Publicystyka - ngo.pl

Krzysztof Kowalik: – Moja organizacja, Fundacja Wolności z Lublina, działa lokalnie. Zajmujemy się dostępem do informacji publicznej oraz monitorowaniem działalności lokalnych władz.

K.K.: – Większość osób związanych z naszą organizacją swoją przygodę z działalnością strażniczą rozpoczęła od szkoleń organizowanych przez Sieć Obywatelską Watchdog Polska. Większość z nas jest też członkami tego stowarzyszenia. A to jest chyba pierwsze takie forum w Polsce, na którym spotyka się wiele różnych organizacji i osób, zajmujących się właśnie strażnictwem, dostępem do informacji publicznej. Chcemy poznać tych ludzi i wymienić się doświadczeniem.

K.K.: – Nie jest łatwo. Przede wszystkim dlatego, że nasze działania są oceniane jako polityczne, pomimo że nasza organizacja jest apolityczna. Mamy też duży problem z dostępem do informacji publicznej. Większość informacji musimy uzyskiwać poprzez wyroki sądu, chociaż czasem udaje nam się je uzyskać bezpośrednio. Gdy już mamy te informacje, analizujemy je i przedstawiamy władzom miasta rekomendacje, pokazujemy, gdzie coś jest robione źle. Niestety, władze rzadko nas słuchają.

Przykładem mogą być obserwowane przez nas działania Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lublinie. Pytaliśmy, kto tam zasiada, jakie ma kompetencje, ile na tym zarabia. Porównaliśmy te dane z innymi miastami. Okazało się, że Lublin ma jedną z większych w Polsce komisji i zasiada w niej najwięcej radnych. Dane zaprezentowaliśmy na infografice, by były czytelniejsze dla mieszkańców.

Kolejnym problemem okazał się sposób powoływania członków tej komisji. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zaleca, by członek takiej komisji ukończył 45-godzinne szkolenie. W Lublinie dwie nowe członkinie komisji, radne miejskie, ukończyły jedynie 4-godzinne szkolenie, na tydzień przed powołaniem do składu komisji. Co więcej, gdy spytaliśmy dlaczego zostały powołane, uzyskaliśmy odpowiedź, że mają dobry kontakt z mieszkańcami w swoich dzielnicach. Ustawa natomiast wymaga, by członkami takiej komisji byli specjaliści w rozwiązywaniu problemów alkoholowych.

Członkowie komisji zarabiają miesięcznie od 1000 do 1200 złotych. Powoływanie członków leży w wyłącznej kompetencji prezydenta, nie stworzono przejrzystych reguł ich wyłaniania. Naszym zdaniem powoływanie radnych do tej komisji można traktować jako korupcję polityczną, a działanie w niej powoduje konflikt interesów u radnego. Zasugerowaliśmy zmieniejszenie składu komisji, ustalenie przejrzystych zasad wyłaniania jej członków, zmniejszenie wynagrodzeń. Co ciekawe, nasze rekomendacje są zbieżne z rekomendacjami Wydziału Audytu i Kontroli Urzędu Miasta Lublin z 2011 roku.

Natomiast jednym z naszych większych sukcesów jest doprowadzenie do powstania w Lublinie rejestru umów zawieranych przez urząd miasta. Stało się to pod wpływem nacisków naszych, społecznych, a także dziennikarzy. Rejestr pierwotnie był publikowany w formie papierowych dokumentów, teraz to jest interaktywna strona internetowa, na której możemy sobie sortować wyniki, przeszukiwać po nazwie kontrahenta. To naprawdę zasługuje na pochwałę.

K.K.: – W naszej organizacji w tym momencie mamy tylko jedną osobę zatrudnioną na etacie. Jest jeszcze stażysta. Całą pracę wykonujemy właściwie wolontariacko, ewentualnie mamy jakieś umowy zlecenia realizowane w ramach projektu, ale nikt się z tego nie utrzyma. Profesjonalizacja jest bardzo istotna, ale moim zdaniem nie zawsze potrzeba do niej kadry 15 zatrudnionych osób. Przede wszystkim działania organizacji powinny być profesjonalne. Staramy się to robić chociażby w tej sposób, że mamy Biuletyn Informacji Publicznej, gdzie można się dowiedzieć o nas podstawowych informacji, mamy stronę internetową.

K.K.: – My ciągniemy fundację we dwóch. Zbieramy wolontariuszy i zwolenników. Fundacja jest już rozpoznawalna, dzięki temu jest łatwiej. Kiedyś był problem, bo nie byliśmy tak znani i ludzie nie chcieli do nas przychodzić. Teraz powoli pojawiają się osoby, które chcą nam pomagać. Ciekawe jest to, że ostatnio różne sprawy zgłaszają do nas e-mailowo i anonimowo także urzędnicy. Myśleliśmy, że wszyscy urzędnicy to są ci „źli”. Teraz się okazuje, że są i tacy, którzy boją się o swoje posady, ale jednak zgłaszają nam pewne nieprawidłowości. Jest to dla nas bardzo duża pomoc.

K.K.: – Spodziewaliśmy się kogoś innego, a przychodzą do nas młodzi ludzie, którzy np. próbują kupić własne mieszkania, robić własne interesy i nagle spotykają się z problemami w administracji samorządowej. Przychodzą, żeby nam o tym opowiedzieć, a także pomóc nam w działaniach, bo widzą te nieprawidłowości i chcą je demaskować.

Jesteśmy otwarci na takich zwolenników, chociaż dostrzegamy też pewien problem. Zdarza się bowiem, że są oni nastawieni na szybki sukces. A takie sprawy często wymagają czasu i żmudnej pracy. Nierzadko też zdarza się, że te osoby są wciągane przez świat polityki. Jesteśmy organizacją apolityczną i musimy je wtedy odsuwać od naszych działań. Nie możemy być kojarzeni politycznie, ponieważ to źle wpływa na nasz obraz. Młodzi ludzie są wciągani przez politykę, bo tam załatwienie wielu spraw wydaje się prostsze: będziemy mieli władzę i zrobimy to po swojemu. W organizacji pozarządowej to tak nie działa: trzeba patrzeć, wskazywać co jest nie tak i sugerować zmiany, ale dużej siły przebicia nie ma.

K.K.: – To prawda. Będziemy się starali większą uwagę przyłożyć do tego, żeby nasze działania były poparte silnym głosem społecznym. Teraz mamy problem z budowaniem tego poparcia, bo jest nas mało. Myślę też, że charakter naszych działań jest nie do końca „zachęcający”. Łatwiej jest zbierać pieniądze na przykład na chore dzieci czy na schronisko niż na działania strażnicze, które polegają w dużej mierze na tym, że mówisz o tym, co się dzieje źle.

K.K.: – Strażnictwo vs. rzecznictwo. Miałem problem, bo już na początku tego panelu została postawiona teza na temat rzecznictwa w działaniach strażniczych. A ja miałem wrażenie, że to było bardziej o strażnictwie w działaniach rzeczniczych. Pod koniec wywiązała się ciekawsza dyskusja, czym jest strażnictwo, a czym rzecznictwo, poszukiwaliśmy definicji. Nie zakończyło to się jakimś ustaleniem, ale myślę, że każdy z tego panelu z czymś ciekawym wyszedł.

K.K.: – Myślę, że na działania mojej organizacji nie, ale być może na działania innych i na to jak się będą postrzegali. To było widać podczas tej dyskusji. 25 osób i nie mogliśmy ustalić, co to jest strażnictwo, a co to jest rzecznictwo, czym się różnią, jakimi kryteriami się kierować. Uważam, że w strażnictwie przede wszystkim musi być przejrzystość działań, natomiast w rzecznictwie możemy sobie pozwolić na to, żeby cel osiągać „po trupach”. To nie zawsze oznacza, że godzimy się na wszystko, ale możemy zasady działania trochę poluzować, nie zawsze musimy wszystko robić jawnie, możemy lobbować. W strażnictwie nie wyobrażam sobie takiej sytuacji.

Podobna sytuacja jest z finansowaniem. Na przykład dla organizacji strażniczej branie pieniędzy od partii politycznych czy nawet od podmiotu, który jest kontrolowany – moim zdaniem jest niemożliwe. Natomiast organizacje rzecznicze mogą, bo one przede wszystkim są nastawione na realizację celu. Nie mówię, że cele rzecznicze są złe. To jest po prostu kwestia wyboru organizacji. Uważam, że organizacje strażnicze i rzecznicze są tak samo ważne, a nawet, że tych ostatnich powinno być znacznie więcej niż strażniczych.

Przeczytaj też rozmowę z inną uczestniczką Forum Watchdogów, Eleną Shakovą z Rosji: W Polsce i Rosji zderzamy się z tymi samymi stereotypami.

Dowiedz się, co ciekawego wydarzyło się w III sektorze. Śledź wydarzenia ważne dla organizacji pozarządowych. Odwiedź wiadomosci.ngo.pl.

Kowalik: Łatwiej jest zbierać pieniądze na chore dzieci czy na schronisko niż na działania strażnicze.