Publicystyka - ngo.pl

Co roku UNHCR przyznaje Nagrodę Nansena osobom, grupom i organizacjom, które wykraczają poza swoje sfery działań w zakresie ochrony uchodźców, wysiedleńców i bezpaństwowców. Czasami jest przyznawana znanym osobistościom, ale przede wszystkim uznaje wysiłki zwykłych ludzi, którzy w trudnych chwilach stają w obronie praw najsłabszych. 28 listopada ogłoszono tegorocznych laureatów.

Po raz pierwszy od ustanowienia nagrody w 1954 r. tegorocznym regionalnym zwycięzcą dla Europy została Polska. Fundacja Leny Grochowskiej, prowadzona przez polskiego filantropa i biznesmena Władysława Grochowskiego i jego żonę Lenę Grochowską, została nagrodzona za swoje działania na rzecz uchodźców z Ukrainy, prowadzone od eskalacji wojny 24 lutego 2022 roku.

– Przyjmujemy tysiące uchodźców, oferujemy im dach nad głową, pomagamy w znalezieniu pracy, edukacji, rozwoju zainteresowań, udzielamy pomocy medycznej i wspieramy ich adaptację w Polsce. To także wskazówka na przyszłość, jak takie działania są potrzebne, bo problemu uchodźczego nie rozwiąże się przez stawianie murów na granicy.

Fundacja Leny Grochowskiej włączyła się w działania pomocowe od pierwszych dni eskalacji wojny. Początkowo schronienie było udzielane w 17 hotelach sieci Arche na terenie całego kraju, jednak szybko okazało się, że interwencyjne wsparcie nie będzie wystarczające. Już na początku marca fundacja otworzyła pierwszy Dom Uchodźcy, z myślą o zapewnieniu długoterminowego pobytu dla jak największej liczby potrzebujących. Dzisiaj w ramach Fundacji Leny Grochowskiej funkcjonuje 5 Domów: w Siedlcach, Ożarowie Mazowieckim, Konstancinie-Jeziornie, Lublinie oraz Łodzi.

Domy Uchodźcy powstały m.in. w dawnych biurowcach i akademikach, które fundacja specjalnie zaadaptowała na potrzeby przyszłych mieszkańców. W budynkach zorganizowano blisko 1300 miejsc noclegowych, w których pomoc znalazły osoby uciekające przed wojną, głównie kobiety, dzieci i osoby z niepełnosprawnościami. W ten sposób fundacja zapewniła dotychczas 584 579 noclegów dla 14 463 osób^[1].

Komentując wyróżnienie, Władysław Grochowski zauważa, że to więcej niż tylko nagroda dla prowadzonej przez niego fundacji:

Nagroda została nazwana na cześć Fridtjofa Nansena, norweskiego naukowca, polarnika, dyplomaty i pierwszego Wysokiego Komisarza Ligi Narodów ds. Uchodźców oraz laureata Pokojowej Nagrody Nobla w 1922 roku. Nagroda Nansena jest przyznawana dorocznie osobom lub organizacjom w uznaniu ich pełnych oddania i nadzwyczajnych zasług na rzecz uchodźców i jest najbardziej prestiżową nagrodą przyznawaną przez UNHCR. Nominować osobę lub organizację do Nagrody Nansena może każdy, ale zwycięzcę wybiera specjalny komitet.

Dotychczas otrzymało ją 60 osób, grup i organizacji, a pierwszą laureatką była Eleanor Roosevelt. Wśród dotychczasowych laureatów byli również Edward Kennedy, Angela Merkel, Luciano Pavarotti, Azizbek Ashurov czy siostra Angélique Namaika. Przyznawane są jednemu zwycięzcy regionalnemu na kontynent i jednemu zwycięzcy globalnemu. Oznacza to, że praca Fundacji Leny Grochowskiej została wybrana spośród wielu innych europejskich kandydatów, którzy wykazali się ogromnym zaangażowaniem w pomoc uchodźcom po masowej inwazji na Ukrainę. 

Jak mówi Kevin J. Allen, przedstawiciel UNHCR w Polsce: – Wzorowa praca państwa Grochowskich pokazuje nie tylko głębokie zaangażowanie w wartości humanitarne, które mają ogromny wpływ na życie uchodźców i Polaków w potrzebie. Pokazuje również kluczową rolę, jaką sektor prywatny może i musi odgrywać w reagowaniu na kryzysy uchodźcze na wielu poziomach, inspirując społeczność biznesową i wiele innych podmiotów do podejmowania zdecydowanych działań.

Uroczyste wręczenie nagrody odbędzie się podczas ceremonii 13 grudnia 2023 r. w Genewie.

^{[1] Stan na 22.11.2023}