Publicystyka - ngo.pl

System kaucyjny już obowiązuje! Pomimo wielokrotnego przekładania terminu wejścia w życie, właśnie od dziś w sklepach powinny zacząć się pojawiać artykuły ze specjalnym oznaczeniem. Mimo że większość organizacji dopiero po jakimś czasie zetknie się z systemem kaucyjny, już teraz warto dowiedzieć się, co on dla nas oznacza.

Kaucje będzie pobierana od:

• butelek z tworzyw sztucznych, po napojach o pojemności do 3 litrów – kaucja 0,50 zł;
• puszek metalowych po napojach o pojemności do 1 litra – kaucja 0,50 zł;
• butelek szklanych po napojach o pojemności do 1,5 litra – kaucja 1 zł;

oznaczonych specjalnym znakiem systemu kaucyjnego.

Kaucja nie będzie pobierana od opakowań produktów mleczarskich (mleko, jogurty, maślanki itp), produktów leczniczych, jednorazowych opakowań szklanych, kartonów wielomateriałowych po napojach, produktów innych niż napoje (konserwy i przetwory w słoikach).

Opłatę kaucyjną będzie pobierał producent lub importer wprowadzając produkt na rynek. Opłata ta będzie w stałej wysokości przechodziła ścieżkę od producenta, poprzez dystrybutorów i hurtowników oraz sklepy detaliczne, a końcowym płatnikiem, będzie ostateczny konsument. 

Kaucja będzie pobierana w każdym punkcie sprzedaży, również w automatach sprzedażowych (vendingowych) oraz przy sprzedaży przez internet.

Odzyskanie kaucji będzie możliwe poprzez zwrot opakowań objętych systemem kaucyjnym do:

• sklepu biorącego udział w systemie kaucyjnym, tj. 
  a) o powierzchni powyżej 200 m2 powierzchni sprzedażowej i sprzedającego napoje w opakowaniach kaucyjnych,
  b) o powierzchni poniżej 200 m2 jeśli oferują w sprzedaży napoje w butelkach szklanych objętych kaucją, 
  c) o powierzchni poniżej 200m2 które dobrowolnie przystąpiły do systemu.
• automatach kaucyjnych (butelkomatach / zwrotomatach), 
• wyznaczony punkt przez gminę, jeśli na jej terenie nie ma sklepu powyżej 200 m2 lub innego punktu przyjmującego opakowania kaucyjne. 

co ważne, bez konieczności okazania paragonu potwierdzającego wcześniejsze uiszczenie kaucji i w każdym punkcie biorącym udział w zbiórce w ramach systemu kaucyjnego.

Są możliwe różne stopnie wpływu, gdyż same organizacje pozarządowe mogą występować jako różne ogniwa łańcucha dystrybucyjnego. 

1. NGO jako producent napojów, raczej sporadyczne przypadki, w ramach głównie działalności gospodarczej.
2. NGO jako sprzedawca. Będzie płacić kaucję dla podmiotu z którego kupuje napoje, a następnie będzie ją pobierać od klienta końcowego.
3. NGO jako konsument końcowy, chyba najczęstszy przypadek, czyli kupujemy napoje na własne zużycie. 

W związku z tym, że przypadek trzeci będzie najpopularniejszym, to w naszych rozważaniach skupimy się nad nim.

Organizacja pozarządowa kupując np. napoje na szkolenie, konferencje czy warsztaty, na fakturze będzie miała dwie pozycje. Napój oraz kaucja. Napoje będą objęte stawka VAT (5% – gdy mają ponad 20% soku owocowego lub 23% inne napoje), natomiast kaucja nie podlega VAT. 

Jeśli takie szkolenie, konferencja czy warsztat jest organizowane z grantu czy dotacji, to pojawia się problem, jak zakwalifikować kaucję do wydatków projektowych.

Osobiście stoję na stanowisku, iż kaucja nie jest wydatkiem dotacyjnym, gdyż możemy ją odzyskać. Stanowisko to podziela chyba większość urzędów, przynajmniej wszystkie, z którymi ustalałem tą kwestię.

Oczywiście, jak na każdym szkoleniu, może się pojawić przypadek, że ktoś opakowanie kaucyjne np, zgniecie, czy zabierze ze sobą. W takim przypadku brak zwrotu opakowania, powoduje, iż organizacja jest stratna, gdyż nie ma możliwości odzyskania wpłaconej kaucji. 

Innym, dość częstym przypadkiem który dotknie NGO jest zapewnienie napojów dla pracowników i wolontariuszy zgodnie z przepisami BHP (Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U.2003.169.1650).

Kupując napoje na takie potrzeby również poniesiemy opłatę kaucyjną, a będziemy ją mogli odzyskać dopiero po zwrocie opakowań. Dobrą praktyką, którą należałoby wprowadzić w organizacji są wewnętrzne uregulowania dotyczące korzystania z napojów pracowniczych oraz postępowania i odpowiedzialności za opakowania zwrotne. Część z organizacji posiada już wdrożone takie procedury, które dotyczyły np. skrzynek na butelki szklane. 

Procedury takie nie muszą być rozbudowane, wystarczy prosta ewidencja, która wskazywałaby, jaki pracownik/wolontariusz ile pobrał napojów/opakowań kaucyjnych, a ile ich zwrócił, oraz jaka jest procedura ewentualnego obciążenia za niezwrócone opakowania.

Ujęcie kaucji w księgach handlowych 
Jednym z możliwych ujęć kaucji w księgach jest rozliczanie jej w układzie: 

Wn konto 100 „Kasa” lub „130” Rachunek bieżący
Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” 

Zwrot kaucji do punktu zbiórki księgować będziemy natomiast odwrotnie:

Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” 
Ma konto 100 „Kasa” lub „130” Rachunek bieżący

Przychody z kaucji, a VAT
Kaucja sama w sobie jest neutralna podatkowo, więc przychody z kaucji, tj. wpłaty za oddane opakowania, nie przyczyniają się do powstania przychodu, jak również nie wpływają na limit wartości obrotu VAT do zwolnienia podmiotowego (200 000 w roku 2025 i 240 000 od roku 2026).

Informacje podatkowe odnośnie systemu kaucyjnego ze strony podatki.gov.pl [KLIKNIJ].  

Zmiana systemu kaucyjnego, wymusza dopracowanie procedur w każdej organizacji, nie ma jednego uniwersalnego systemu, który możecie sobie wdrożyć, gdyż każdy podmiot musi dopasować procedury do siebie. Na pewno warto, aby zarząd i osoby decyzyjne spotkały się wraz z osobą odpowiedzialną za księgowość i wypracowały najlepsze dla konkretnego podmiotu zasady.

Więcej o systemie kaucyjnym:  https://systemkaucyjny.gov.pl/

Operatorzy systemu kaucyjnego:
Zwrotka S.A. https://zwrotka.com/ 
Polka S.A. https://polskakaucja.pl/ 
OK Operator Kaucyjny S.A. https://operatorkaucyjny.pl/ 
EKO-Operator S.A. https://eko-operator.pl/ 
RESELEKTA S.A. https://reselekt.pl/ 
KAUCJA.pl – Krajowy System Kaucyjny S.A. https://www.kaucja.pl/ 
Polski System Kaucyjny S.A. https://polskisystemkaucyjny.pl/