Kto odpowie na moje pytanie, skoro odpowiedzi na nie nie ma w specustawie?
Osoby uciekające z Ukrainy mają przeróżne problemy, zaczynając od tych związanych z przekroczeniem granicy, poprzez rejestrację dziecka, które przyjechało do Polski bez rodziców, aż po dostęp do pracy czy lekarza. Choć specustawa reguluje wiele kwestii, znalezienie odpowiedzi na konkretne pytania, szczególnie w przypadku osób w niejednoznacznej sytuacji prawnej czy ze specjalnymi potrzebami, jest naprawdę trudne.
Sytuację uchodźców i uchodźczyń z Ukrainy, również tych nie posiadających obywatelstwa ukraińskiego, regulują też inne ustawy i dokumenty, które wzajemnie na siebie wpływają. Dlatego czasem tak trudno znaleźć odpowiedź na nasze pytanie, a często to od niej zależy czyjeś być albo nie być.
Trudne pytania
„Planuję wyjechać z Ukrainy do Polski. Mam 17 lat i będę podróżować sama. Jakich dokumentów potrzebuję w tym przypadku?”. Wydawać by się mogło, że to ucieczka z kraju jest najtrudniejsza. Często jednak proces legalizacji pobytu czy kwestie związane z układaniem sobie życia na nowo, w obcym kraju, stają się jeszcze większym wyzwaniem, stawiającym uchodźców(-czynie) przed kolejnymi pytaniami: „Jestem obywatelką Ukrainy, ale moje dziecko nie posiada obywatelstwa ukraińskiego, czy może otrzymać PESEL?”, „Jak mogę pobierać w Polsce alimenty na dziecko przyznane w Ukrainie?”.
W jeszcze trudniejszej sytuacji są obywatele(-lki) krajów trzecich, czyli osoby, które pochodzą z innych państw, ale od lat mieszkały lub uczyły się w Ukrainie i to tam był ich nowy dom. Proces legalizacji pobytu w ich przypadku jest trudniejszy. Choć uciekają przed tą samą wojną - nasze państwo nie objęło ich taką samą opieką. Po raz kolejny stawiani są przed pytaniem, co dalej: „Jestem obywatelem innego państwa, ale całe moje życie było w Ukrainie, nie mogę wrócić do swojej ojczyzny, bo grozi mi tam niebezpieczeństwo, jak mogę zalegalizować pobyt w Polsce?”.
Jak korzystać z doświadczenia innych
Pytania, które stawiają uchodźcy i uchodźczynie z Ukrainy często wymagają interpretacji różnych przepisów i ustaw oraz znajomości polskiego sytemu migracyjnego, dlatego tak ważne jest, by przekazywać i korzystać ze sprawdzonych źródeł informacji. Wiedzy na ten temat nie mogą mieć jednak wszystkie osoby, które zaangażowały się w pomoc uchodźcom(-czyniom), gdyż wcześniej nie było takiej konieczności.
Dlatego Stowarzyszenie Interwencji Prawnej uruchomiło portal prawny ukraina.interwencjaprawna.pl, poprzez który można m.in. zgłosić się na bezpłatne szkolenia prawne dla pomagających.
Obejmują one podstawy prawa migracyjnego i azylowego (w szczególności legalizacji pobytu, udzielania ochrony międzynarodowej, praw dzieci - migrantów, wykonywania legalnej pracy w Polsce) oraz dyskryminacji. Zgłoszenia na szkolenie przyjmowane są 24 godziny na dobę poprzez specjalny formularz.
Do tej pory prawniczki Stowarzyszenia Interwencji Prawnej przeszkoliły ponad 500 osób, które mogą dalej przekazywać swoją wiedzę innym, by pomoc niesiona osobom uciekającym z Ukrainy była bardziej efektywna i odpowiadała na konkretne potrzeby. Istnieje także możliwość zorganizowania szkolenia „szytego na miarę” potrzeb danej grupy wynikających ze szczególnej sytuacji czy kontekstu (np. wspieranie osób uchodźczych z niepełnosprawnościami).
Każdy może pomagać
Na szkolenia prawne zgłaszają się bardzo różne osoby, poczynając od tych, które zdecydowały się ugościć uchodźcę(-dźczynię) z Ukrainy w swoim domu, nastoletnich wolontariuszy(-szek), którzy zaangażowali się w pomoc na dworcach czy w punktach recepcyjnych, poprzez osoby z grup nieformalnych, organizacji pozarządowych, a także urzędów miast oraz OPS-ów, aż po organizacje, które od lat pracują z migrantami, ale nigdy w takiej skali nie wspierały ich prawnie.
W sytuacji, w której pomagają wszyscy – takiej samej wiedzy potrzebuje zarówno 19-letnia wolontariuszka z Przemyśla, jak i urzędniczka z Warszawy – dlatego ważne, by każda z nich mogła otrzymać odpowiednie wsparcie merytoryczne (i nie tylko).
Gdzie szukać pomocy
Na portalu ukraina.interwencjaprawna.pl, oprócz możliwości zapisania się na szkolenie, znajdują się też opracowania najnowszych przepisów dotyczących osób uciekających z Ukrainy oraz odpowiedzi na najczęściej zadawane przez uchodźców i uchodźczynie pytania. Portal jest dostępny w trzech językach: polskim, ukraińskim i angielskim – dzięki czemu minimalizujemy ryzyko nieporozumienia na poziomie językowym.
Porady prawne
Uzyskanie pomocy prawnej, szczególnie w małych miejscowościach, może wydawać się bardzo trudne. Mając na uwadze stale zmieniające się przepisy oraz indywidualne przypadki - organizacje, grupy nieformalne oraz punkty recepcyjne i informacyjne znajdą na portalu możliwość zadawania pytań.
Podczas dyżurów prawnych na pytania odpowiadają ekspertki i eksperci z wieloletnim doświadczeniem z zakresu prawa migracyjnego, azylowego i rodzinnego. Pytania przyjmowane są przez specjalny formularz, który trafia bezpośrednio do prawników i prawniczek, zajmujących się opracowywaniem odpowiedzi.
O Stowarzyszeniu Interwencji Prawnej
Jesteśmy organizacją pożytku publicznego, od 17 lat działamy na rzecz przestrzegania praw człowieka i przeciwdziałania nierównemu traktowaniu. Wspieramy przede wszystkim uchodźców i uchodźczynie oraz migrantów i migrantki w Polsce.
Udzielamy bezpłatnej pomocy prawnej osobom z doświadczeniem migracyjnym. Kiedy zagrożone są ich prawa, reprezentujemy ich przed sądami i organami krajowymi oraz przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, a także aktywnie uczestniczymy w tworzeniu prawa migracyjnego poprzez interwencje i opiniowanie regulacji prawnych.
Więcej informacji o naszej działalności znajduje się na naszej stronie internetowej oraz profilach na Facebooku (@Stowarzyszenie Interwencji Prawnej), Instagramie (@interwencja_prawna) oraz Twitterze (SIP_interwencja).
Chcesz z nami wspierać uchodźców i uchodźczynie Polsce? Przekaż 1% na walkę o równe prawa! KRS: 0000240024.
