Publicystyka - ngo.pl

Niepełnosprawność intelektualna to stan umysłu będący efektem najczęściej uszkodzenia lub nieprawidłowej budowy ośrodkowego układu nerwowego. U osób w stanie niepełnosprawności intelektualnej zaburzona jest sfera orientacyjno-poznawcza, czyli myślenie, rozumienie, uczenie się i tworzenie pojęć. Osoby te potrzebują więcej czasu na wyuczenie się nowych czynności i zapamiętanie nowych informacji, a także wolniej przystosowują się do życia społecznego.

• Bardzo często w pierwszym kontakcie, trudno rozpoznać osobę z niepełnosprawnością intelektualną. Wygląd, cechy zewnętrzne nie zawsze przekonają nas, że mamy do czynienia z taką osobą. Potrzeba dłuższej rozmowy, aby zrozumieć, że ma ona trudności, które mogą okazać się niepełnosprawnością intelektualną – mówi dr Monika Zima-Parjaszewska, wiceprezes Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym (PSOUU).

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wskazuje, że osoby z niepełnosprawnością intelektualną stanowią ok. 1 proc. całej populacji. Natomiast wyniki badań Głównego Urzędu Statystycznego z 2004r. podają, że liczba osób z niepełnosprawnością intelektualną w Polsce wynosi ok. 155 tys.

Niepełnosprawność intelektualna to stan trwały, którego nie można usunąć lekami, ani innymi metodami. Jednak przy zastosowaniu odpowiedniej rehabilitacji, u wielu osób z niepełnosprawnością intelektualną nie tylko w stopniu lekkim, ale także umiarkowanym i znacznym możliwe jest wyuczenie powszechnych umiejętności, dzięki którym stają się bardziej samodzielne – m.in. załatwiają w urzędach i instytucjach publicznych swoje sprawy obywatelskie takie jak np. wyrobienie dowodu osobistego, zameldowanie/wymeldowanie, ubieganie się o różne formy wsparcia z zakresu świadczeń rodzinnych i lokalowych.

• Osoba z niepełnosprawnością intelektualną w Polsce posiada te same prawa, jak każdy inny obywatel. Gwarantuje to Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – zwłaszcza art. 32 oraz ratyfikowana przez Polskę 6 września 2012r. Konwencja Organizacji Narodów Zjednoczonych o Prawach Osób Niepełnosprawnych – mówi Mirosław Wróblewski, Dyrektor Zespołu Prawa Konstytucyjnego i Międzynarodowego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. – Osoba z niepełnosprawnością intelektualną ma prawo do udania się do urzędu administracji publicznej i w pełni samodzielnego załatwienia swojej sprawy. Pamiętać o tym powinien każdy urzędnik.

O ile dostosowanie urzędu do potrzeb osób z innymi niepełnosprawnościami (ruchową, wzrokową, słuchową) wymaga często nakładów finansowych lub zmian organizacyjnych, o tyle przygotowanie instytucji publicznej do obsługi obywateli z niepełnosprawnością intelektualną wiąże się jedynie ze zdobyciem odpowiedniej wiedzy na ten temat.

W dniach 18, 20 i 26 września 2012 r. Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym przeprowadziło spotkania informacyjno–instruktażowe dla pracowników z urzędów: m. st. Warszawy, dzielnic stolicy i gmin Powiatu Warszawskiego Zachodniego z zakresu metod komunikacji, zachowania się i obsługi klientów z niepełnosprawnością intelektualną.

• W warsztatach wzięły udział 52 osoby pracujące w wydziałach, do których najczęściej trafiają osoby z niepełnosprawnością intelektualną w celu załatwienia swoich spraw obywatelskich, czyli: obsługi mieszkańców, świadczeń rodzinnych i spraw lokalowych. Na szkoleniach gościliśmy też przedstawicieli Urzędu m. st. Warszawy – Biura Administracji i Spraw Obywatelskich, Biura Pomocy i Projektów Społecznych, Centrum Komunikacji Społecznej, a także Starostwa Powiatu Warszawskiego Zachodniego i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie – mówi Irena Jakubczak, Naczelnik Wydziału Obsługi Mieszkańców w Urzędzie Dzielnicy Ursynów m. st. Warszawy i jednocześnie konsultant merytoryczny realizowanej przez PSOUU kampanii informacyjno-promocyjnej pn. „Urząd Dostępny dla Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną”, której częścią były ww. warsztaty.

Ze szkoleń nie skorzystali pracownicy urzędów gmin Izabelin i Błonie, oraz Dzielnicy Mokotów m. st. Warszawy. Obowiązki służbowe uniemożliwiły udział w spotkaniach pracownikom urzędu gminy Kampinos.

Warsztaty poprowadzili specjaliści współpracujący z osobami z niepełnosprawnością intelektualną – Paulina Święcka i Leszek Bocheński, trenerzy pracy z realizowanego także przez PSOUU projektu Centrum Doradztwa Zawodowego i Wspierania Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie Centrum DZWONI w Warszawie. Spotkania miały formułę interaktywną. Składały się przede wszystkim ze scenek instruktażowych, podczas których pokazywano metody komunikacji i zachowania się wobec klientów z niepełnosprawnością intelektualną. Gościem specjalnym spotkań była osoba z niepełnosprawnością intelektualną – Krzysztof Maciak, który na co dzień, sam lub w towarzystwie osoby wspierającej załatwia sprawy w różnych urzędach administracji publicznej. Uczestnicy warsztatów otrzymali też komplet materiałów informacyjno–instruktażowych, a reprezentowane przez nich instytucje – certyfikaty „Urzędu Dostępnego dla Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną”.

Warsztaty ujawniły problemy z jakimi borykają się pracownicy wydziałów, w których najczęściej udają się osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Pierwszym z nich są kłopoty z odróżnieniem zachowań charakterystycznych dla osób z niepełnosprawnością intelektualną (m.in. wycofanie z kontaktów, niepewność, niezrozumienie trudnych pojęć itp.) i osób ze schorzeniami psychicznymi (m.in. zaburzenia emocji, napady złości, agresji słownej).

Okazało się też, że szybkość obsługi klientów, do której wielką wagę przywiązują urzędy publiczne, nie jest sprzymierzeńcem osób z niepełnosprawnością intelektualną. Rozmowa z osobą z tym rodzajem niepełnosprawności wymaga od urzędnika większego skupienia i zajmuje zwykle więcej czasu. Urzędnicy wskazali na konieczność wprowadzenia zmian, które umożliwiłyby im rzetelną obsługę osób z niepełnosprawnością intelektualną.

• Aby inni klienci nie zarzucili im opieszałości, urzędnicy wydają osobom niepełnosprawnym tzw. numerki uprzywilejowane lub blokują ich numerki w elektronicznych systemach obsługi klientów. Po zablokowaniu numeru zarezerwowanego dla klienta z niepełnosprawnością i prosząc go aby np. wypełnił dokumenty na osobności, urzędnik może obsłużyć kolejnego klienta z kolejki. Innym udogodnieniem jest zorganizowanie oddzielnego pokoju, w którym można prowadzić rozmowy z klientami wymagającymi dłuższej komunikacji, np. osób z niepełnosprawnością intelektualną, niesłyszących lub bardziej kameralnych warunków obsługi – np. matek karmiących dzieci piersią – podpowiada Irena Jakubczak.

Uczestnicy warsztatów z zakresu obsługi osób z niepełnosprawnością intelektualną zaproponowali również, aby klienci z tym rodzajem niepełnosprawności zostali włączeni – jako osoby testujące – do organizowanego przez Biuro Administracji i Spraw Obywatelskich Urzędu m. st. Warszawy konkursu na najlepszy Wydział Obsługi Mieszkańców w stolicy.

• Jesteśmy przekonani, że warsztaty zrealizowane przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym pomogą urzędnikom Warszawy i gmin Powiatu Warszawskiego Zachodniego sprawniej i pewniej obsługiwać nie tylko osoby z niepełnosprawnością intelektualną, ale i inne wymagające prostszych komunikatów, np. osoby starsze, słabiej wykształcone, ze schorzeniami neurologicznymi i psychicznymi. Dlatego też przyłączyliśmy się do tej akcji jako Partner Merytoryczny – mówi Piotr Guział, Burmistrz Dzielnicy Ursynów m. st. Warszawy.

W ramach kampanii informacyjno-promocyjnej pn. „Urząd Dostępny dla Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną”, powstał też film instruktażowy dla pracowników urzędów administracji publicznej z zakresu metod obsługi klientów z niepełnosprawnością intelektualną, a także broszura w wersji easy-to-read, czyli łatwej do czytania i rozumienia przez osoby z tym rodzajem niepełnosprawności, która podpowiada jak załatwiać sprawy w urzędzie. Wszystkie materiały informacyjno-instruktażowe, które powstały podczas kampanii zostaną przekazane urzędom gminnym w całym województwie mazowieckim, a także do urzędów miast, gmin w miejscowościach, w których działają Koła terenowe PSOUU (124 w całym kraju) oraz innym, polskim organizacjom pozarządowym realizującym zadania na rzecz osób z niepełnosprawnością intelektualną. Posługując się nimi, instytucje, palcówki, organizacje będą mogły przeprowadzić szkolenia wewnętrzne z zakresu kontaktów z osobami z niepełnosprawnością intelektualną.

– Doświadczenia, które zyskaliśmy podczas realizacji spotkań informacyjno-instruktażowych dla warszawskich urzędników posłużą nam do przygotowania podobnych szkoleń dla innych instytucji publicznych i innych grup zawodowych, np. policjantów i strażników miejskich – mówi Barbara Abramowska, Dyrektor Biura Zarządu Głównego PSOUU.

Partnerem Merytorycznym kampanii jest Urząd Dzielnicy Ursynów m. st. Warszawy. Patronem Medialnym kampanii jest magazyn "Społeczeństwo dla Wszystkich".

Kampania jest współfinansowana ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.