Publicystyka - ngo.pl

Zacznijmy od tego, że zarówno znaczenie, jak i liczba NGO w naszym kraju rośnie. Na chwilę obecną mamy w Polsce ponad 100 tys. organizacji pozarządowych, z czego jednak nie wszystkie pozostają aktywne. Zgodnie z danymi na dzień 20.01.2025 r., opublikowanymi przez Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej, samych aktywnych fundacji jest 36 888, 14 987 ma status przedsiębiorcy, a 2590 ma status OPP. Najwięcej z nich działa w Warszawie – 6310, dalej jest Kraków – 1777, a następnie Wrocław – 1452.

Do najważniejszych korzyści wynikających z posiadania statusu OPP należy m.in.: możliwość otrzymywania 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), prawo do prowadzenia zbiórek publicznych i kwest czy większa wiarygodność wobec darczyńców, instytucji i partnerów. W niektórych przypadkach może oznaczać też większą dostępność w zakresie dotacji, konkursów i zleceń dot. zadań publicznych. Z drugiej strony jednak należy pamiętać, że na organizacjach pozarządowych pożytku publicznych spoczywają szczególne obowiązki m.in. w postaci corocznych sprawozdań finansowych i merytorycznych na bazie Narodowego Instytutu Wolności (NIW).

Aby uzyskać status organizacji pożytku publicznego (OPP) organizacja musi spełnić przesłanki określone w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, do których zalicza się: prowadzenie działalności pożytku publicznego (odpłatnej lub nieodpłatnej), przy czym działalność ta musi odpowiadać celom wymienionym w art. 4 ww. ustawy takim jak np.: pomoc społeczna, udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz zwiększania świadomości prawnej społeczeństwa, edukacja, ochrona środowiska czy prawa człowieka itp. Organizacja musi prowadzić działalność pożytku publicznego nieprzerwanie co najmniej dwa lata.

Niekiedy konieczne są pewne modyfikacje w statucie takie jak np. zapis, że nie można dokonać podziału zysku, a dochód przeznaczony jest na cele statutowe. Jeżeli natomiast NGO prowadzi działalność gospodarczą, to ta nie może pokrywać się z działalnością pożytku publicznego i musi zostać wyodrębniona. W statucie wymagane są też dodatkowe zapisy dotyczące zakazu m.in.: udzielania przez organizacje pożyczek, zabezpieczeń czy przekazywania majątku na rzecz ich członków, członków ich organów lub pracowników oraz ich osób bliskich na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich.

W strukturze organizacji wymagany jest organ kontroli lub nadzoru, odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej lub nadzoru jak np. rada fundacji w przypadku fundacji czy komisje rewizyjne w stowarzyszeniach. Oprócz tego organizacja musi mieć zapewnioną należytą identyfikację pod względem organizacyjnym i rachunkowym.

Wniosek o nadanie statusu organizacji pożytku publicznego (OPP) składa się na formularzu KRS – Z20, wraz z załącznikami, w tym KRS – ZH (załącznik zawierający informacje o strukturze organizacji i jej celach statutowych), tj. formularz służący do zgłaszania zmian w zakresie działalności nieodpłatnej i odpłatnej pożytku publicznego. Dodatkowo wymagane są oświadczenia członków zarządu i organy kontroli lub nadzoru, że nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe. Wniosek składa się do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę organizacji. Można go złożyć osobiście, pocztą lub elektronicznie za pomocą systemu Portalu Rejestrów Sądowych (PRS). W przypadku pozytywnego rozpoznania wniosku przez sądu status OPP zostaje wpisany do KRS. W przypadku braków sąd zażąda uzupełnień.

W Polsce stale rośnie znaczenie i liczba organizacji pozarządowych, ale tylko część z nich posiada status organizacji pożytku publicznego (OPP) gwarantujący m.in.: szereg korzyści podatkowych, prestiż czy większą dostępność dotacji, konkursów i zleceń w zakresie zadań publicznych. Aby uzyskać status OPP należy spełnić kryteria określone w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie takie jak: prowadzenie odpłatnej lub nieodpłatnej działalności pożytku publicznego odpowiadającą celom statutowym, nieprzerwanie co najmniej dwa lata. W strukturze organizacji wymagany jest organ kontroli lub nadzoru, odrębny od organu zarządzającego i niepodlegającego mu w zakresie wykonywania kontroli wew. lub nadzoru, a sama organizacja ze względu na OPP musi mieć należytą identyfikację organizacyjną i rachunkową, natomiast po uzyskaniu statusu ma obowiązek składać co roczne raporty finansowe i merytoryczne na bazie Narodowego Instytutu Wolności (NIW). Po spełnieniu przesłanek należy złożyć wniosek o nadanie statusu organizacji pożytku publicznego (OPP) na formularzu KRS – Z20 wraz z odpowiednimi załącznikami, w tym formularzem KRS – ZH.