Publicystyka - ngo.pl

Karolina Giedrys–Majkut: Poznałyśmy się już jakiś czas temu. Każda z nas zajmuje się czymś innym. Ja jestem kulturoznawczynią, Ania jest terapeutką, Lucyna filmozawczynią, a Monika dziennikarką. To co nas łączy, to zamiłowanie do filmu. Film to sztuka, która jest nam najbliższa.

Lucyna Zembowicz: Ja, choć z wykształcenia jestem filmoznawczynią, nie słyszałam wcześniej o kinoterapii. Ale zawsze uważałam, że kino to miejsce, w którym obcujemy nie tylko z dziełem filmowym, ale i z samym sobą.

KG-M: Moja historia z metodą kinoterapii jest taka, jak innych ludzi, którzy o niej piszą - ludzi, którzy odkryli ją dla siebie i dla innych. Mam tu na myśli Salomon, Waltz. U mnie to był taki impuls, przeskok energii z jednej sfery życia w drugą. Film był dla mnie zawsze bardzo ważny - w najtrudniejszych momentach w życiu lądowałam w kinie. W pewnym momencie pomyślałam sobie: skoro nikt inny mi czegoś tak dobrze nie wytłumaczył, jak reżyser, jak ten ruchomy obraz; to dlaczego by tego nie wykorzystać, nie połączyć oglądania filmów z próbą pracy nad samym sobą? Historia tego odkrycia przypomina mi o anegdocie, którą przywołuje Hitchcock w książce wywiadzie z Truffault. Był ponoć kiedyś jeden scenarzysta, który wiecznie narzekał, że najlepsze pomysłu przychodzą mu do głowy we śnie. Rano, kiedy wstawał już o nich zapominał. Nastawił więc któregoś razu budzik. Wstał i zanotował pomysł, który mu się przyśnił. Rano odczytał z kartki: chłopak zakochuje się w dziewczynie [śmiech]. Ze mną było tak samo. Ja na swojej kartce napisałam: kinoterapia. Później zaczęłam szukać, czytać pytać i okazało się, że coś takiego rzeczywiście już jest. Tworząc nasz zespół interesowałyśmy się jeszcze innymi rodzajami terapii. Szukałyśmy. Chciałyśmy to intuicyjne poczucie "to jest to" wypełnić jakąś teorią, czymś zbadanym, sprawdzonym. Okazało się, że ludzie piszą na ten temat książki - najwięcej pozycji powstaje w Stanach Zjednoczonych.

LZ: W Polsce również są osoby, które zajmują się kinoterapią. W Warszawie znalazłyśmy dr Huberta Suszka z UW, który prowadzi na ten temat zajęcia akademickie. Jest też pani Anna Jędryczka-Hamera, która we Wrocławiu pracuje w środowisku osób chorych psychicznie.

LZ: Dostrzegamy coraz wyraźniej, iż jest to szerokie pojęcie. Inaczej rozumieją i rozwijają  je Amerykanie, inaczej postrzega środowisko wrocławskie, inaczej wykorzystuje terapeuta podczas indywidualnej pracy z klientem, inaczej widzimy to my. Zasada wszędzie jest podobna. Tak, jak nam zdarza się polecić jakiś film w spontanicznej rozmowie - tak terapeuta może zaproponować go w trakcie swojej pracy z klientem. Rozmowa o filmie, jego bohaterach, przedstawionych w nim problemach stwarza wygodną sytuację do rozmawiania o własnych problemach, pomaga nazwać to, z czym przychodzimy do terapeuty. Film może być traktowany, jako narzędzie wspierające w ramach różnych szkół terapeutycznych na przykład w terapii poznawczej, psychoanalizie, psychologii procesu. W projekcie "Kinoterapia. Spotkania między kadrami" ważny jest człowiek, film i proces (terapeutyczna zmiana), który zachodzi podczas spotkania widza z bohaterami historii rozgrywającej się na ekranie.

KG-M: Trudno właściwie to wytłumaczyć. Mówiąc najprościej, wychodzimy od stwierdzenia, że kino ma wpływ. Kino ma ogromne znaczenie, jest zwierciadłem, w którym się odbijamy. Film, to taki współczesny mit - nośnik informacji o nas samych, o wzorcach postępowania, itd. Inaczej wykorzysta to lekarz psychiatra, inaczej terapeuta, a inaczej my w Kino.Labie...

LZ: I oni na to spotkanie przyszli! Sala Kino.Lab była pełna. Przed pokazem zachęcałyśmy widzów, by podczas seansu zwracali uwagę przede wszystkim na emocje, które film wywoła. By skoncentrowali się na tym, które sceny, elementy filmu i którzy bohaterowie najbardziej zapadli im w pamięć. I by  szukali analogii do własnych doświadczeń życiowych.

KG-M: Wybieramy filmy, które budzą emocję, które poruszają ważkie tematy. Teraz pokazywałyśmy film Woody'ego Allena "Zelig" i reakcje były skrajnie różne. Publiczność chętnie włączała się w panel. Rozmawialiśmy o tym, czy film się zestrzał i jak teraz po 20 latach zmienia się jego odczytanie. Wraca problem zatracania indywidualności na rzecz powielania wzorców, mód  i postaw kreowanych przez media masowe.

LZ: W DKF-ach dyskutowaliśmy o filmach skupiając się na ich formie - scenariuszu, zdjęciach, montażu, sposobie reżyserii czy gry aktorskiej. Temat prowokował do intelektualnych wypowiedzi, skojarzeń, odniesień do rzeczywistości. W naszych pokazach i rozmowach po seansie skupiamy się na tym, jak każdy z nas, indywidualnie odebrał dany film. Stwarzamy możliwość świadomego i uważnego kontaktu z dziełem filmowym, które może wejść z nami w twórczy dialog na tematy nam najbliższe.
Do udziału w panelu zapraszamy ludzi, którzy pomagają nam na film spojrzeć z różnych perspektyw.  Rozmawiamy z psychologami i terapeutami, ludźmi filmu, wykładowcami Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej. Każdy pokaz dopełniają nasze autorskie warsztaty rozwoju osobistego.

KG-M: To jest warsztat z coraz bardziej popularnej sfery rozwoju osobistego. Jego celem jest stworzenie okazji do przyjrzenia się sobie, pracy nad sobą, do rozwijania swojej inteligencji emocjonalnej, czyli do poszerzania wiedzy o samym sobie. Nie jest to forma terapii, jak może sugerować to nazwa projektu. Nie jest to również forma terapii grupowej.

LZ: Nie, na warsztat trzeba zapisać się wcześniej, najlepiej odwiedzając naszą stronę i wysyłając zgłoszenie. Pierwszy warsztat prowadziła terapeutka Anna Twardowska, która pracuje metodą psychologii procesu Arnolda Mindella.

KG-M: Następny warsztat poprowadzi Szymon Chrząstowski, który zajmuje się terapią narracyjną. Nasz projekt można więc potraktować jako przykład pozytywnej profilaktyki zdrowia psychicznego. Ktoś, kto potrafi nazywać swoje emocje, jest zdystansowany do siebie, swoich pragnień; lepiej radzi sobie z trudnymi sytuacjami. Same tego doświadczyłyśmy i postanowiłyśmy się tym podzielić z innymi. Oczywiście są sytuacje, kiedy kino nie może pomóc. Na pewno jednak może być pierwszym krokiem do spojrzenia na siebie z dystansem. Film nazywa rzeczy, których my nie potrafimy często określić, nazwać. Dlatego terapeuci wykorzystują film w sytuacjach, kiedy przychodzi do nich pacjent i tak naprawdę nie potrafi powiedzieć co jest nie tak.

KG-M: Dla mnie takim filmem, no nie wiem, czy terapeutycznym, ale na pewno bardzo ważnym jest  "Pod osłoną nieba". Ten film pojawił się w bardzo trudny momencie mojego życia. Opowiada o samotności, takiej na granicy zatracenia własnego ja, popadnięcia w totalną obojętność wobec świata. Konfrontacja z wizją Bertolucciego, w której zobaczyłam siebie, pozwoliła przełamać takie przekonanie, że dzieje się ze mną coś dziwnego, czego inni nie doświadczają. Takich filmów było mnóstwo. Ostatnio widziałam "Zapaśnika" - film, który mówi, że żyjemy w kulturze, która pozwala byle jak żyć i byle jak umrzeć. Kinoterapia to projekt, który się temu sprzeciwia. Ze względu na swoje wykształcenie patrzę na świat przez pryzmat uwarunkowań kulturowych, przez kulturę i bardzo denerwuje mnie trywializowanie sztuki. Przecież to jest coś, co absolutnie wypływa z nas, co nas odsłania. Wspomniałyśmy wcześniej o mitach. To mity kształtowały kiedyś nasze wyobrażenia o świecie, życie społeczności, wzorce osobowe. Były traktowane poważnie, niemal z nabożeństwem. Nasz projekt stara się przywołać tę funkcję opowieści w kulturze. Wierzymy, że film może być źródłem wiedzy o nas samych - dobrze odczytany może kształtować naszą świadomość.
 
Projekt rozpoczął się cyklem "Inność". Prezentowane filmy, to w większości kino trudno dostępne, filmy funkcjonujące w festiwalowym obiegu.
14 marca kolejne spotkanie w Kino.Lab, tym razem zobaczymy film Darling w reżyserii Johana Klinga (Szwecja, 2007).
Start o godzinie 11.00. Wstęp na film i panel jest bezpłatny.
 
Organizatorzy: Fundacja „Generator” oraz Stowarzyszenie Twórców i Dokumentalistów „Dzieje się”. „Kinoterapia. Spotkania między kadrami ” to pomysł czterech osób: kulturoznawczyni i dziennikarki Karoliny Giedrys-Majkut (inicjatorki projektu), terapeutki Anny Twardowskiej, dziennikarki Moniki Zakrzewskiej-Blauth i filmoznawczyni Lucyny Zembowicz.
Więcej informacji na: www.kinoterapia.pl