Publicystyka - ngo.pl

Rozmowy te otworzyły nowe perspektywy na to, w jaki sposób można lepiej zintegrować rozwój obszarów wiejskich z politykami UE, w tym między innymi ze wspólną polityką rolną (WPR) i polityką spójności.

W związku z tym, że Komisja dokonuje przeglądu wieloletnich ram finansowych i zastanawia się nad przyszłością polityki spójności, stojącym przed nią wyzwaniem jest nie tylko zapewnienie finansowania dla obszarów wiejskich, ale także zapewnienie, by rozwój obszarów wiejskich został uznany za prawdziwie przekrojowy priorytet we wszystkich obszarach polityki UE. LEADER, ze swoim oddolnym, partycypacyjnym podejściem, był obecny w dyskusjach na temat WPR w ostatnich okresach programowania, ale być może nadszedł czas, aby ponownie ustawić go jako szersze narzędzie terytorialne, łączące wiele obszarów polityki UE.

Jednym z kluczowych wniosków płynących z naszych dyskusji była potrzeba większej spójności w sposobie wspierania obszarów wiejskich na szczeblu UE. Po raz pierwszy reforma polityki spójności jest prowadzona równolegle z WPR, niebieską gospodarką i europejską współpracą terytorialną. Czy może to być okazja do ponownego przemyślenia struktury rozwoju obszarów wiejskich w UE?

W ELARD tradycyjnie koncentrujemy nasze poparcie na polityce rolnej, dbając o to, aby LEADER pozostał silnym filarem WPR. Zdajemy sobie jednak sprawę, że rozwój obszarów wiejskich wykracza daleko poza rolnictwo – chodzi o dywersyfikację gospodarczą, spójność społeczną, zatrzymywanie młodzieży i przystosowanie się do zmiany klimatu. Długoterminowa wizja UE dla obszarów wiejskich (LTVRA) wymaga zintegrowanego podejścia, ale radzenie sobie ze złożonością wielu funduszy pozostaje wyzwaniem dla wielu lokalnych grup działania (LGD).

Europejskie obszary wiejskie stoją przed pilnymi wyzwaniami:

• Dysproporcje między obszarami miejskimi i wiejskimi z wyludnionymi wsiami i przeludnionymi miastami,
• Obawy dotyczące bezpieczeństwa w wiejskich regionach przygranicznych,
• Potrzeba nowych sposobów angażowania obywateli w kształtowanie ich terytoriów,
• Sprawiedliwa transformacja klimatyczna, która wykorzystuje obszary wiejskie jako kluczowe podmioty w przyszłości Europy.

LEADER dowiódł swojej skuteczności we wspieraniu rozwiązań kierowanych przez społeczność, ale jego wpływ jest często ograniczony przez silosy finansowe. Kolejne wieloletnie ramy finansowe mogą być okazją do zbadania bardziej zintegrowanego podejścia, w ramach którego LGD będą mogły uzyskać dostęp do szerszego zakresu funduszy UE wykraczających poza LEADER – takich jak programy "Horyzont Europa", LIFE i polityka spójności – przy jednoczesnym zachowaniu swojej autonomii i lokalnego przywództwa.

Dyskusje te stanowią ważny moment refleksji dla ELARD i jego członków. W miarę jak kształtuje się przyszłość polityki spójności i wieloletnich ram finansowych, musimy zadać sobie następujące pytania:

• W jaki sposób możemy zagwarantować, że rozwój obszarów wiejskich nie będzie już rozdrobniony i podzielony na odrębne silosy polityczne?
• Jaką rolę powinny odgrywać LEADER i LGD w bardziej spójnym, międzysektorowym podejściu do polityki obszarów wiejskich?
• W jaki sposób możemy udowodnić, że obszary wiejskie są nie tylko beneficjentami polityki, ale także kluczowymi podmiotami kształtującymi przyszłość Europy?

Nie chodzi tu o opowiadanie się za przekształceniem LEADER w politykę spójności, ale o zbadanie, w jaki sposób LEADER może być lepiej osadzony w wielu obszarach polityki UE, aby w pełni przyczynić się do rozwoju terytorialnego Europy.

Będziemy nadal wprowadzać te refleksje do europejskiej debaty politycznej, współpracując z zainteresowanymi stronami w ramach WPR, spójności i poza nią, aby stworzyć bardziej zintegrowaną wizję dla obszarów wiejskich.

LEADER (Liaison Between Actions for the Development of the Rural Economy) to europejski program rozwoju obszarów wiejskich. Utworzony w 1991 r. jako uzupełnienie pierwszego filaru WPR w celu wspierania transformacji i dywersyfikacji obszarów wiejskich, obecnie stanowi oś przekrojową drugiego filaru. Program LEADER, którego minimalny budżet wynosi 5% z EFRROW w każdym państwie członkowskim, wspiera innowacyjne projekty, które są częścią lokalnej strategii rozwoju obszarów wiejskich, opracowywanych i wspieranych przez Lokalną Grupę Działania (LGD). Grupy te zrzeszają podmioty publiczne (np. wybranych przedstawicieli władz lokalnych) i podmioty prywatne (np. przedsiębiorstwa, spółdzielnie lub stowarzyszenia). Umożliwia on podmiotom lokalnym określanie priorytetów i działań na ich szczeblu (podejście oddolne), a nie narzucanie im gotowych środków.

ELARD jest europejskim stowarzyszeniem reprezentującym prawie 2 600 Lokalnych Grup Działania (LGD) z 30 krajów, w tym z krajów sąsiadujących z Unią Europejską, które przyjęły i wdrażają metodologię LEADER w zakresie rozwoju lokalnego przez podmioty lokalne.

Aktywnie pracujemy nad tym, aby podejście LEADER było lepiej znane wśród europejskich decydentów i aby zaprezentowało je jako rozwiązanie, jakim może stać się dla wielu wyzwań, przed którymi stoją obszary wiejskie. Wspieramy rozwój lokalny kierowany przez podmioty i reprezentujemy interesy LGD wobec rządów krajowych i instytucji europejskich.

W 1 stycznia 2025 r. dwuletnia prezydencja w ELARD została objęta przez Polską Sieć LGD – Federację Regionalnych Sieci LGD .