Publicystyka - ngo.pl

Wróciłam z dorocznej konferencji NIW-CRSO. W tym roku poprzedziło ją spotkanie organizacji-operatorów konkursów regrantingowych w ramach Programu NOWEFIO, Programu Wsparcia Rozwoju Organizacji Poradniczych i Funduszu Młodzieżowego.

Po przybyciu 5 listopada do The Tide, gdzie odbywała się konferencja NIW, zapytałam osoby uczestniczące w poprzednim dniu o refleksje. Usłyszałam, że oprócz sieciowania ważna była możliwość kontaktu z dyrektorem NIW, Michałem Braunem, który poprosił by mówić do niego po imieniu. Bardzo dobrze ten gest był odebrany wśród działaczy. A kolejne dwa dni konferencji od powitania, poprzez panele aż do wieczornego bankietu po pierwszym dniu konferencji, odbywały się w przyjemnej, luźnej atmosferze, tworzonej na równi przez pracowników Instytutu oraz reprezentantki ministerstw i parlamentu, jak i osoby działające w NGO. 

To może mało konkretny, ale jasny gest, dający nadzieję na podejście partnerskie i otwarte do osób ze stowarzyszeń i fundacji z całej Polski, przybyłych na konferencję.

Wydarzenie obfitowało w różne tematy i formy, a co szczególnie istotne, bazowało na wielu ekspertach sektora obywatelskiego. Na dzień dobry pierwszego dnia Konferencji Fundacja Nowej Wspólnoty przeprowadziła z udziałem stu osób „wspólną rozmowę”, w której poszukiwaliśmy odpowiedzi, jak możemy współpracować, pomimo różnic poglądów? 

Refleksje uczestników zebrał Wawrzyniec Smoczyński w trzy bloki: ingerencja polityków w III sektor (m.in. wpływ polityków na III sektor, brak partnerstwa w samorządach, zmiana programów NIW), niepewność finansowa (m.in. późne konkursy NIW, niemożliwość planowania, małe pule środków w konkursach, ubiznesowienie III sektora rozumiane jako podporządkowywanie misji do potrzeb współpracujących firm) oraz dalsza polaryzacja III sektora (m.in. obawa przed rozliczeniami, teraz „nasi” oraz „małe” kontra „duże” NGO).

Można powiedzieć, że w ten sposób wskazaliśmy wprost rekomendowane tematy dla dyskutantów paneli, w tym jednego z kluczowych, który odbywał się drugiego dnia. Uczestniczyły w nim, oprócz świeżo powołanej ministry ds. społeczeństwa obywatelskiego Adriany Porowskiej, także wiceministry: Katarzyna Nowakowska, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Marta Cienkowska, Podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego a także dyrektor NIW-CRSO Michał Braun. Stronę obywatelską reprezentowała Karolina Dreszer-Smalec, prezeska OFOP. Większość z nas chyba wyczekiwało tej części konferencji najbardziej. Co z niej wynika? Gdy po panelu dopytałam o refleksje kilkunastu osób, usłyszałam, że padło mało konkretów, choć moi rozmówcy wyczuwali dobrą energię ze strony rządowej.

Nowa Ministra w swoich wypowiedziach wykazała dużo dobrej woli i zaangażowania w sprawy sektora obywatelskiego, nie wyszczególniła jednak priorytetów, którymi chciałaby się zająć. Usłyszeliśmy o potrzebie nowelizacji ustawy o pożytku publicznym. Dodam od siebie, że niektóre jej zapisy, jak np. o trybach i procedurach zlecania zadań publicznych NGO zdecydowanie wymagają pilnych zmian. Mam nadzieję, że Pani Ministra skorzysta z gotowych rekomendacji, które jako sektor mamy zebrane od wielu miesięcy, praktycznie gotowe do wdrożenia.

Padły też budujące deklaracje o otwartości na dialog. To oczywiście ważne i potrzebne. Uczestnicząc w licznych gremiach opiniodawczo-doradczych, np. Radzie NIW wiem, że obecnie szczególnie potrzebujemy wdrożenia naszych postulatów wypracowanych w tych ciałach. Jest to potrzebne, by podtrzymać motywację do dalszych prac w różnych zespołach i komitetach, których ostatnimi czasy znacząco przybyło, a które odciągają nas od codziennej pracy w naszych stowarzyszeniach i fundacjach, a jednocześnie stanowią duży wysiłek poszczególnych osób i całych organizacji.

Ministra Adriana Porowska deklarowała także, że każda osoba jest dla niej ważna. Dlatego chciałaby odwiedzać małe społeczności, rozmawiać z nimi o ich potrzebach i wyzwaniach. Mam wątpliwości odnośnie efektywności tego typu aktywności ministry. Biorąc pod uwagę skalę wyzwań i wieloletnie zaniedbania oraz niepewną sytuację pozarządówki, aktualnie wydaje się, że konieczne byłoby wybranie 2-3 priorytetów i ich wdrożenie. Informacje o potrzebach społeczności lokalnych można czerpać ze spotkań poszczególnych gremiów opiniodawczo-doradczych, opracowań m.in. federacji, think tanków czy ekspertów sektorowych. I nie chodzi mi oczywiście o to, by ministra nie spotykała się z działaczami. Mam przekonanie, że w tym momencie istotne jest danie poczucia sprawstwa licznym osobom i organizacjom zaangażowanym od miesięcy w dyskusję nad potrzebami i niezbędnymi korektami. A będzie to możliwe, jeśli któryś z ważnych dla nas postulatów zostanie wdrożony.

Prezeska OFOP, Karolina Dreszer, w odpowiedzi na prezentowane plany podkreśliła, że NGO potrzebują trzech form wsparcia ze strony ministry ds. społeczeństwa obywatelskiego i poszczególnych resortów: niezależnego finansowania, stabilnego prawa oraz realnego dialogu. Liczne glosy z sali uzupełniająco wskazywały na konieczność skutecznej komunikacji rządu i poszczególnych ministerstw z sektorem obywatelskim. Uczestniczące w panelu wiceministry podkreślały swoje korzenie pozarządowe, co jest dobrym rzecz jasna prognostykiem. 

Liczę, że rzetelność i przejrzystość, którym poświęcono w dyskusji sporo miejsca będzie uwzględniała współpracę z NGO opartą na słuchaniu i wdrażaniu wspólnie wypracowanych rozwiązań. Dobrym przykładem takiego podejścia jest połączenie dyskusji na temat pożytku publicznego i ekonomii społecznej, w odpowiedzi na deklarowane przez sektor trudności, wynikające z ich rozdzielenia, np. w kontekście wykorzystania funduszy unijnych.

Z ciekawych dyskusji podczas konferencji warto zauważyć szczególnie tę, o 35-leciu III sektora w demokratycznej Polsce z udziałem Janiny Ochojskiej, założycielki i wieloletniej prezeski Polskiej Akcji Humanitarnej, Jakuba Wygnańskiego z Fundacji STOCZNIA, Danuty Przywary z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Zbigniewa Gluzy - prezesa Fundacji Ośrodka KARTA oraz Pauli Sawickiej ze Stowarzyszenia przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii „Otwarta Rzeczpospolita”. 

Ciekawe było cofnięcie się z panelistami trzy i pół dekady wstecz, spojrzenie na to, co osiągnęliśmy. Wspólne zastanowienie się nad sukcesją w NGO. Może warto, na bazie doświadczeń sektorowych, poszukać też rozwiązań na zwiększenie liczby osób angażujących się społecznie? Badania Klon/Jawor wskazują bowiem na znaczący spadek liczby wolontariuszy w ostatnich latach.

Na koniec drugiego dnia ogłoszono konkursy na projekty w najbardziej znanych programach NIW: NOWEFIO i PROO. Wartością dla wielu osób uczestniczących w konferencji była wcześniejsza dyskusja na temat potrzeb, które mogą być zaspokajane w ich ramach, a także inspiracje do możliwego wprowadzenia. Dużo pozytywnych słów od przedstawicieli NGO usłyszałam na temat nowej inicjatywy speed dating realizatorów projektów z opiekunami z NIW i przewodniczącym Rady NIW, Piotrem Stecem.

Warto odnotować, że podczas wydarzenia nie zabrakło dyskusji na inne ważne dla sektora tematy, jak AI w działaniach organizacji pozarządowych (debata), rozwój organizacyjny  (Lidia Kuczmierowska, Piotr Henzler, Andrzej Pietrucha z FAOO), uniezależnienie od środków publicznych (Beata Juraszek-Kopacz, FRSO), prawa pracownicze (Bartosz Kocejko, OKO.press), ustawy Kamilka (Arkadiusz Kłos, ISKIERKA), wykorzystanie mediów społecznościowych przy realizacji projektów (Ada Klimaszewska, Martyna Baranowicz, Różowa Skrzyneczka), archiwistyka społeczna (Alicja Wancerz-Gluza, Ośrodek KARTA), zarządzanie wolontariuszami w sytuacjach kryzysowych (Justyna Orłowska, Centrum Wolontariatu w Lublinie) oraz – prowadzonej przeze mnie – o misjji organizacji społecznych. 

Na plus zaliczam opcję udziału drugiego dnia rano w warsztatach nordic walking, przygotowanych przez Polskie Stowarzyszenie Nordic Walking lub sesji mindfulness zorganizowanej przez Instytut Psychologii Stresu. To praktyka z konferencji biznesowych, która świetnie sprawdziła się także wśród przedstawicieli stowarzyszeń i fundacji.

Doroczna konferencja NIW-CSRO odbywała się w dnach 5-6.11.2024r. w Warszawie pod patronatem honorowym Ministry ds. Społeczeństwa Obywatelskiego. Patronami medialnymi były Polskie Radio, TVP Info oraz ngo.pl.

dr inż. Ewa Gałka – prezeska zarządu Stowarzyszenia Centrum PISOP, członkini Rady NIW