Publicystyka - ngo.pl

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 stanowi odpowiedź na zdiagnozowane przez IZ potrzeby regionalne, wynikające z analizy barier i potencjałów województwa podkarpackiego uwzględniając przy tym kierunki interwencji, określone w unijnych, krajowych i regionalnych dokumentach strategicznych.

Na realizację Programu zostanie przeznaczone 2 114,2 mln euro, z czego EFRR stanowi 1 519,5 mln euro, natomiast EFS 594,7 mln euro.

Celem głównym RPO WP ma być wzmocnienie i efektywne wykorzystanie gospodarczych i społecznych potencjałów regionu dla zrównoważonego i inteligentnego rozwoju województwa. Osiąganie tego celu będzie następować poprzez działania służące m.in. wzmacnianiu dostępności regionu, podnoszeniu jego konkurencyjności, wspieraniu innowacyjności, poprawie stanu środowiska naturalnego, kulturowego, zwiększaniu spójności przestrzennej i społecznej, jak również przeciwdziałaniu bezrobociu i wykluczeniu społecznemu, integracji społecznej oraz podnoszeniu poziomu edukacji.

Podstawą wyboru celów tematycznych polityki spójności na lata 2014-2020 realizowanych w ramach RPO WP, są przede wszystkim zapisy Strategii rozwoju województwa – Podkarpackie 2020, w której określone zostały obszary koncentracji potencjałów i barier rozwojowych regionu na tle strategicznych kierunków rozwoju. W Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 wyznaczone przez Komisję Europejską cele tematyczne uporządkowane zostały w dziesięciu osiach priorytetowych.

Ze względu na zbliżający się przegląd śródokresowy perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020 nadszedł czas na ocenę sposobu wykorzystania środków z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w poszczególnych programach operacyjnych. Wydaje się, że jest to czas właściwy dla podjęcia analizy nad zasadnością wprowadzenia zmian. W analizie postaram się odnieść jedynie do dwóch aspektów.

Na każdym Komitecie Monitorującym z uwagą wysłuchuję informacji IZ na temat stanu wdrażania Regionalnego Programu Operacyjnego. Słupki, wykresy, kwoty i procenty, skądinąd wymagane przez KE i Ministerstwo Rozwoju, będące także ważnym narzędziem dla sprawnego wdrażania tych środków, stają cię celem samym w sobie. Ramy wykonania nie wskażą nam, jak fundusze strukturalne oraz Fundusz Spójności zmienia nasz kraj, region i lokalną społeczność.

Ten grzech pierworodny jest dodatkowo pogłębiany poprzez rozminięcie się okresów programowania poszczególnych perspektyw finansowych z wynikami badań ewaluacyjnych. Często odnoszę wrażenie, że badania ewaluacyjne traktuje się, jako przykry obowiązek zapełniający pułki w różnych urzędach. Jak wyjść z tego impasu czasowego?

Pewnym rozwiązaniem mogłyby być grupy robocze działające niezależnie od osób zajmujących się wdrażaniem programu. Ważne, aby skład tych zespołów wchodziły osoby z różnych środowisk – podobnie jak ma to miejsce w KM. Istotnym wskaźnikiem dla ich pracy byłaby ZMIANA, a nie ilość wykorzystanych środków. Taki sposób podejścia umożliwiałby płynne przejście w proces programowania następnej perspektywy finansowej.

Niezależnie od tego, czy jestem urzędnikiem, przedsiębiorcą, wykładowcą uczelni czy przedstawicielem społeczeństwa obywatelskiego, rodzą się we mnie stwierdzenia: O czym oni mówią? Oczywiście, że tak nie jest! Przecież ja wiem lepiej!

W takiej sytuacji partnerstwo się kończy, a partner staje się uciążliwym ciężarem. Jak często możemy to zauważyć w trakcie posiedzeń naszych Komitetów Monitorujących. Pozwolę sobie na pewien frazes: partnerstwa trzeba się nauczyć, zwłaszcza w tak pluralistycznym organie, jakim jest Komitet Monitorujący. Jak to zrobić, jeśli taki proces nie jest zaplanowany.

Zasada partnerstwa, która została wyrażona w art. 5 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z 17 grudnia 2013 r. jest jedną z podstawowych reguł, na których opiera się programowanie, wdrażanie, monitorowanie i ewaluacja środków funduszy polityki spójności UE. Kontrola społeczna i udział partnerów w realizacji polityki spójności wpływają pozytywnie na efektywność działań podejmowanych w jej ramach. Zaangażowanie partnerów na różnych płaszczyznach jest czynnikiem sprzyjającym efektywnemu wykorzystaniu środków funduszy polityki spójności UE w perspektywie finansowej 2014-2020 w sposób zapewniający – zgodnie z celami Strategii Europa 2020 – inteligentny, zrównoważony rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu.

Z tego względu Rada Działalności Pożytku Publicznego Województwa Podkarpackiego wyraziła w piśmie, do IZ konieczność podjęcia analizy potrzeb partnerów w zakresie budowania i wykorzystania ich potencjału oraz zasadności udzielenia wsparcia na rzecz wzmocnienia ich zdolności instytucjonalnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego. Nie spotkało się to jednak z przychylną odpowiedzią.

Jakość partnerstwa zależy od poziomu wiedzy, umiejętności i doświadczenia partnerów oraz zaplecza eksperckiego partnerów, dlatego IZ powinna podjąć działania umożliwiające partnerom rozwój ich potencjału, o którym mowa w art. 17 ust. 1 Europejskiego kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Jednocześnie wskazane jest, aby diagnozy potrzeb partnerów prowadzona była przez IZ w ścisłej współpracy z partnerami oraz w sposób cykliczny.

Wskazanym jest opracowanie wytycznych programowych dotyczących kwestii szczegółowych w zakresie realizacji zasady partnerstwa dla Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 (podrozdział 8.1 Wytycznych w zakresie realizacji zasady partnerstwa na lata 2014-2020).

Autorem artykułu jest dr Maciej Kunysz, członek zarządu Stowarzyszenia „EKOSKOP”, członek komitetu monitorującego RPO woj. Podkarpackiego 2014-2020.

Artykuł powstał dzięki wsparciu ze strony Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności w ramach ścieżki Wspieranie organizacji pozarządowych – działania rzecznicze 2017.