy własnej. Bezpośrednim impulsem do poruszenia tego tematu jest otworzenie konsultacji dotyczących takiego konkursu na Centrum Sztuki Włączającej przez Biuro Kultury. Dlatego na Radę został zaproszony jego dyrektor, Tomasz Thun-Janowski. Sprawę zreferował Andrzej Mrowiec reprezentujący BKDS ds. muzyki, współpracującą z Biurem Kultury. Jego zdaniem problem polega na tym, że konsultowany konkurs ma charakter wieloletni, ma zaplanowany wysoki budżet, przez co najprawdopodobniej "przejmie" środki przeznaczone na inne konkursy dotacyjne. Będzie to ok. 20% puli środków na roczne konkursy dotacyjne w 2019 i 2020 roku. Poprzedni konkurs z inicjatywy własnej na Centrum Sztuki Tańca „konsumował” środki, które zostały niewydane w innych konkursach. Zdaniem Andrzeja Mrowca problematyczne jest także to, że dopiero gotowe już ogłoszenie było konsultowane ze stroną społeczną.

Andrzej Mrowiec wyjaśnił, że nie chodzi o podważenie zasadności organizowania konkursów zgłaszanych z inicjatywy własnej. Pytanie tylko, w jaki sposób powinno to być procedowane. Jest to o tyle ważna sprawa, że podobny problem może pojawić się również w innych biurach.

Wobec niejasności Ewa Kolankiewicz wyjaśniła dokładnie, na czym polega omawiany mechanizm. Chodzi o to, że zgodnie z ustawą o dziąłaności pożytku publicznego i o wolontariacie każda NGO może złożyć wniosek z inicjatywy własnej na realizację dowolnego zdania publicznego - nie dostosowując się do wymogów ogłoszonych lub planowanych konkursów. Jeśli samorząd uzna, że zadanie jest celowe i interesujące, może ogłosić konkurs na zadanie opisane w tym wniosku, w którym każda NGO może wziąć udział. Jest to zatem sposób na to, by III sektor mógł wskazywać, jakiego rodzaju działań brakuje.

Następnie rozpoczęła się burzliwa dyskusja. Część osób była zbulwersowana faktem, że konkurs związany z powstaniem Centrum Sztuki Włączającej nie tylko zakłada budżet w okolicach blisko dwóch milionów złotych w roku 2020, ale też wyraźnie został napisany tak, że tylko jedna organizacja – w tym przypadku Teatr 21, czyli wnioskodawca – ma w nim szansę wygrać. Członkowie WRP argumentowali, że gdyby w ten sposób przygotowany został przetarg, to natychmiast zostałby oprotestowany. Ewa Wiśniewska zwracała z kolei uwagę na to, że trzeba porozmawiać w ogóle o działaniach skierowanych do osób z niepełnosprawnościami (omawiany konkurs jest z tym związany), ich udziale w kulturze, potrzebach oraz przeznaczanych na to środkach. Andrzej Trzeciakowski zaproponował, by stworzyć ogólnomiejski mechanizm polegający na tym, że dane biuro ogłasza, że ma do przeznaczenia na dotacje na przykład milion złotych i każda NGO może zgłosić się ze swoim pomysłem na nowatorskie działanie i wygrać część tej kwoty w konkursie. Z kolei wobec głosów wskazujących, jakie sumy inne organizacje dostają w dotacjach i za jaką kwotę inne organizacje mogłyby wykonać podobne ich zdaniem zadania, Pełnomocniczka Ewa Kolankiewicz apelowała, by nie wprowadzać atmosfery wzajemnego porównywania, które branże i działania są ważniejsze i by nie odgrywać roli komisji oceniającej projekty.

Ostatecznie członkowie Rady skonstatowali, że istnieje wyraźna luka w procedurze konkursowej, tj. nie wiadomo dokładnie, jak konkursy tego typu powinny być konsultowane, na jakim etapie, czy ogłoszenie konkursu zawierające bardzo mocno sprofilowane warunki jest zgodne z przyjętymi zasadami dialogu. Rozwiązaniem tego problemu zajmie się specjalny zespół roboczy, by wypracować dobre praktyki w tym zakresie na przyszłość. Ze względu na to, że do 22 marca trwają konsultacje ogłoszenia konkursowego, BKDS mogą wciąż zgłaszać do niego uwagi.

Przedstawiciele Urzędu Dzielnicy Mokotów poprosili o zgodę na przeniesienie 226 500 zł na realizację zadania z budżetu partycypacyjnego, polegającego na zagospodarowaniu terenów przy jeziorku Czerniakowskim. Realizująca go organizacja z różnych powodów nie jest w stanie wywiązać się z tego zadania. Z kolei ponowne ogłoszenie konkursu może oznaczać, że zgłosi się tylko ta sama organizacja, która nie może wygrać, bo nie rozliczyła jeszcze do końca wcześniejszych działań. Chodzi więc o to, by można było zrealizować ten projekt na zasadzie przetargu, tym bardziej, że zadania w budżecie partycypacyjnym muszą zostać zrealizowane w ciągu roku. Tylko w ten sposób jest na to szansa.

Po dyskusji, w której zostały wyjaśnione różnorakie wątpliwości, WRP – tak samo jak DKDS Mokotów – zaopiniowała wniosek pozytywnie. Przy okazji jednak Rada przypomniała, że będzie trzeba spotkać się z zespołem kierującym budżetem partycypacyjnym, by omówić różnorakie problemy, które co jakiś czas się pojawiają.

Ewa Kościuch-Manandhar zwróciła uwagę na to, że w Parku Ujazdowskim dochodzi do licznych aktów wandalizmu i poprosiła o sprawdzenie, czy możliwe jest przywrócenie ochrony tego miejsca. Wiceprezydent m.st. Warszawy Włodzimierz Paszyński obiecał, że przyjrzy się tej sprawie. Na koniec Tomasz Harasimowicz zaapelował o przyspieszenie prac nad uchwałą krajobrazową.

Kolejne posiedzenie WRP odbędzie się 11 kwietnia.