Państwa członkowskie UE coraz lepiej przestrzegają wspólnotowego prawa
Państwa członkowskie Unii Europejskiej coraz lepiej przestrzegają wspólnotowego prawa, jednak potencjał jednolitego rynku wciąż nie jest w pełni wykorzystany. Komisja Europejska opublikowała "Sprawozdanie roczne", które pokazuje m.in., że w ciągu ostatnich pięciu lat znacząco spadła liczba postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.
Komisja Europejska podkreśliła ponownie, że pragnie zapewnić skuteczne stosowanie całego unijnego prawodawstwa, w szczególności przepisów dotyczących największego na świecie jednolitego rynku zamieszkiwanego przez 500 milionów obywateli.
Sprawozdanie roczne daje jasny obraz tego, jak Komisja monitorowała i egzekwowała prawo Unii Europejskiej w 2015 r., zaś tabela wyników jednolitego rynku pokazuje, że w większości dziedzin eliminowane są bariery dla swobodnego przepływu osób, towarów, usług i kapitału w UE. Dzięki konstruktywnemu dialogowi między Komisją a państwami członkowskimi problematyczne kwestie związane z przestrzeganiem prawa UE coraz częściej rozstrzygane są bez konieczności uciekania się do formalnych procedur.
Jednocześnie w niektórych dziedzinach nie ma poprawy lub nawet doszło do pogorszenia sytuacji i powstają nowe bariery. Jednolity rynek musi też dostosować się do nowych realiów: musi się na nim znaleźć się miejsce także dla innowacyjnych pomysłów i nowych modeli biznesowych.
Sprawozdanie roczne z kontroli stosowania prawa UE
W 33. sprawozdaniu rocznym z kontroli stosowania prawa UE opisano, jak państwa członkowskie stosują prawo UE w najważniejszych dziedzinach, a także przedstawiono główne tendencje w egzekwowaniu przepisów w 2015 r. Jedną z tych dziedzin jest jednolity rynek, który pozostaje najistotniejszym atutem Europy dla milionów obywateli i przedsiębiorstw. Korzystają oni codziennie z możliwości mieszkania, pracy i handlu w 28 państwach członkowskich, mając przy tym pewność, że stosunki między nimi podlegają jasnym zasadom.
Komisja wszczyna postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, gdy dane państwo nie usuwa domniemanego naruszenia prawa UE. Może to nastąpić w dwóch różnych sytuacjach. Po pierwsze, jeżeli państwo członkowskie nie zgłasza w uzgodnionym terminie krajowych środków transpozycji unijnej dyrektywy do prawa krajowego. Po drugie, gdy prawo państwa członkowskiego jest niezgodne z prawem UE lub gdy organy krajowe niewłaściwie je stosują.
Poniższy wykres przedstawia ogólny zarys sytuacji w każdym państwie członkowskim: opóźnienia w transpozycji, przypadki nieprawidłowej transpozycji lub nieprawidłowego stosowania prawa Unii.
Podobnie jak w 2014 r., w ubiegłym roku najwięcej spraw wszczęto w dziedzinie środowiska i transportu.
Zwalczanie opóźnień w transpozycji dyrektyw
Zadaniem Komisji jest zapewnienie, by państwa członkowskie transponowały europejskie dyrektywy do krajowych porządków prawnych w terminach, do których państwa same się zobowiązały. Jeżeli prawo unijne nie jest transponowane na czas, obywatele i przedsiębiorstwa nie mogą czerpać pełnych korzyści z prawa UE. Zmniejsza to ogólną pewność prawa i powoduje niesprawiedliwe zróżnicowanie warunków działania na jednolitym rynku.
W 2015 r. liczba nowych postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego z powodu opóźnień w transpozycji nieznacznie spadła w porównaniu z 2014 r. Postępowania wszczęte w ubiegłym roku dotyczyły m.in. dyrektyw w sprawie uprawnień Europejskiego Urzędu Nadzoru, podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II), kontrolowania zagrożeń poważnymi awariami związanych z substancjami niebezpiecznymi oraz ustanowienia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego.
Aby ułatwić transponowanie dyrektyw w terminie, Komisja nieustannie wspiera państwa członkowskie, oferując im plany wdrażania, specjalne strony internetowe i wytyczne oraz wymianę najlepszych praktyk na spotkaniach grup ekspertów.
Jeżeli państwo członkowskie nie dokona transpozycji dyrektywy w ustalonym terminie, Komisja nie waha się czynić pełnego użytku z systemu kar finansowych wprowadzonego Traktatem z Lizbony: skierowała do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej sześć spraw, domagając się nałożenia kar finansowych. Sprawy te dotyczyły Niemiec, Grecji, Luksemburga, Słowenii i Polski (w dwóch przypadkach).
Tabela wyników jednolitego rynku
Fakt, że dyrektywa została transponowana w terminie, nie oznacza jeszcze, że odbyło się to prawidłowo. Tabela wyników jednolitego rynku daje dokładny obraz stanu wdrożenia unijnych przepisów dotyczących jednolitego rynku. Jest to także ocena sposobu stosowania prawa UE przez państwa członkowskie UE. Można z niej dowiedzieć się, co jeszcze trzeba poprawić.
W zależności od wyników uzyskanych w 2015 r. w ramach różnych narzędzi zarządzania i obszarów polityki państwa członkowskie otrzymały zielone kartki (dobre wyniki), żółte (średnie) lub czerwone (poniżej średniej).
Biorąc pod uwagę wszystkie oceniane dziedziny, najlepsze wyniki osiągnęły Chorwacja, Cypr, Estonia, Irlandia i Słowacja.
Komisja reaguje na skargi obywateli
Kontekst
Już od 1984 r. w odpowiedzi na prośbę Parlamentu Europejskiego Komisja przedstawia roczne sprawozdanie z kontroli stosowania prawa UE w roku poprzednim. Następnie Parlament Europejski przyjmuje rezolucję w sprawie sprawozdania Komisji.
Dodatkowe informacje
Sprawozdanie roczne z kontroli stosowania prawa UE:
- sprawozdanie roczne na temat wdrażania prawa UE na szczeblu krajowym
- arkusze informacyjne dotyczące poszczególnych krajów
- więcej informacji na temat ogólnej procedury UE w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego: zob. notatka prasowa MEMO/12/12 (infografika z 2015 r.).
Tabela wyników jednolitego rynku:
