Publicystyka - ngo.pl

O szybkim starzeniu się polskiego społeczeństwa słyszymy tak często, że zdążyliśmy się do tego przyzwyczaić myśląc, że mimo wszystko skutki tego zjawiska to jednak odległa przyszłość. Tymczasem najnowsze badania, statystyki, analizy pokazują, że jesteśmy w głębokim błędzie. Tu mowa jest o czymś, czego pierwsze skutki doświadczymy nie za 30, 50, czy 100 lat, ale już za dziesięć lat.

Taka właśnie perspektywa wyłania się choćby z badań, które przewidują, jak zmieni się liczba gmin z odsetkiem 20 procent mieszkańców powyżej 65 roku życia. W 2016 roku – gdy badania te przeprowadzono – takich gmin na terenie Polski było niewiele, stanowiły zaledwie część jednego z regionów przy granicy wschodniej i kilka małych wysepek na zaprezentowanej mapie w centrum kraju. W 2030 roku ma być dokładnie odwrotnie. Zdecydowana większość gmin w Polsce na swoim terenie wspomniany odsetek będzie miała powyżej 20 procent, a gminy, gdzie ten odsetek będzie niższy, będą bardzo nieliczne.

Przykład ten jasno pokazuje to, co nas czeka w najbliższej przyszłości. Polska starzeje się w bardzo w szybkim tempie. Już od kilku lat seniorzy stanowią ponad jedną piątą polskiego społeczeństwa. Pokazują to jasno dane Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące osób w tzw. wieku poprodukcyjnym, czyli kobiet mających 60 lub więcej lat oraz mężczyzn mających 65 lub więcej lat. Udział tych osób w społeczeństwie stale rośnie: w 1990 r. osoby w wieku poprodukcyjnym stanowiły 12,8 proc. społeczeństwa, w 2000 r. stanowiły 14,8 proc. społeczeństwa, w 2010 r. to już 16,8 proc. społeczeństwa, a w 2019 r. 21,9 proc. społeczeństwa. Równie mocno na wyobraźnię działa informacja, że podczas gdy w 1990 r. przeciętny Polak był w wieku 32,3 lat, pod koniec 2019 r. wartość ta wynosiła już 42,9 lat.

To nie są pocieszające dane. Warto też sobie uświadomić, że liczba Polaków w ostatnim czasie skurczyła się o ok. 28 tys. osób do 38,38 mln. Co jeszcze gorsze, w zeszłym roku zmarło o 35 tys. osób więcej, niż się urodziło. To najgorszy wynik od II wojny światowej. Spadły także wskaźniki dzietności, co oznacza, że o zastępowalności pokoleń w przyszłości nie może być mowy.

Taka, a nie inna demograficzna rzeczywistość to specjalność nie tylko naszego kraju. Poważny kłopot ze starzejącym się społeczeństwem ma większość krajów Unii Europejskiej. Motorem demograficznym świata w XXI w. będzie Afryka Subsaharyjska, a Indie już w 2024 r. wyprzedzą Chiny pod względem liczby ludności – wynika z raportu ośrodka analitycznego Parlamentu Europejskiego.

W raporcie podkreślono również, że w 2018 r. w Unii Europejskiej odnotowano tylko 5,06 mln urodzeń i jednocześnie 5,26 mln zgonów. Natomiast średnia przewidywana długości życia dla osób urodzonych w 2018 r. szacowana jest na 83,6 lat dla kobiet i 78,2 dla mężczyzn. W efekcie do 2050 r. na każdą osobę w wieku 65 lat lub więcej w Unii będą przypadać tylko dwie osoby w wieku produkcyjnym (15-64 lata), co według autorów raportu jest "dramatyczną zmianą" w stosunku do sytuacji z 2001 r., kiedy relacja ta wynosiła jeden do czterech. "Dane na poziomie UE zawierają wyraźny komunikat o starzeniu się społeczeństwa. Bez wyjątku odnosi się to do każdego z 28 państw członkowskich, przy czym istnieją różnice w stopniu i czasie tego procesu – zauważono w raporcie.

Wnioski? Zarówno w polskich jak i europejskich realiach nieuchronne starzenie się społeczeństwa jest nieuniknione i wszyscy będziemy musieli się z tym faktem zmierzyć. Niesie to ze sobą  różnego rodzaju konsekwencje, krótko i długoterminowe. Jedną z najważniejszych z nich będzie to, że skutki starzenia się społeczeństwa są już – i za chwilę będą jeszcze mocniej – odczuwalne nie tylko w sferze ekonomicznej, ale również – jeśli nie przede wszystkim – w sferze szeroko pojętej opieki.

Tak szybko postępujące zmiany w strukturze wieku członków społeczeństwa będą musiały prowadzić do radykalnego przeorganizowania systemu kompleksowej opieki nad osobami starszymi oraz niezdolnymi do pracy. W Polsce z jednej strony jest silnie zakorzeniony obowiązek opiekowania się swoimi najbliższymi, a z drugiej coraz częściej sytuacja ekonomiczna i mieszkaniowa nie pozwala nam na podjęcie tych zobowiązań. Dlatego odciążenie członków rodziny i ułatwienie im funkcjonowania na rynku pracy będzie jednym z najważniejszych wyzwań przed jakim wkrótce stanie nasze społeczeństwo. Stąd już teraz konieczna jest zmiana modelu opieki na taki, który – godząc w miarę możliwości wszystkie kluczowe kwestie – umożliwi członkom rodziny jednocześnie pracować i kontrolować opiekę nad seniorami. Co więcej, ten nowy model musi zakładać też inne funkcjonowanie samorządowych ośrodków opieki społecznej, które teraz taką pomoc seniorom próbują zorganizować z różnym skutkiem.

I taką, w pełni rewolucyjną zmianę przygotowała koszalińska Fundacja Nauka dla Środowiska. Organizacja działa już od lat i powstała przy Politechnice Koszalińskiej. Skupia środowisko akademickie oraz liderów społeczności lokalnych i działa na rzecz zasad zrównoważonego rozwoju (przy współpracy z partnerami publicznymi, sektorem biznesu oraz podmiotami społecznymi).

W 2019 roku na jej koncie zawitał wyjątkowy sukces. Projekt  „Dobre wsparcie – system lokalnych usług społecznych” zwyciężył w prestiżowym konkursie Komisji Europejskiej „Regio Stars 2019”. To wspólne przedsięwzięcie Fundacji Nauka dla Środowiska, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego, Caritas Archidiecezji Szczecińsko-kamieńskiej i Caritas Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej doceniono w kategorii zwalczania nierówności i ubóstwa (koszalińska fundacja jest liderem całej tej inicjatywy). Wśród 199 zgłoszonych projektów z całej Europy do finału jury wybrało 24 przedsięwzięcia, a społeczny projekt z Pomorza Zachodniego jako jedyny z Polski znalazł się w tym gronie.

– To był dla nas sukces, olbrzymie wyróżnienie i co tu kryć: wielkie osobiste spełnienie – mówi Piotr Jaśkiewicz, jeden ze współtwórców Fundacji Nauka dla Środowiska. – Ale najważniejsze dla nas było to, że ktoś z zewnątrz i to na dodatek z europejskiej perspektywy utwierdził nas w przekonaniu, że idziemy dobrą drogą, że nasza wizja pomocy i wsparcia jest dobrym rozwiązaniem na nasze czasy, na realia gwałtownie starzejącego się społeczeństwa. A większych skrzydeł nic nam dodać nie mogło, niż takie właśnie docenienie. I jeszcze z większym zaangażowaniem rzuciliśmy się do pracy, aby nasz projekt był coraz lepszy i coraz efektywniejszy. I tak też się dzieje – podkreśla Piotr Jaśkiewicz.

Na czym polega rewolucyjność tego projektu? Na jego prostocie, innowacyjności i dostępności. „Dobre Wsparcie” ma formę aplikacji komputerowej i jest zintegrowane z aplikacją mobilną. Składa się z trzech modułów: Dobra Opieka, Dobry Sąsiad, Dobry Sygnał. Każdą z powyższych aplikacji można pobrać ze sklepu Google Play. Aplikacje opracowane są wyłącznie dla systemu Android. 

 Dobra Opieka dedykowana jest koordynatorom, zarządzającym pracą opiekunów (wolontariuszy, rehabilitantów). Jest to aplikacja działająca na wszystkich urządzeniach z przeglądarkami internetowymi. W intuicyjny sposób i skutecznie pozwala koordynatorom m.in organizować przydzielanie zadań i zarządzać pracą osób udzielających pomocy (opiekunowie widzą na swoich telefonach: co, gdzie i u kogo mają wykonać, a koordynator weryfikuje lokalizację współpracowników), może zarządzać bazą osób potrzebujących wsparcia w codziennych czynnościach, kontrolować zakres udzielanego im wsparcia (system tworzy auto-raporty z wykonanych prac ustalać), kontrolować limit godzin pracy oraz automatycznie weryfikować liczby godzin do wykorzystania, weryfikować bieżącą lokalizację opiekunów na podstawie sygnału GPS (zwiększa to również bezpieczeństwo pracowników).

Operatorem Dobrego Wsparcia jest Fundacja Nauka dla Środowiska, a cały system udostępniany jest chętnym samorządom/organizacjom/instytucjom za abonament, który dzięki funduszom europejskim skalkulowany jest na niskie kwoty. Cena zależy od liczby kont opiekunów (Projekt „Dobre wsparcie” otrzymał dofinansowanie ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego w wysokości ponad 8,5 mln zł). Do końca roku 2021 , system można testować bezpłatnie.

 Dzięki drugiemu modułowi, czyli drugiej aplikacji mobilnej – Dobry Sąsiad – w bezpieczny sposób aktywizowana jest i usprawniana wzajemna, sąsiedzka pomoc. Dobry Sąsiad łączy osoby chcące pomóc w codziennych czynnościach – wyprowadzenie psa, zrobienie zakupów, wykup leków itp. – z osobami, które tej pomocy potrzebują. 

 Ostatni moduł to aplikacja Dobry Sygnał. To ściśle powiązana aplikacja z zarówno panelem Dobrej Opieki, jak i Dobrego Sąsiada. Każdy użytkownik, który pobierze ze sklepu Google Play aplikację Dobry Sygnał na swój telefon (oparty na systemie android), może sam zdefiniować sześć numerów telefonów do osób/instytucji, do których błyskawicznie wysyłany jest sygnał alarmujący potrzebę pomocy wraz ze wskazaniem lokalizacji. Dobry Sygnał klikamy jednym przyciskiem na telefonie.

– System Dobre Wsparcie można zaadaptować nie tylko na terenie całej Polski, ale również w każdym kraju, który zmaga się z problem szybko starzejącego się społeczeństwa. Mówiąc obrazowo Dobre Wsparcie  jest jak UBER w usługach sąsiedzkich, która stawia na wzajemne, międzyludzkie relacje, bo one tu zawsze są i będą najważniejsze. Bo bez względu na technologię, z której korzystamy i będziemy korzystać, kluczowe w naszym projekcie jest skrócenie jak to tylko możliwe dystansu jaki oddziela sąsiada, zawodowego opiekuna, czy wolontariusza od seniorów, którym trzeba w taki, czy w inny sposób pomóc  – podkreśla Piotr Jaśkiewicz.

Chcesz zostać partnerem programu Dobre Wsparcie? Lepiej trafić nie mogłeś, a cała procedura, aby kimś takim się stać, jest bardzo prosta. Jeśli posiadasz chęci lub doświadczenie w pracy z klientami/odbiorcami programu, kierujesz, zarządzasz organizacją pozarządową, masz firmę, prowadzisz własną działalność gospodarczą, jesteś gotowy na współpracę z biznesem prospołecznym i masz czas i determinację, aby wdrożyć jakość Dobrego Wsparcia – to pomysłodawcy programu i jego współtwórcy na ciebie czekają.

– Wtedy zapraszamy do wykonania kilku kroków – zachęca Piotr Jaśkiewicz. – Pierwszy i najważniejszy to skontaktowanie się z nami, telefonicznie lub mailowo. Kolejne to: spotkanie online, w trakcie którego ocenimy potencjał naszego potencjalnego partnera, a a my ze swej strony przedstawimy szczegóły naszej oferty, bezpłatne szkolenie z funkcjonowania Dobrego Wsparcia i dostosowanie oferty Dobrego Wsparcia do własnych, indywidualnych potrzeb i uwarunkowań.

Co oznacza samo Partnerstwo? – To stała współpraca z nami. Nasz partner otrzymuje dostęp do sprawdzonej metody i technologii, a jednocześnie zachowuje niezależność. Dzięki temu nasi partnerzy mają zagwarantowane bezpieczeństwo, stałe przychody i elastyczność w działaniu. Mają też zapewniony dostęp do wspólnych kampanii, materiałów marketingowych i zaplecza sieci partnerów – wylicza Piotr Jaśkiewicz.

Ale to nie jedyne korzyści. Te inne to: comiesięczna prowizja za sprzedaż i premia za rozwój, brak ryzyka związanego z zakupem towarów i utrzymaniem infrastruktury IT, długoterminowe umowy, brak ukrytych opłat i kosztów, bo nie ma opłat za partnerską współpracę. – Każdego dnia czekamy na chętnych do współpracy z nami. Jest ona bardzo ważna, bo to właśnie dzięki niej stworzymy sieci Centrów Dobrego Wsparcia w lokalnych usługach społecznych w danym regionie. A zapewniam, że nic lepszego naszym seniorom przytrafić się nie może – podkreśla Piotr Jaśkiewicz.

 Kontakt dla zainteresowanych partnerstwem: biuro@dobrewsparcie.pl, tel. + 48 536 060 202.

 Piotr Polechoński

„Projekt jest finansowany w ramach Programu „Fundusz pomocowy dla organizacji pozarządowych oraz inicjatyw obywatelskich 2020”, utworzonego przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności, realizowanego przez Fundację Edukacja dla Demokracji.”

Artykuł pt. „Polska tuż za chwilę – seniorów będzie coraz więcej. Potrzebne jest Dobre Wsparcie” jest dostępny na licencji Creative Commons „Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe” (CC BY-NC 4.0). Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Fundacji Nauka dla Środowiska. Utwór powstał w ramach projektu „Dobre Wsparcie”, realizowanego przez Fundację Nauka dla Środowiska przy wykorzystaniu środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści – pod warunkiem zachowania niniejszej informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, posiadaczach praw oraz o projekcie „Dobre Wsparcie”. Treść licencji jest dostępna na stronie https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl