W 2018 roku w Polsce działało ponad 4,6 tys. samorządowych instytucji kultury [1]. Mimo to, nadal brakuje miejsc, w których społeczności lokalne mogą realizować własne pomysły. W odpowiedzi na tę potrzebę na warszawskiej Woli powstaje właśnie oryginalna koncepcja umożliwiająca stworzenie nowej przestrzeni służącej społeczności lokalnej i otwartej na jej realne potrzeby.
Wciąż za mało miejsc dla społeczności lokalnej
Wzmacnianie tożsamości lokalnej jest istotnym czynnikiem miastotwórczym i ważnym elementem kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego. Miejsca skupiające okolicznych mieszkańców są platformą do wymiany poglądów, informacji i doświadczeń oraz tworzą wspólnotę ludzi odpowiedzialnych za przestrzeń, w której żyją. Istotne jest, aby odpowiadały na ich realne potrzeby i umożliwiały rozwój, a nie powielały sprawdzone schematy.
Z raportu „Tworzenie i funkcjonowanie wspólnot lokalnych w Warszawie”[2] przygotowanego na zlecenie Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy pod koniec 2018 roku wynika, że jedną z barier utrudniających funkcjonowanie wspólnot jest zamykanie się instytucji lokalnych. Mieszkańcy narzekają na wąską, sprofilowaną ofertę zajęć, brak możliwości skorzystania z ich przestrzeni i zasobów oraz brak miejsc, w których można spędzić czas, niekoniecznie uczestnicząc w konkretnych płatnych zajęciach.
Mieszkańcy coraz częściej wskazują konieczność powstania nowych miejsc, w których będą mogli spędzić swój czas wolny i zintegrować się z sąsiadami. Potrzeba ta ma też swoje odzwierciedlenie w zyskującym na popularności budżecie partycypacyjnym. W ubiegłym roku w Warszawie blisko 45% wybranych propozycji odnosiło się do działalności kulturalnej i edukacyjnej.
Innowacyjny projekt społeczny na warszawskiej Woli
Biorąc pod uwagę potrzeby wskazywane przez mieszkańców, na warszawskiej Woli ruszył właśnie innowacyjny konkurs. Organizatorzy szukają oryginalnej koncepcji na ożywienie zabytkowej Willi Ulricha i chcą zainspirować lokalne organizacje do stworzenia miejsca głęboko zaangażowanego w życie mieszkańców, spójnego z ich potrzebami i zgodnego z ideą zrównoważonego rozwoju.
Konkurs skierowany jest zarówno do stowarzyszeń, instytucji, organizacji pozarządowych, jak i firm prywatnych oraz grup ludzi działających w obszarze kultury, edukacji, designu i innowacji społecznych. Zwycięska koncepcja zostanie w całości sfinansowana pod kątem planowanej działalności przez organizatora konkursu, który zapewni także preferencyjny czynsz najmu, w całości inwestowany w budynek i jego najbliższe otoczenie.
– Chcemy zainwestować nie tylko w oryginalną przestrzeń, ale także w doświadczenia i przeżycia ludzi, którzy będą odwiedzać to miejsce w przyszłości. Zależy nam na świeżych pomysłach integrujących otaczającą nas społeczność i odpowiadających na jej realne potrzeby. Wierzymy, że dzięki naszemu wsparciu uda się tchnąć drugie życie w Willę Ulricha i stanie się ona kluczowym elementem na mapie Woli i Bemowa z perspektywy mieszkańców tych dzielnic – zaznacza Tomasz Gutkowski z Mr. Wolfe, kolektywu zajmującego się organizacją przedsięwzięć i procesów na styku kultury i biznesu, współorganizatora konkursu.
Zabytkowy budynek jest częścią urokliwego parku, na terenie którego mieściło się gospodarstwo ogrodnicze rodziny Ulrychów. W połowie XIX wieku w miejscu tym powstały ogromne szklarnie, szkółki ogrodnicze, ogród pokazowy w stylu angielskim, a nawet ananasarnia. Rodzina Ulrychów znana była także z hodowli egzotycznych roślin i drzew.
– Współczesny Ulrychów jest dzielnicą zróżnicowaną socjologicznie. W okolicy brakuje infrastruktury służącej ogólnodostępnym formom spędzania wolnego czasu. Lukę tę wypełnia Wola Park, który organizuje na swoim terenie wiele wydarzeń dedykowanych nie tylko klientom, ale także naszym sąsiadom i mieszkańcom najbliższej okolicy. Dzięki bogatemu programowi od wielu lat udaje nam się pełnić funkcję miejsca spotkań, spędzania czasu, zabawy i relaksu z rodziną. Rewitalizacja Willi Ulricha to kolejny krok, który przybliży nas do mieszkańców i pozwoli nam zbudować jeszcze silniejsze relacje z lokalną społecznością – mówi Dagmara Pozowska, dyrektorka Wola Parku, współorganizatora konkursu na operatora Willi Ulricha.
Połączenie inicjatywy prospołecznej i biznesu
Poza próbą odpowiedzi na realne potrzeby mieszkańców, zainicjowany konkurs to także pierwszy w Polsce model biznesowy, w którym społeczność lokalna otrzyma miejsce w pełni przystosowane do jej wymagań, będzie mogła realizować swoje pomysły, a z czasem generować z nich także zyski. Projekt przeciera szlaki w tym obszarze.
– Wierzymy, że dzięki tej inicjatywie uda nam się stworzyć unikalny model biznesowy, który z jednej strony wesprze oryginalne koncepcje prospołeczne, a z drugiej pozwoli ich twórcom zarabiać na siebie. Wiele interesujących projektów nie udaje się rozwinąć ze względu na brak długofalowego finansowania. Chcemy zlikwidować tę barierę i skupić się przede wszystkim na najlepszych programach służących lokalnej społeczności, a w dalszej perspektywie ułatwić kontynuowanie i rozwijanie konkretnej działalności biznesowej – mówi Mateusz Ściechowski z Mr. Wolfe, współorganizatora konkursu.
Podobne inicjatywy są już z powodzeniem realizowane w innych krajach. Dobrym przykładem jest najbardziej znany ogród społecznościowy w Berlinie – Prinzessinnengarten. Przestrzeń obok stacji metra Moritzplatz stała się nie tylko nowoczesnym ogrodem miejskim, ale także miejscem wymiany doświadczeń i areną dla wydarzeń kulturalnych. Berliński ogród prowadzony jest przez amatorów ogrodnictwa, a mimo to na jego terenie udało się otworzyć sezonową restaurację, która oferuje dania gotowane w oparciu o wyhodowane na miejscu produkty rolne. Lokal przynosi wymierne zyski i jest dowodem na to, że na działaniach społecznych także można zarabiać pieniądze.
Organizatorzy konkursu na operatora Willi Ulricha mają podobne ambicje. Chcą stworzyć miejsce, które stanie się platformą wymiany doświadczeń i pomysłów, a także odpowiedzią na zmieniające się potrzeby zróżnicowanej społeczności Woli i Bemowa. Dzięki innowacyjnej formule projekt ma służyć nie tylko mieszkańcom tych dzielnic, ale także być interesującym miejscem w skali całej Warszawy, ,co pozwoli mu na stałe wpisać się w krajobraz miasta.
Więcej na temat konkursu na operatora Willi na stronie: www.willaulricha.pl.
[1] Raport „Wyniki finansowe instytucji kultury w okresie I-XII 2018 roku”, GUS
