Organizacje pozarządowe odgrywają kluczową rolę w budowaniu systemowego wsparcia dla rodzin w kryzysie. Jak skutecznie pomagać dzieciom, nie pomijając ich najbliższych? Centrum Pomocy Dzieciom w Głogowie, prowadzone przez Stowarzyszenie dla Dzieci i Młodzieży SZANSA, pokazuje, jak dzięki Systemowej Terapii Rodzin można realnie zmieniać życie rodzin na lepsze.
Stowarzyszenie dla Dzieci i Młodzieży SZANSA z Głogowa to organizacja pozarządowa działająca na rzecz dzieci, młodzieży i ich rodzin w województwie dolnośląskim. Główną misją Stowarzyszenia jest szeroko rozumiana pomoc dzieciom doświadczającym przemocy, znajdującym się w sytuacjach kryzysu (między innymi kryzysu samobójczego). Stowarzyszenie od 2018 roku prowadzi Centrum Pomocy Dzieciom (CPD), które jest jedną z kilku takich placówek działających w Polsce. Wszystkie te placówki świadczące specjalistyczną i kompleksową pomoc dzieciom krzywdzonym działają w ramach ogólnopolskiej sieci, koordynowanej przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Działania Centrów opierają się na skandynawskim modelu Barnahus. Założeniem tego modelu jest udzielenie pomocy dziecku w taki sposób, aby nie doświadczyło ponownej traumy. Stąd w CPD pomoc udzielana jest kompleksowo, przez zespół specjalistów interdyscyplinarnych, którzy w jednym miejscu ("pod jednym dachem") zapewniają dziecku i jego rodzinie taką pomoc, jaka jest potrzebna.
Zespół CPD składa się z profesjonalistów z wielu dziedzin, takich jak psycholodzy, pedagodzy, prawnicy, lekarze (w tym psychiatra dziecięcy i pediatra) oraz pracownicy socjalni, co gwarantuje kompleksowe i interdyscyplinarne podejście. Centrum Pomocy Dzieciom oferuje pomoc psychologiczną, psychoterapeutyczną, psychiatryczną, prawną i medyczną dzieciom i młodzieży do 18 roku życia, które doświadczyły przemocy fizycznej, emocjonalnej, zaniedbania, wykorzystywania seksualnego, znajdują się w kryzysie, przejawiają zachowania samobójcze, czy są w sytuacji żałoby. Pomoc skierowana jest również do ich niekrzywdzących rodziców i opiekunów. Prowadzona terapia rodzin umożliwia rodzinie lepsze funkcjonowanie.
W CPD w Głogowie mieści się także przyjazny pokój przesłuchań dzieci, które uczestniczą w procedurach prawnych. Dzięki porozumieniu z Sądem Rejonowym w Głogowie wszystkie dzieci z terenu właściwości tego Sądu są przesłuchiwane w przyjaznych warunkach na terenie CPD.
Oprócz działań pomocowych, CPD prowadzi działania edukacyjne dla profesjonalistów pracujących z dziećmi. Naczelną wartością we wszystkich działaniach podejmowanych przez Centrum jest dobro dziecka.
Współczesne rodziny coraz częściej zmagają się z wyzwaniami, które wpływają na ich funkcjonowanie i relacje wewnętrzne. W odpowiedzi na te potrzeby, w Centrum Pomocy Dzieciom w Głogowie prowadzona jest Systemowa Terapia Rodzin (STR) – podejście, które zakłada, że trudności jednego członka rodziny mają swoje źródło w całym systemie, jakim jest rodzina. Działanie to realizowane jest przez Stowarzyszenie dla Dzieci i Młodzieży z Głogowa dzięki wsparciu finansowemu Fundacji Drzewo i Jutro. O tym, czym jest ta forma terapii i jak wpływa na funkcjonowanie rodzin, rozmawiamy z Agatą Poną – psychoterapeutką z Centrum Pomocy Dzieciom w Głogowie.
Na początek, wyjaśnijmy, czym jest systemowa terapia rodzin? Jaki jest jej cel? Kto bierze w niej udział? Jak wygląda proces i ile może trwać?
Terapia systemowa jest podejściem psychoterapeutycznym, w którym uznaje się, że wszyscy członkowie rodziny wpływają na siebie nawzajem, a trudności jednej osoby są związane z tym co dzieje w całej rodzinie. Cele bywają różnorodne oraz zależne od tego co jest kłopotem w rodzinie, jednak w ogólnym zamyśle terapia rodzinna skupia się na zrozumieniu trudności rodzinnych oraz poprawie relacji pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny. W ramach Centrum Pomocy Dzieciom w Głogowie prowadzimy terapię rodzin, w których uczestniczy najbliższa rodzina tzn. rodzice oraz dzieci, zdarza się, że zapraszane są inne znaczące osoby dla rodziny. Każda terapia rodzin rozpoczyna się od rozpoznania trudności, dotychczasowych sposobów funkcjonowania i radzenia sobie rodziny z kryzysem. Trudno określić czas trwania procesu terapeutycznego, w niektórych sytuacjach już po kilku miesiącach widoczne są pozytywne zmiany, w innych wymaga to więcej czasu.
STR jest prowadzona przez dwie osoby - dlaczego tak?
Prowadzenie terapii rodzinnej przez dwóch terapeutów umożliwia bardziej wnikliwą obserwację i dostrzeganie różnych elementów komunikacji, zachowania, interakcji występujących u kilku osób na spotkaniu. Terapeuci również mogą dzięki temu być bardziej precyzyjni i reagować terapeutyczne z większą skutecznością.
W Centrum Pomocy Dzieciom pracujemy głównie z dziećmi w kryzysie, dlaczego prowadzimy także Systemową Terapię Rodzin? Jakie to ma znaczenie dla dziecka?
Dzięki terapii rodzinnej rodzice oraz dzieci mogą bardziej zrozumieć siebie wzajemnie, dostrzec, jak wpływają na siebie oraz odnaleźć w swoim sposobie funkcjonowania elementy, które pomagają rodzinie wyjść z trudnej sytuacji. Dzieci rozwijają się dzięki relacją z rodzicami, w związku z czym poprawa tych relacji jest istotną korzyścią dla młodych ludzi.
W czym może pomóc STR rodzinie?
Systemowa terapia rodzin pomaga odbudować stabilność rodzinną po trudnych wydarzeniach życiowych. Pomaga zrozumieć emocje każdego członka rodziny, udoskonalić sposoby komunikowania się, zmniejszyć ilość konfliktów i odnaleźć sposoby radzenia sobie z nimi. Wszyscy członkowie rodziny mogą nauczyć się bycia bardziej wspierającymi i empatycznymi wobec siebie. Wszystkie te elementy sprawiają, że kolejne kryzysy które nastąpią w życiu rodzinnym będą mogły być opanowane z mniejszym lub bez wsparcia specjalistów.
Czy każda rodzina może skorzystać z STR? Czy trzeba spełnić jakieś warunki? Dla kogo jest prowadzona w naszym CPD? Czy wymaga jakiegoś przygotowania od osób biorących w niej udział?
Terapia rodzin jest przeznaczona dla większości osób zgłaszających się do Centrum Pomocy Dzieciom. Osoby chcące skorzystać z tej formy psychoterapii powinny mieć otwartość na przyjrzenie się oraz zmianę dot. każdej osoby w rodzinie, również ich samych. Nie prowadzimy terapii rodzinnej w trakcie trwania procedur sądowych lub dochodzenia prokuratorskiego dot. przemocy, jeśli w rodzinie dochodzi do przemocy oraz jeśli jedna z osób nie może uczestniczyć w spotkaniach lub odmawia współpracy.
Jakieś historie sukcesu? Co się udało?
Często już po kilku spotkaniach widoczne jest większe zrozumienie wzajemne pomiędzy członkami rodziny oraz zmiany ukierunkowane na wspieranie siebie w trudnościach.
Systemowa Terapia Rodzin jest stałym elementem pracy w Centrum Pomocy Dzieciom w Głogowie, jest współfinansowana przez Fundację Drzewo i Jutro.