Szacuje się, że w Polsce ponad 1,3 miliona osób starszych potrzebuje opieki. Dzięki realizacji programu “Generator Innowacji. Sieci Wsparcia” Towarzystwo Inicjatyw Twórczych “ę” razem z grupą innowatorów z całej Polski wypracowuje rozwiązania, które poprawiają jakość życia osób starszych zależnych i ich opiekunów. Powstałe modele dotyczą m.in. designu i odpowiedniego projektowania mieszkań.
Według raportu GUS („Informacja o sytuacji osób starszych” z 2016 roku) liczba gospodarstw domowych tworzonych wyłącznie przez osoby w wieku 60 lat i więcej wynosiła w 2011 roku ponad 2,6 mln. Jak wynika z badań prowadzonych przez Polsenior – osoby mieszkające samotnie są̨ bardziej narażone na depresję (warto dodać, że zamieszkiwanie w gospodarstwie zbiorowym, np. w domu opieki, wiąże się̨ z jeszcze częstszym występowaniem depresji niż̇ u osób samotnych).
Wyzwanie, przed którym wszyscy stoimy, to przygotowanie się do starości i tworzenie dobrych warunków życia dla osób, które już teraz są stare. Zaawansowany problem starzenia społeczeństw sprawia, że znaczenia nabiera szereg nowych kwestii związanych z potrzebami osób starszych. Jednym z najistotniejszych problemów jest kształtowanie warunków mieszkaniowych, które mają istotny wpływ na jakość́ życia ludzi starszych. Mieszkanie to najważniejsza życiowa przestrzeń i punkt odniesienia dla tożsamości dla nas wszystkich, a dla osób starszych w szczególności. Wraz z wiekiem rośnie ilość́ czasu spędzanego w mieszkaniu, a co za tym idzie, istotność́ domowego komfortu w postrzeganej ocenie jakości życia.
Dziś istniejące rozwiązania instytucjonalne nie wystarczają. By sprostać wyzwaniom dotyczącym polepszania życia osób starszych zależnych i ich opiekunów Towarzystwo Inicjatyw Twórczych “ę” dzięki realizacji programu “Generator Innowacji. Sieci Wsparcia” pracuje nad kilkudziesięcioma nowymi rozwiązaniami i modelami dostępnymi dla wszystkich na zasadzie otwartych licencji.
Przykładem jest projekt-model sieci wsparcia opartej na współdzieleniu “Torby Borby” (zaprojektowanego wózka na zakupy), umożliwiającej zachowanie samodzielności i przyjemności w robieniu zakupów oraz nawiązanie więzi z lokalną społecznością. Autorkami projektu są Ewa Hiller i Magdalena Katana, studentki wzornictwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
Inną innowacją jest model Arkadiusza Wybranowskiego z Bydgoszczy, który stworzył rozwiązanie polegające na audycie społecznym (prowadzonym przez aktywnych seniorów), umożliwiającym przeprowadzenie zmian i dostosowanie mieszkania do potrzeb osoby starszej przy zaangażowaniu lokalnej społeczności. Model ten ma odkrywać, jakie bariery architektoniczne i ergonomiczne ograniczają ich samodzielność i powodujące wykluczenie społeczne.
“Sąsiedzka Kieszeń Wsparcia” to kolejny przykład rozwiązania wypracowanego przez Towarzystwo Inicjatyw Twórczych “ę”, Natalię Gołubowską oraz Annę Stelmarczyk-Matraj z Wołowa. Polega ono na opracowaniu systemu komunikacji graficznej (kieszeni wsparcia) do samodzielnego użycia umożliwiającego komunikację oraz wymianę wzajemnych usług pomiędzy osobą starszą zależną, jej najbliższymi sąsiadami z klatki schodowej oraz lokalnymi instytucjami kultury.
Jeszcze przed powstaniem programu “Generator Innowacji. Sieci Wsparcia” Towarzystwo Inicjatyw Twórczych “ę” współpracowało z Martą Morawską-Omalecką, która zrealizowała projekt “DOM” – o przestrzeni domowej osób starszych. W ramach projektu Marta wraz z badaczami, Maćkiem Biedzińskimi Magdą Rosochacką-Gmitrzak, odwiedziła trzy samotnie mieszkające warszawianki. Podczas wizyt domowych rozmawiali o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, pytali o to jak zmieniał się ich dom, z czego są zadowolone, a czego im brak. Obserwowali ich zachowania, tworzyli mapę dnia i czynności, dokumentowali przestrzeń. Na podstawie zdobytego materiału grupa wolontariuszy pod okiem projektantki wymyślała rozwiązania, obiekty, które są odpowiedzią na konkretne potrzeby starszych osób i realnie im pomogą.
– Wierzymy, że współpracując, możemy bez względu na wiek, zawód, doświadczenie wymyślać sposoby na to, by starość była lepsza i często inna niż w naszych wyobrażeniach. Nie zamykajmy oczu i głów na ten temat, nie unikajmy myśli o własnej starości oraz spotkań, bliskości z osobami starszymi. Zachęcamy do śledzenia pracy innowatorów i postępu w rozwoju ich pomysłów – opowiada Marta Białek-Graczyk, prezeska Towarzystwa Inicjatyw Twórczych “ę”.
Projekt “Generator Innowacji. Sieci Wsparcia” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Partnerem projektu jest Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności w ramach Programu „Uniwersytety Trzeciego Wieku – Seniorzy w Akcji”.
