Czas spędzany przed ekranem kontroluje 14,3% badanych[1]. Blisko 2/3 z nich uważa, że spędza w ten sposób dużo, a nawet za dużo czasu. 1 na 5 osób ogranicza liczbę powiadomień w telefonie, a 9,3% unika używania ekranów przed snem. To jedne z najważniejszych wyników pierwszego badania higieny cyfrowej dorosłych w Polsce korzystających z internetu. Organizatorzy badania oprócz wyników udostępnili w internecie także bezpłatny Test Higieny Cyfrowej.
Higiena cyfrowa to chroniące zdrowie zachowania związane z używaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, zwłaszcza urządzeń ekranowych i internetu. Nieumiejętne korzystanie z nich może prowadzić do negatywnych konsekwencji dla zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego.
Ogólnopolskie Badanie Higieny Cyfrowej 2022
Badanie przeprowadzono w listopadzie 2022 roku na reprezentatywnej grupie dorosłych użytkowniczek i użytkowników internetuw Polsce[2], co daje obraz poziomu higieny cyfrowej polskiego społeczeństwa, którego 88,4% korzysta w 2023 r. z internetu[3].
– Zależało nam, aby zwrócić uwagę na to, że nieumiejętne korzystanie z internetu i urządzeń ekranowych jest dzisiaj problemem społecznym, dotyczącym wszystkich grup wiekowych, a nie tylko dzieci i młodzieży, jak zwykło się uważać – mówi Magdalena Bigaj, prezeska Instytutu Cyfrowego Obywatelstwa, pomysłodawczyni i współtwórczyni badania. – Aby zdiagnozować stan higieny cyfrowej osób dorosłych, stworzyliśmy nowe narzędzie badawczo-edukacyjne, Kwestionariusz Samooceny Higieny Cyfrowej, opracowane w taki sposób, aby osoba wypełniająca go równocześnie zdobywała wiedzę na temat pozytywnych, pożądanych zachowań w tym zakresie.
W badaniu skoncentrowano się na najważniejszych zachowaniach z czterech obszarów higieny cyfrowej: (1) stawianiu granic i kontroli w używaniu urządzeń ekranowych, (2) bezpiecznym używaniu internetu, (3) tworzeniu i odbieraniu informacji w internecie oraz (4) innych zalecanych zachowaniach prozdrowotnych związanych z używaniem ekranów, jak dbałość o sen czy bezpieczeństwo w ruchu drogowym.
Wyniki badania opublikowano w raporcie „Higiena cyfrowa dorosłych użytkowniczek i użytkowników internetu w Polsce”, dostępnym na stronie www.higienacyfrowa.pl.
Autorzy zawarli w nim także rekomendacje działań na rzecz podniesienia poziomu higieny cyfrowej polskiego społeczeństwa. Głównym wnioskiem płynącym z badania jest to, że niewielu dorosłych chroni swoje zdrowie używając urządzeń ekranowych. Wybrane wyniki mówią o tym, że[4]:
· 14,3% osób dorosłych kontroluje swój czas ekranowy, 21,9% ogranicza liczbę powiadomień;
· 9,3% badanych unika używania urządzeń ekranowych przed snem, a 18,1% unika kładzenia telefonu przy lub w łóżku przed zaśnięciem;
· 20,3% osób wykonując czynności wymagające skupienia, jak praca czy uczenie się, usuwa telefon z zasięgu wzroku;
· tylko co czwarta osoba spożywa posiłki bez ekranu w zasięgu wzroku.
– Zachowywanie higieny cyfrowej przez dorosłych jest ważne również dlatego, że to właśnie oni modelują zachowania dzieci i młodzieży w tym obszarze. Rodzina, szkoła i najbliższe otoczenie to pierwsze miejsca treningu społecznego, w których dzieci i młodzież powinny uczyć się, jak używać urządzeń ekranowych i internetu w sposób chroniący zdrowie – mówi Konrad Ciesiołkiewicz, prezes Fundacji Orange. – Dlatego niezbędne jest podejmowanie działań edukacyjnych upowszechniających higienę cyfrową, które skierowane są do osób dorosłych. Podstawą tych działań powinna być diagnoza ich zachowań w tym zakresie.
Test Higieny Cyfrowej pomoże wzmocnić dobre nawyki
Organizatorzy badania przygotowali także Test Higieny Cyfrowej, skorzystać z tego narzędzia może każda zainteresowana osoba. Pomoże on sprawdzić czy wystarczająco chronimy swoje zdrowie w czasie używania ekranów oraz wskaże dobre nawyki, które warto wprowadzić w swoim życiu. Test wraz z praktycznymi poradami jest dostępny bezpłatnie na stronie www.higienacyfrowa.pl. Znajdziemy tu pytania między innymi o: kontrolowanie czasu ekranowego, korzystanie z ekranów przed snem czy podczas czynności wymagających skupienia. Zatrzymanie się nad odpowiedzią i wynikiem, to ważny moment autorefleksji, który w rezultacie może prowadzić do podjęcia działań prozdrowotnych.
Ogólnopolskie Badanie Higieny Cyfrowej 2022 było elementem projektu badawczo-edukacyjnego Higiena Cyfrowa Osób Dorosłych, realizowanego w latach 2022–2023 przez Fundację Instytut Cyfrowego Obywatelstwa oraz Fundację Orange. Celem projektu jest dostarczenie brakującej wiedzy na temat wzorów korzystania z urządzeń ekranowych przez osoby dorosłe.
Badanie ma charakter otwierający i rozpoczyna kilkuletnie przedsięwzięcie badawczo-edukacyjne poświęcone higienie cyfrowej. Na stronie www.higienacyfrowa.pl internauci i internautki znajdą: raport z badania, Test Higieny Cyfrowej oraz materiały informacyjne i poradnikowe, wyjaśniające wpływ higieny cyfrowej na zdrowie.
Honorowy patronat nad badaniem objęła Komisja Europejska w Polsce, Wydział Nauk o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Komitet Dialogu Społecznego KIG.
Fundacja Orange dba o rozwój cyfrowych kompetencji dzieci, młodzieży i nauczycieli, ucząc zasad bezpiecznego korzystania z internetu, zdrowych nawyków cyfrowych, a także podstaw programowania, robotyki i druku 3D. Działa na rzecz ochrony praw dziecka w środowisku (nie tylko) cyfrowym. Swoje inicjatywy opiera na wynikach badań i konsultacjach z ekspertami. Wydaje raporty, publikacje i poradniki. W 2022 roku Fundacja otrzymała wyróżnienie w konkursie im. Janusza Korczaka dla instytucji wcielających w życie korczakowskie idee oraz tytuł Dobroczyńcy Roku w kategorii „Kultura i edukacja”.
www.fundacja.orange.pl
Fundacja Instytut Cyfrowego Obywatelstwa wspiera rozwój cyfrowego obywatelstwa, czyli świadomego i odpowiedzialnego korzystania z przestrzeni cyfrowej i jej współtworzenia, prowadząc projekty badawcze i edukacyjne. Swoimi działaniami Instytut obejmuje wszystkie grupy wiekowe, ucząc zasad higieny cyfrowej w szkołach i miejscach pracy. Fundacja kieruje także działania do środowisk profesjonalistów, łącząc ludzi nauki, oświaty oraz twórców nowych technologii w międzysektorowych inicjatywach na rzecz promowania odpowiedzialnej cyfryzacji i społecznej odpowiedzialności branży nowotechnologicznej.
www.cyfroweobywatelstwo.pl
[1] Wyniki przytaczane w niniejszym tekście dotyczą odpowiedzi “zawsze lub prawie zawsze”.
[2] Badanie przeprowadzono metodą CAWI na grupie 1067 respondentów reprezentatywnej dla osób powyżej 18 r.ż. Mieszkających w Polsce i używających internetu.
[3] Hootsuite, We are social (2023). Digital 2023. Global digital overview. Essential insights into how people around the world use the internet, mobile devices, social media and ecommerce. Dostęp online 30.01.2023: https://datareportal.com/reports/digital-2023-poland.
[4] Wyniki dla odpowiedzi „zawsze lub prawie zawsze”
Źródło: Fundacja Orange
