Stanowisko PFWB w sprawie wykorzystania środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności zaprezentowało stanowisko strategiczne zawierające rekomendacje i wskazówki w kontekście przyjęcia zmian w zakresie potrzeby i zasadności wykorzystywania środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na remonty i tworzenie lokali dla zmarginalizowanych społeczności, w tym bezdomnych.
Podmioty zrzeszone w Pomorskim Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności, jak i inne organizacje polskie i europejskie podejmujące trud zwalczania bezdomności, z dużą nadzieją przyjęły informacje o możliwości wykorzystywania środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na remontowanie i tworzenie lokali dla zmarginalizowanych społeczności przyjętą przez Parlament Europejski 10 lutego 2010 roku a przez Radę Unii Europejskiej 26 kwietnia 2010 roku.
- Nieadekwatna struktura własności mieszkań
- Niewielki i ciągle malejący udział lokali komunalnych, społecznych i socjalnych w statystykach nowo budowanych mieszkań w Polsce
- Bardzo mała i nieadekwatna liczba lokali socjalnych
- Niewielka liczba mieszkań na wynajem
- Duża liczba mieszkań substandardowych oraz przeludnionych
- Deficyt mieszkań
- Wiek i stan mieszkań
- Zaległości mieszkaniowe
- Brak realizacji celów i założeń mieszkalnictwa społecznego Towarzystw Budownictwa Społecznego
- Niski współczynnik dostępności mieszkań
- Prywatyzacja mieszkalnictwa
Obecnie na terenie województwa pomorskiego około 3 tysięcy osób doświadcza bezdomności. Ponad 60% ludzi bezdomnych przebywa w specjalistycznych placówkach tj. noclegownie, schroniska, domy. Średni okres doświadczania bezdomności to ponad 6 lat. Z badań realizowanych przez PFWB od niemal 10 lat okazuje się, że około 20-25% populacji bezdomnych, statystycznie (uwzględniając wiek, wykształcenie, okres pozostawania w bezdomności itp.) ma wysokie bądź bardzo wysokie szanse wyjścia z bezdomności. Tymczasem proces integracji ze społeczeństwem, wymaga nie tylko przejścia terapii, nabycia odpowiednich umiejętności czy aktywności zawodowej, ale realnej perspektywy na własne mieszkanie. Rzeczywistość pokazuje jednak, że mieszkalnictwo to największy problem w procesie wychodzenia z bezdomności.
W Polsce brakuje mieszkań, w których ludzie bezdomni rokujący na powrót do społeczeństwa mogliby funkcjonować i z powodzeniem wyjść z zaklętego kręgu bezdomności. Doświadczenie realizacji wielu projektów aktywizacyjnych z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego (IW EQUAL, POKL) ukazują, że w przypadku ludzi bezdomnych nie wystarczy wesprzeć proces edukacji i zatrudnienia, ale aby odzyskać samodzielność życiową konieczne jest włączenie komponentu mieszkaniowego. Wiele z dotychczas realizowanych projektów właśnie z tego powodu okazywało się nieudana. Znaczna część osób bezdomnych, podejmujących pracę, uczących się i podnoszących swoje kwalifikacje, wychodzących z uzależnienia, ze względu na brak opcji mieszkaniowych pozostaje w placówkach dla ludzi bezdomnych. Ludzie bezdomni bardzo rzadko podejmują zatrudnienie, które umożliwia pozyskanie i utrzymanie własnego mieszkania. Sytuacja ta powoduje poczucie beznadziejności, zmniejsza wiarę także w to, że warto się starać i funkcjonować samodzielnie. Co więcej sytuacja ta jest niedopuszczalna ze względów ekonomicznych. Pozostawanie w placówkach ludzi bezdomnych zdolnych do samodzielnej lub delikatnie wspieranego funkcjonowania w środowisku, generuje wielkie koszty ekonomiczne. Przykładowo na Pomorzu zaledwie około 5% osób bezdomnych zamieszkuje mieszkania wspierane, dla przykładu w Danii czy Finlandii około 60% populacji osób bezdomnych korzysta z różnych form mieszkalnictwa wspieranego.
Inicjatywa Parlamentu i Rady Unii Europejskiej wykorzystywania środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na remonty i tworzenie lokali dla zmarginalizowanych społeczności, w tym bezdomnych, stanowi kolejny krok we wspieraniu krajów członkowskich w rozwiązaniu problemu bezdomności. Szczególnie ważna jest wskazówka uzupełniania działań realizowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Cieszy nas zaangażowanie polskich przedstawicieli w proces tworzenia i wdrożenia niniejszych rozwiązań, przypomnieć należy że, za propozycję zmian w rozporządzeniu odpowiedzialny był Komisarz ds. Polityki Regionalnej UE Paweł Samecki. Podczas głosowania w Radzie polscy przedstawiciele głosowali za przyjęciem niniejszych zmian. Świadczy to o dużej świadomości problemów mieszkaniowych naszego kraju i konieczności interwencji funduszy strukturalnych w wymiarze mieszkaniowym.
- Wyrażenia przez Radę zgody na przyjęcie zobowiązania zlikwidowania bezdomności ulicznej do 2015 roku.
- Przyjęcia przez Komisję Europejską definicji bezdomności, zebrania porównywalnych i wiarygodnych danych statystycznych oraz publikowania co roku relacji z podejmowanych działań i postępów krajów Unii Europejskiej na drodze likwidowania bezdomności.
- Nakłania państwa członkowskie do tworzenia ‘zimowych planów działania’ w ramach szerszych Krajowych Strategii Likwidowania Bezdomności.
Przypomnieć także należy, że jednym z pięciu inicjatorów niniejszej deklaracji był Poseł Parlamentu Europejskiego Jacek Protasiewicz.
Wszystkie powyższe inicjatywy świadczą o przełomie w podejściu Unii Europejskiej do rozwiązywania problemów mieszkaniowych, w tym także bezdomności.
- Podmioty PFWB rekomendują możliwie jak najszybsze przygotowanie wszystkich koniecznych zmian legislacyjnych, organizacyjnych, programowych oraz finansowych, aby możliwe było w całości wprowadzenie nowatorskich rozwiązań oraz wykorzystanie potencjalnie jak największej ilości środków na cele związane z mieszkalnictwem dla zmarginalizowanych społeczności.
- Wprowadzenie nowych rozwiązań wymaga od Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwa Infrastruktury współdziałania w zakresie wprowadzenia koniecznych zmian w Programach Operacyjnych umożliwiających wydatkowanie środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Dla samorządów szansa taka oznacza także konieczność zweryfikowania Regionalnych Programów Operacyjnych. Rozwiązania przyjęte przez Parlament i Radę UE stworzone zostały z myślą o poziomie lokalnym i regionalnym. Wydaje się, że to właśnie samorządy lokalne oraz działające na ich terenach organizacje pozarządowe będą miały największy wpływ na powodzenie wdrożenia zmian w Europejskim Funduszu Rozwoju Regionalnego.
- Proponujemy włączenie nowych możliwości przyjętych przez Parlament i Radę UE do prac Ministerstwa Infrastruktury nad pracami legislacyjnymi związanymi z reformą systemu budownictwa społecznego w Polsce . Przypominamy, że Kierownictwo Ministerstwa Infrastruktury pod koniec 2009 roku przyjęło “Kierunki reformy systemu budownictwa społecznego – proponowane rozwiązania”.[7]
- Rekomendujemy także, aby Ministerstwo Rozwoju Regionalnego rozważyło przeznaczenie części z niedawno przyznanych Polsce 633 milionów euro[8] na cele związane z remontami i tworzeniem lokali dla zmarginalizowanych społeczności, w tym bezdomnych.
- W obliczu wprowadzenia przełomowych rozwiązań Unii Europejskiej w zakresie mieszkalnictwa dla zmarginalizowanych społeczności, proponujemy rozważenie zniesienia zakazu łączenia środków strukturalnych z Unii Europejskiej ze środkami na finansowe wsparcie w tworzeniu lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych pochodzących z Funduszu Dopłat umiejscowionego w Banku Gospodarstwa Krajowego. W opinii PFWB nikłe zainteresowania niniejszym programem wynika z niniejszych ograniczeń oraz z niskiego pułapu partycypacji funduszu w inwestycjach (do 50%). Rozwiązania UE idą w kierunku możliwości łączenia (synergii) różnorodnych funduszy w celu bardziej kompleksowego, efektywnego rozwiązania problemów społecznych w tym mieszkaniowych.
- Członkowie oraz eksperci związani z Pomorskim Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności deklarują gotowość wsparcia procesu tworzenia nowych rozwiązań, możemy służyć konsultacjami i doradztwem w niniejszym zakresie.
Więcej o rozporządzeniu:
[1] Więcej w: P. Olech, Mieszkalnictwo i bezdomność raport w zakresie wpływu sytuacji mieszkaniowej w Polsce na zjawisko bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego, „Forum. O bezdomności bez lęku”, red. Ł. Browarczyk, Gdańsk 2008, s. 251-287.
Pobierz
