Publicystyka - ngo.pl

Z ostatniego badania EKObarometr[1] wynika, że aż 56% Polaków uważa rzeki za najbardziej zanieczyszczone przestrzenie w naszym kraju. Jednocześnie co czwarty z nas sądzi, że to właśnie zanieczyszczenie rzek stanowi największe zagrożenie dla przyszłości naszej planety. Troską o rzeki kierują się także organizatorzy i uczestnicy Operacji Czysta Rzeka. Ta największa w Polsce akcja społecznego sprzątania rzek i terenów zielonych od 2019 roku zgromadziła społeczność ponad 64 tysięcy wolontariuszy, dzięki zaangażowaniu których uprzątnięto aż 1 447 ton śmieci! Niemal połowa akcji sprzątania odbywa się właśnie nad rzekami.

Siódma edycja największej w Polsce akcji sprzątania rzek i terenów zielonych została zainaugurowana również nad rzeką. 1 marca, w symbolicznym miejscu na terenach popowodziowych nad Nysą Kłodzką, sprzątało kilkudziesięciu ochotników. Od tego czasu w elektronicznym systemie inicjatywy zarejestrowano ponad 380 sztabów, do których zapisało się prawie 9 500 uczestników. Zaplanowano już 419 akcji w całym kraju.

– Każdego dnia statystyki się zmieniają. Chętnych do organizowania akcji, a także do samego sprzątania, nie brakuje. Cieszy nas ten społeczny odzew. Oznacza to, że miejsc wymagających interwencji jest wiele i są osoby, które nie godzą się na śmieci w swojej okolicy. Wielu szefów i szefowych sztabów jest z nami od lat, ale jeśli ktoś chciałby zorganizować swoją akcję po raz pierwszy, jesteśmy do dyspozycji – zarówno na infolinii, jak i mailowo. Udostępniamy także Przewodnik Szefa Sztabu, który krok po kroku pokazuje, jak zabrać się za działania lokalne – mówi Daniel Parol, jeden z pomysłodawców i organizatorów akcji.

Międzynarodowy Dzień Działań na rzecz Rzek przypada 14 marca.

– Dostrzeżenie potrzeb ochrony środowiska rzecznego i troska o te okolice to najlepszy sposób na docenienie mocy, siły i piękna rzek, a tym samym zadbanie o lepszą jakość życia nas samych. To dobra okazja do świętowania w plenerze – nad rzeką lub poprzez sadzenie drzew. Akcje sprzątania mogą odbywać się na lądzie w pobliżu rzeki albo z poziomu kajaka czy łódki, ale wówczas uczestnicy powinni zadbać o sprawny sprzęt i bezpieczeństwo ekopatrolu na wodzie – zwraca uwagę Izabela Sałamacha, rzeczniczka prasowa Operacji Czysta Rzeka.

14 i 15 marca Sztab Główny Operacji Czysta Rzeka zaplanował akcje sadzenia drzew na Mazowszu (okolice Łosic).

– Stworzymy pierwszy Las Operacji Czysta Rzeka, który zostawimy następnym pokoleniom – zapowiada Daniel Parol.

Organizatorzy przypominają, że drzewa na brzegach rzek pełnią wiele ważnych funkcji. Cień rzucany przez drzewa na lustro wody nie tylko ogranicza wzrost temperatury i parowanie, ale także reguluje oraz stabilizuje rozwój roślinności wodnej. Duże zdolności retencyjne drzew zmniejszają eutrofizację wód, wspomagają ich samooczyszczanie i magazynowanie. Stare, rozłożyste drzewa z rozwiniętym systemem korzeniowym nie tylko wzmacniają brzegi, chroniąc je przed nadmierną erozją boczną, ale także dają schronienie wielu gatunkom zwierząt – zarówno wodnym, jak i lądowym.

Akcje nasadzeń odbywają się w ramach programu Operacja Czysta Rzeka Sadzi Drzewa, którego partnerem jest Stowarzyszenie Wspólnota Arche. Od 2023 roku, dzięki świadomym wyborom wolontariuszy i staraniom organizatorów, rośnie już 20 730 drzew – buków, świerków, sosen, dębów i grabów.

Z okazji Międzynarodowego Dnia Działań na rzecz Rzek odbędą się także lokalne akcje sprzątania w plenerze. W sobotę 15 marca porządki zaplanowano m.in. w dolinie Następówki (Mazowieckie), nad Dobrą (Dolnośląskie), nad Wisłą w Puławach (Lubelskie) oraz w okolicach rzek Gnojnik i Łówczanka (Podkarpackie) oraz Budkowiczanki (Opolskie).

Kolejne okazje do organizacji plenerowych działań to Światowy Dzień Wody (22 marca) i Światowy Dzień Ziemi (22 kwietnia).

Rejestracja sztabów odbywa się na stronie www.operacjarzeka.pl.

🔹 Szefem sztabu może zostać każda osoba dorosła, która podejmie się koordynacji lokalnej akcji i zadba o odbiór odpadów, najczęściej w porozumieniu z lokalnym samorządem lub operatorem.

🔹 Uczestnikiem akcji może zostać każdy, kto ukończył 18 lat. Osoby w wieku 13-17 lat mogą wziąć udział w sprzątaniu za zgodą rodziców lub opiekunów prawnych. Dzieci do 13 r.ż. mogą uczestniczyć w akcji pod opieką rodziców lub opiekunów na miejscu akcji. 

🔹 Przedszkola, szkoły lub placówki oświatowe mogą zorganizować tzw. akcje szkolne, w ramach których to opiekun rejestruje sztab i zapisuje uczestników.

🔹 Można także organizować akcje firmowe, np. w ramach wolontariatu pracowniczego.

Aby być na bieżąco z wydarzeniami odbywającymi się w ramach Operacji Czysta Rzeka 2025, warto śledzić kanały komunikacyjne inicjatywy.

To pierwsza w historii skoordynowana akcja społecznego sprzątania rzek na całej ich długości – z uwzględnieniem dopływów, a także brzegów i okolicy. Ma na celu zaangażowanie lokalnych społeczności, samorządów, organizacji pozarządowych oraz turystów do posprzątania rzek i terenów wokół nich, a w ciągu roku – do utrzymania tam czystości. To także akcja edukacyjna i społeczna, zakładająca w długiej perspektywie wpływanie na zachowania i postawy obywateli, wyrażające dbałość o środowisko lokalne, w którym na co dzień żyją, z którego korzystają i z którego w przyszłości będą korzystać następne pokolenia.

Początkowo miała dotyczyć jedynie rzeki Bug, ale szybko okazało się, że są chętni do propagowania idei w całej Polsce. Dzięki temu, w sześciu edycjach, ponad 64 tysiące wolontariuszy zebrało 1 447 ton śmieci w całym kraju.

Co roku akcję wspierają samorządy, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy, największe wypożyczalnie sprzętu pływającego oraz lokalni liderzy, media i przedstawiciele życia publicznego, tacy jak: Jacek Kleyff, Andrzej Stasiuk, Adam Nowak i Raz Dwa Trzy, Stanisław Soyka, Urszula Dudziak, Kayah, Marek Kamiński, Anna Maruszeczko, o. Tomasz Dostatni, prof. Stanisław Baj, dr Andrzej Kruszewicz, o. Leon Knabit, Justyna Steczkowska czy Beata Sadowska. Operację Czysta Rzeka wspierał także śp. Aleksander Doba.

Pomysłodawcą i organizatorem Operacji Czysta Rzeka jest Wydawnictwo 5 Strona – wydawca magazynu Kraina Bugu.

Operacja Czysta Rzeka wspierana jest przez sponsorów i partnerów. Sponsorem strategicznym 7. edycji jest marka Dafi. Sponsorami oficjalnymi są Biedronka, PepsiCo i Kärcher. Sponsorem wspierającym jest York PL. Oficjalnym dostawcą paczek został InPost, natomiast partnerem Sztabu Głównego – ODO 24 i Arche. Status oficjalnego dostawcy paliwa otrzymała sieć stacji paliw Moya, a status oficjalnego odbiorcy odpadów – firma Remondis. Generali zostało oficjalnym ubezpieczycielem edycji, a firmy Toyota Auto Podlasie i Model Opakowania – partnerami logistycznymi. Partnerem technologicznym zostało Autenti, partnerem informatycznym – dhosting.pl, partnerem DOOH – Jet Line, partnerem komunikacyjnym – Helios, natomiast partnerem poligraficznym – Fold. Partnerem regionu warmińsko-mazurskiego została firma Dobra Energia dla Olsztyna.

·       strona internetowa www.operacjarzeka.pl

·       FB: https://www.facebook.com/Operacjarzeka

·       IG: https://www.instagram.com/operacjarzeka/

·       YT: https://www.youtube.com/channel/UCT6yxWP67dV1fgHrjraqtkw

·       LinkedIn: https://www.linkedin.com/showcase/operacja-czysta-rzeka/

[1] Badanie EKOBAROMETR – VI EDYCJA zrealizowane w maju 2024 przez SW RESEARCH Agencję Badań Rynku i Opinii metodą wywiadów online (CAWI) na panelu internetowym SW Panel na reprezentatywnej próbie 1500 Polaków w wieku 16-80 lat. Więcej o badaniu na https://operacjarzeka.pl/dla-mediow/zauwazenie-problemu-smieciozy-i-troska-o-srodowisko-nie-ida-w-parze/

[2] https://krainapstraga.pl/post/drzewa-na-ratunek

• Stan na 13.03.2025, godz. 12.30, https://system.operacjarzeka.pl/