Publicystyka - ngo.pl

Po pierwsze warto wskazać, że w pomoc angażowały się organizacje, których główny obszar działania nie jest związany z pomocą humanitarną, współpracą międzynarodową, bądź integracją cudzoziemców, stanowiły one 64,8% respondentów. W największym stopniu, jak wynika z naszego badania, angażowały się stowarzyszenia i fundacje wspierające rozwój lokalny (16,7%), kulturę, sztukę i tradycję (14,8%), oferujące usługi socjalne, pomoc społeczną (13%), których głównym celem jest edukacja, wychowanie (12%) oraz sport, turystyka, rekreacja, hobby.

Zasięg terytorialny, na którym świadczona była pomoc, to głównie gmina (27,8%) oraz powiat (25%). W dalszej kolejności organizacje działały w skali województwa (6,5%) i kraju (4,6%). Obszar wykraczający poza granice państwa wskazany został przez 5,6% respondentów, bezpośrednio na Ukrainie pomoc świadczyło 6,5% badanych. W najbliższym sąsiedztwie, rozumianym jako ulica, dzielnica, wieś pomagało 9,3% badanych.

Warto podkreślić, że 46,3% wielkopolskich organizacji realizowało działania pomocowe systemowo (od wybuchu wojny, aż do końca maja 2022 r.); 17,6% wspierało osoby z Ukrainy przez okres kilku tygodni a 17,6% zaangażowało się kilka razy – główną uwagę skupiały bowiem na swojej standardowej/codziennej działalności. Pomocy jednorazowej udzieliło 7,4% organizacji.

Stowarzyszenia i fundacje angażowały się w praktycznie każdą możliwą formę wsparcia na rzecz osób z Ukrainy (od zapewnienia wyżywienia po relokację), odpowiadając/reagując na pojawiające się potrzeby. Spośród licznych aktywności, zauważalny jest duży udział wielkopolskich organizacji pozarządowych w prowadzonych zbiórkach (pieniędzy – 34,3%, produktów – 73,1%, żywności – 61,1%) i angażowaniu wolontariuszy w działania pomocowe (64,8%). Wiele NGOsów jest zaangażowanych w organizację zajęć dla dzieci (38,0%) i młodzieży (27,8%) oraz zapewnienie schronienia przybywającym w Wielkopolsce osobom z Ukrainy – 32,4% wskazań. W mniejszym stopniu organizacje pozarządowe angażowały się także we wsparcie w wąskim, specjalistycznym zakresie, jak pomoc dla osób z niepełnosprawnościami (10,2%), poradnictwo prawne (12%), psychologiczne (18,5%), organizację relokacji za granicę (8,3%).

Zdecydowana większość organizacji społecznych do działań pomocowych wykorzystała swoje zasoby: ludzkie, rzeczowe, organizacyjne. Warto wspomnieć, że aż 81,5% spośród nich nie otrzymało zewnętrznego finansowania.

Na podstawie badania można wnioskować że zaangażowanie organizacji w pomoc na rzecz osób przybywających z Ukrainy (różnorodność działań, poświęcony czas, wykorzystane zasoby, ale także trudności i wyzwania w realizacji działań pomocowych) wpłynęły na osłabienie kondycji fundacji i stowarzyszeń oraz ich gotowość do dalszego działania. W ramach rekomendacji ponadto, wskazujemy, że:

• Konieczne jest wzmocnienie potencjału organizacji pozarządowych (ludzkiego, organizacyjnego), co pozwoli im szybko zareagować w przypadku ewentualnych kolejnych sytuacji kryzysowych poprzez np. szkolenia i działania na rzecz integracji zespołów, dosprzętowienie, zapewnienie wsparcia dla liderów.

• Warto rozwijać działania na rzecz wolontariatu, zarówno pod kątem angażowania nowych osób jak i rozwoju kompetencji i motywacji aktualnych ochotników, szczególnie warto w szerszym zakresie włączać seniorów, dzieci i młodzież w wolontariat.

• Istotne jest doskonalenie współpracy wewnątrz i międzysektorowej, na przykład poprzez różnego rodzaju spotkania integracyjne dla przedstawicieli lokalnych organizacji społecznych, albo też liderów społecznych i biznesowych, spotkania sieciujące bądź tzw. „szybkie randki” czyli krótkie, nastawione na poznanie się rozmowy.

• Wojna w Ukrainie pokazała znaczenie i rolę organizacji pozarządowych w obliczu nagłych, niespodziewanych i negatywnych sytuacji dla zdrowia i życia ludzkiego, działań o dużej skali, niestandardowych, czego obrazem jest też niniejsze badanie.

• Wojna pokazała, że organizacje pozarządowe najszybciej zareagowały, zainicjowały i realizowały skutecznie działania, do których nikt w Wielkopolsce/kraju nie był przygotowany.

• Organizacje zaangażowane w pomoc osobom uciekającym przed wojną w Ukrainie to najczęściej najbardziej aktywne organizacje, włączające się potrzeby bieżące społeczności lokalnych.

• Zaangażowanie działaczy społecznych, organizacji pozarządowych w działania pomocowe może przełożyć się na poczucie wypalenia, co z kolei może mieć konsekwencje dla realizacji kolejnych działań pomocowych.

• Istnieje obawa, że jeśli wystąpiłby jakiś nowy kryzys społeczno-gospodarczy, dotykający Polski, Wielkopolski wyeksploatowane wskutek zaangażowania w działania pomocowe organizacje nie będą w stanie skutecznie odpowiedzieć na potrzeby mieszkańców.

• Konieczne jest wsparcie potencjału organizacji pozazawodowych np. z EFS, nakierowane na strategiczny rozwój, stabilność zespołów organizacji i finansowania ich działalności oraz komunikowania i kształtowania relacji w tym między sobą, z administracją publiczną i biznesem.

Badanie dotyczyło zaangażowania organizacji pozarządowych w Wielkopolsce w pomoc na rzecz Ukrainy. Prowadzone było w okresie 24 lutego – 31 maja 2022 r. Zostało zrealizowane w maju 2022 roku w formie kwestionariusza ankiety online. Do badania przystąpiło 108 podmiotów z Wielkopolski, w tym 63,9% stowarzyszeń i 28,7% fundacji. Badanie nie jest reprezentatywne.

33,3% organizacji biorących udział w badaniu ma siedzibę w Poznaniu; 32,4% działa na terenach wiejskich; 20,4% reprezentuje miasta do 50 tys. mieszkańców; siedzibą dla 13,9% organizacji biorących udział w badaniu są średnie miasta (50-200 tys. mieszkańców).