Publicystyka - ngo.pl

List został podpisany przez znamienitych profesorów i badaczy nauk społecznych, w tym m. in. prof. Marcina Piątkowskiego (Bank Światowy) prof. Marka Naczyka (Oxford), prof. Ryszarda Szarfenberga (UW), prof. Bożenę Ryszawską (UWr), prof. Zofię Łapniewską (UJ), prof. Jana Toporowskiego (SOAS London), prof. Andrzeja Szahaja (UMK), prof. Adama Leszczyńskiego (SWPS), dr Michała Możdżenia (UEK), Jana Oleszczuk-Zygmuntowskiego (ALK).

List ma charakter otwarty i został udostępniony do podpisu przez każdą osobę w internecie na specjalnej stronie: 

https://actionnetwork.org/petitions/list-otwarty-czas-na-inwestycje-w-regeneracje/

Kluczowe punkty:

·        Z uwagi na kryzysy społeczne i ekologiczne, Polska potrzebuje nowego modelu rozwojowego, prowadzącego do państwa dobrobytu.

·        Stan finansów publicznych jest znany i wystarczająco dobry, aby spełniać obietnice wyborcze zwycięskiej koalicji.

·        Wydatki na usługi publiczne: edukację, naukę, zdrowie, mieszkalnictwo, transport czy ochronę środowiska to niezbędne inwestycje w przyszłość.

·        Należy zadbać o dochody budżetu przez reformę systemu podatkowego w kierunku uczciwej progresji podatkowej, opodatkowania znacznych zysków i majątków oraz likwidacji przywilejów dla najbogatszych.

Treść listu:

Wybory najprawdopodobniej kończą 8-letni okres rządów Zjednoczonej Prawicy. Przed rządem koalicyjnym stoi wyzwanie odbudowy wiarygodności instytucji publicznych oraz zmierzenia się z problemami społecznymi i ekologicznymi. To, że toczy się spór nad programem koalicyjnym, jest wartością. Demokracja nie oznacza jednomyślności. Jednak konieczne jest ustalenie faktów, które powinny być punktem wyjścia do dyskusji o naszej przyszłości, w tym tych dotyczących sytuacji ekonomicznej Polski.

W środowisku naukowym badań nad gospodarką nie ma wątpliwości, że potencjał modelu rozwojowego III RP do dalszego podnoszenia jakości życia uległ wyczerpaniu. Oparcie rozwoju o napływ zagranicznego kapitału, eksport i mało innowacyjne podwykonawstwo doprowadziło do tego, że Polska to kraj o relatywnie niskich płacach, niskich podatkach dla największych korporacji i niskich nakładach na dobra publiczne i wspólne.

Wobec nawarstwiających się kryzysów, nie możemy bagatelizować potrzeby społecznej i środowiskowej regeneracji. Kluczowa będzie odbudowa największego osiągnięcia państwa dobrobytu — usług publicznych. Bez wzmocnienia edukacji i nauki, ochrony zdrowia, pomocy społecznej,  transportu, mieszkalnictwa i ochrony środowiska Polska zaprzepaści już wypracowany dobrobyt oraz pogrzebie potencjał rozwojowy kolejnych pokoleń. Wydatki na poprawę jakości życia społeczeństwa to nie „rozdawnictwo”, ale gospodarne inwestycje. 

W ostatnich dniach pojawiały się głosy sugerujące, że spełnienie oczekiwań społecznych i obietnic wyborczych  napotyka barierę finansową. Jako środowisko naukowe badań nad gospodarką jednoznacznie zaprzeczamy opiniom o fatalnym stanie polskiego budżetu i konieczności rezygnacji z obiecanych inwestycji i wydatków publicznych. Straszenie „ukrytą dziurą budżetową” nie ma uzasadnienia ani w teorii, ani w rzeczywistości gospodarczej.

Wszystkie dane o finansach publicznych, wliczając pozabudżetowe fundusze, są publicznie dostępne na stronach Eurostatu i doskonale znane nam jako badaczom i badaczkom. Chociaż wartości nominalne są istotnie większe niż 8 czy 20 lat temu, to w tym samym okresie urosła też nasza gospodarka (realnie o ponad 30% w latach 2015-2022). Polski dług publiczny w relacji do PKB, po chwilowym wzroście w okresie pandemii, obniżył się do poziomu ok. 48% PKB. Polski deficyt publiczny jest od początku pandemii niższy niż średnia dla krajów UE. Koszty obsługi polskiego długu, choć relatywnie wysokie, zależą przede wszystkim od ustalanych centralnie stóp procentowych i wraz z ich obniżaniem będą sukcesywnie spadać.

Nie widzimy żadnych przesłanek, aby przegląd finansów publicznych miał wykazać olbrzymie ukryte deficyty lub „greckie” długi. Z całą stanowczością stwierdzamy, że stać nas jako państwo na realizację obietnic, a pieniądze „są i będą”. Zarówno podwyżki dla pracowników sfery budżetowej, zwiększenie wydatków na ochronę zdrowia do 8% PKB i zmniejszenie nierówności w dostępie do ochrony zdrowia, inwestycje w transport publiczny i mieszkania czy transformacja energetyczna są priorytetowe.

Poprzedni rząd nie ukrywał planów wzrostu deficytu i długu publicznego w najbliższym okresie w związku ze wzrostem wydatków na zbrojenia, usługi zdrowotne oraz waloryzację świadczeń społecznych. Okresowy wzrost długu publicznego w relacji do PKB jest normalnym zjawiskiem we współczesnej gospodarce. Budżet państwa nie jest bowiem jak budżet domowy. Dług publiczny to jednocześnie nowe aktywa finansowe, w które obywatele i firmy inwestują swoje oszczędności. Tegoroczny deficyt działa również jako bufor podtrzymujący popyt i zatrudnienie w warunkach niskiej i niepewnej koniunktury u naszych głównych partnerów handlowych w Europie Zachodniej.

Jednocześnie przyszły rząd musi zadbać o stronę dochodową budżetu, która została nadwyrężona przez cięcia podatkowe Polskiego Ładu. Kluczowe kierunki to zwiększenie progresji systemu podatkowo-składkowego oraz przenoszenie ciężaru podatkowego z pracy i konsumpcji na zyski i majątki. Ostrzegamy, że podwyższenie kwoty wolnej od podatku bez równoczesnego zwiększenia opodatkowania najbogatszych (np. spekulacji na rynku nieruchomości) doprowadzi do dalszej erozji bazy dochodów publicznych, co szczególnie uderzy w samorządy. Z dużym niepokojem odbieramy również sygnały o wprowadzeniu kolejnych ulg w opłacaniu  składki emerytalnej oraz o powrocie do ryczałtowej składki zdrowotnej dla przedsiębiorców. Uproszczenie systemu podatkowo-składkowego jest potrzebne, ale ekspansja przywilejów podatkowych do niego nie prowadzi.

Demokratyczną kontrolę nad finansami powierzonymi Bankowi Gospodarstwa Krajowego i Polskiemu Funduszowi Rozwoju należy zdecydowanie wzmocnić, jednak pomysły na likwidację tych instytucji uznajemy za szkodliwe. Organizacje przedsiębiorców jak np. Polska Rada Biznesu, oceniły je jako sprawnie reagujące na kryzysy. Większość krajów UE w trakcie pandemii COVID-19 użyła banków i funduszy rozwoju do zapewnienia pomocy. Na koniec 2022 r. całkowita wartość zobowiązań BGK i PFR wyniosła około 250 mld zł, czyli nieco ponad 8% PKB. Dla porównania, niemiecki odpowiednik BGK - KfW - tych zobowiązań miał na koniec zeszłego roku ponad 500 mld euro, czyli prawie 13% PKB.

Stanowczo sprzeciwiamy się szerzeniu dezinformacji o stanie polskiej gospodarki. Problemy, przed którymi stoimy, są zbyt palące, abyśmy spierali się o fakty. Zwycięskie partie obiecały społeczeństwu rozwiązanie problemów. Obietnice te, jeśli nie zostaną spełnione, staną się źródłem resentymentu, zniszczenia zaufania i kolejnej społecznej traumy. Rząd, który zaprzepaści historyczną szansę na zmianę modelu rozwojowego III RP, nie przetrwa fali słusznego społecznego gniewu.

Wzywamy przyszły rząd do wzięcia odpowiedzialności za rozwój Polski - są do niego warunki, liczymy, że jest też wola polityczna.

Podpisali się:

Adam Kasprzycki, Fundacja Impuls

Adam Leszczyński, Uniwersytet SWPS

Adam Ostolski, Wydział Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego 

Adam Pochmara, Koło Naukowe Ekonomii Heterodoksyjnej UW

Adam Rogoda, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska Sieć Ekonomii

Adrian Burda, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie 

Agata Adamiecka-Sitek, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza

Agata Czarnacka, publicystka

Agata Dziuban, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytut Socjologii

Agnieszka Graff, Ośrodek Kultury Amerykańskiej, Uniwersytet Warszawski 

Aleksandra Szczygieł - Wiceprezeska Fundacji Impuls, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Andrzej Kozina, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Andrzej Leder, IFiS PAN

Andrzej Szahaj, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Anna Adamczyk, doktorka nauk o Ziemi, analityczka danych

Anna Giza, Wydział Socjologii UW

Anna Jach-Falkiewicz, Wspólny Ogród, Sosnowiec

Anna Ratecka, Universitetet i Oslo, Institutt for kriminologi og rettssosiologi

Anna Romanowicz, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Anna Zachorowska-Mazurkiewicz, Uniwersytet Jagielloński

Antonina Dubiel

Artur Puławski, audytor i analityk rynku rolno-spożywczego

Barbara Markowska-Marczak, Collegium Civitas

Bartosz Kuźniarz, Uniwersytet w Białymstoku

Bartosz Mielniczek, Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego, Polska Sieć Ekonomii

Bartłomiej Błesznowski, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Uniwersytet Warszawski

Błażej Mazur, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bożena Ryszawska, Uniwersytet Ekonomiczny  we Wrocławiu, Polska Sieć Ekonomii

Dagna Frydrych, managerka, ekspertka ds. marketingu i rozwoju biznesu, Polska Sieć Ekonomii

Dominika Hadro, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Dorota Teneta-Skwiercz, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Edyta Pietrzak, Politechnika Łódzka

Ewa Bińczyk, Instytut Filozofii, Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu

Gavin Rae, Akademia Leona Koźmińskiego

Gracjan R. Bachurewicz, Fundacja im. Edwarda Lipińskiego

Grzegorz Ilnicki, prawnik, OPZZ Konfederacja Pracy 

Grzegorz Młynarski, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Katedra Miasta Innowacyjnego

Hanna Szymborska, doktor ekonomii, niezależna badaczka, Polska Sieć Ekonomii

Hubert Stojanowski, DI Xelion, Polska Sieć Ekonomii

Iwona Kurz, Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski

Jacek Schindler, Uniwersytet Wrocławski, Polska Sieć Ekonomii

Jakub Janus, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Jakub Ryłow, student ekonomii i matematyki, Uniwersytet Warszawski

Jan Oleszczuk-Zygmuntowski, Polska Sieć Ekonomii, Akademia Leona Koźmińskiego

Jan Sowa, Katedra Teorii Kultury ASP w Warszawie

Jan Śpiewak

Jan Toporowski profesor SOAS University of London

Janusz J. Tomidajewicz, em. prof. UEP  i Uniwersytetu Zielonogórskiego 

Joanna Erbel, CoopTech Hub, PLZ Spółdzielnia

Joanna Grzymała-Moszczyńska, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Julia Potrzebowska, Koło Naukowe Ekonomii Heterodoksyjnej UW

Julian Kocerka, Polska Sieć Ekonomii, student na Uniwersytecie Kopenhaskim

Kacper Kozdrój, Koło Naukowe Ekonomii Heterodoksyjnej Uniwersytetu Warszawskiego

Kacper Parol, Fundacja Impuls, Polska Sieć Ekonomii

Kacper Pobłocki, Centrum Europejskich Studiów Lokalnych i Regionalnych, Uniwersytet Warszawski

Karol Kociszewski, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Karol Muszyński, Wydział Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Centre for Sociological Research KU Leuven, Fundacja Kaleckiego

Katarzyna Czeczot, Instytut Badań Literackich PAN

Katarzyna Kajdanek, Uniwersytet Wrocławski

Kirył Zach, University of Cambridge, Centre of Development Studies

Konrad Gliściński,Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Prawa i Administracji, Polska Sieć Ekonomii

Krzysztof Beck, Uczelnia Łazarskiego, The Econometric Society, The Global Economic Policy Group

Laura Gosiewska, Fundacja Impuls

Łukasz Komuda, podcast „Ekonomia i cała reszta”

Łukasz Zaremba, Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski

Maciej Frączek, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Maciej Grodzicki, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska Sieć Ekonomii

Maciej Kassner, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego, Polska Sieć Ekonomii

Maciej Sroczyński, Polska Sieć Ekonomii, Koło Naukowe Ekonomii Heterodoksyjnej UW

Magdalena Rek-Woźniak, Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny

Magdalena Rozwadowska, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Magda Szcześniak, Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski

Marcin Kędzierski, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego, Polska Sieć Ekonomii

Marcin Piątkowski, Akademia Leona Koźmińskiego

Marcin Zaród, Uniwersytet SWPS

Marcin Zawicki, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Marek Beylin, publicysta

Marek Naczyk, University of Oxford, Department of Social Policy and Intervention

Maria Libura, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Polska Sieć Ekonomii

Maria Świetlik

Mariusz E. Sokołowicz, Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Gospodarki Regionalnej i Środowiska

Mateusz Dobrowolski, Polska Sieć Ekonomii

Michał Czepkiewicz, Wydział Socjologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Michał Krzykawski, Uniwersytet Śląski w Katowicach

Michał Mackiewicz, Uniwersytet Łódzki

Michał Możdżeń, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Polska Sieć Ekonomii

Michał Nowakowski, Uniwersytet Warszawski

Michał Pałasz, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, International Degrowth Network

Michał Tetłak, Koło Naukowe Ekonomii Heterodoksyjnej UW 

Michał Zabdyr-Jamróz, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Polska Sieć Ekonomii

Michał Zadara, wydział Reżyserii i Dramaturgii, Akademia Sztuk Teatralnych w Krakowie, reżyser Teatralny i Operowy.

Michał Żabiński, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Michał Zaraś, Koło Naukowe Ekonomii Heterodoksyjnej UW

Mikołaj Iwański, doktor ekonomii prorektor Akademii Sztuki w Szczecinie

Mikołaj Linczuk, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Koło Naukowe Ekonomii Heterodoksyjne Uniwersytetu Warszawskiego, Polska Sieć Ekonomii

Mikołaj Ratajczak, IFiS PAN

Nadia Oleszczuk-Zygmuntowska, Polska Sieć Ekonomii, Konfederacja Pracy Młodych

Natalia Malkusz, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Patrycja Krzesińska, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Patryk Karwowski, Koło Naukowe Ekonomii Heterodoksyjnej UW, to tylko teoria krytyczna

Paweł Mościcki, Instytut Badań Literackich, PAN

Piotr Kaszczyszyn, Klub Jagielloński 

Piotr Szymański, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Piotr Waląg, Wydział Inżynierii Produkcji i Energetyki Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, Forum Myśli Instytucjonalnej.

Przemysław Tacik, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Radomir Matczak, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Polska Sieć Ekonomii

Rafał Krenz, CoopTech Hub, PLZ Spółdzielnia

Rafał Majka, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Polskie Towarzystwo Socjologiczne

Renata Śliwa, Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Forum Myśli Instytucjonalnej

Robert Skrzypczyński, Politechnika Gdańska

Ryszard Szarfenberg, Uniwersytet Warszawski

Sebastian Goncerz, Przewodniczący Porozumienia Rezydentów OZZL

Stanisław Lewko, Międzydziedzinowe Studia Indywidualne, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Koło Naukowe Ekonomii Heterodoksyjnej Uniwersytetu Warszawskiego,

Szymon Grzybowski, Uniwersytet Zielonogórski

Sławomir Czech, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Tomasz Geodecki, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Tomasz Legiędź, Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Ekonomii Rozwoju

Tomasz Markiewka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika

Tomasz Rawski, Wydział Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego

Tomasz Surmacz, Polska Sieć Ekonomii

Weronika Parfianowicz, Instytut Kultury Polskiej UW

Weronika Skorupska, Szkoła Doktorska Nauk Społecznych UW

Wiktor Mastalerz Polska Sieć Ekonomii

Wojciech Bielecki, Fundacja Przyjaciół Młodzieżowego Strajku Klimatycznego, PLZ Spółdzielnia, Polska Sieć Ekonomii

Wojciech Pająk, Rada Miejska w Suwałkach, Stowarzyszenie Energia Miast

Wojciech Woźniak, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki

Zofia Łapniewska, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska Sieć Ekonomii