Jak Projekt CODI-DW Buduje nową obronę przed dezinformacją w erze algorytmów
To rewolucyjna zmiana podejścia — od walki z objawami do budowania systemowej odporności. CODI-DW nie jest projektem technologicznym — jest projektem społecznym i demokratycznym. Jego sednem jest człowiek i jego zdolność do rozumienia świata w czasach, gdy maszyny mogą generować nieograniczoną liczbę treści.
W dobie głębokich fałszerstw, algorytmicznych komór echa i kryzysu zaufania społecznego, Europa potrzebuje nowej infrastruktury obronnej — nie militarnej, lecz epistemicznej. Właśnie w tym miejscu pojawia się projekt CODI-DW, jedna z najbardziej kompleksowych i interdyscyplinarnych inicjatyw edukacyjnych poświęconych zwalczaniu dezinformacji i wzmacnianiu odporności społecznej na manipulacje cyfrowe.
Zainicjowany przez polskie Stowarzyszenie Centrum Wsparcia „Just do it”, przy udziale międzynarodowego konsorcjum z Europy i Azji, projekt stawia odważną tezę: dezinformacji nie da się zwalczyć, reagując na pojedyncze fake newsy; można ją pokonać jedynie poprzez uodpornienie całych społeczności na manipulację.
Fałsz jako system. Dlaczego klasyczne strategie zawodzą
Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że problem dezinformacji to kwestia niewiedzy lub braku dostępu do rzetelnych źródeł. Jednak współczesny krajobraz informacyjny jest bardziej złożony.
1. Algorytmiczna amplifikacja — nowa siła napędowa fałszu
Platformy społecznościowe działają dziś jak potężne komory rezonansowe. Treści wzbudzające strach lub gniew są wzmacniane algorytmicznie, zwiększając ich zasięg i polaryzację społeczną. Badanie MIT (Vosoughi, Roy, Aral, 2018) wykazało, że nieprawdziwe informacje rozchodzą się w sieci 6 razy szybciej niż prawdziwe.
To oznacza, że falsehood ma systemową przewagę nad prawdą.
2. Deepfakes, boty i inżynieria narracyjna
W dobie generatywnej AI, manipulowanie obrazami, dźwiękiem i wideo jest łatwiejsze niż kiedykolwiek. Armie botów potrafią wykreować iluzję konsensusu, a spersonalizowane narracje trafiają w precyzyjnie określone słabości poszczególnych grup społecznych.
3. Kryzys autorytetów i przeciążenie informacyjne
Nawet ludzie dobrze wykształceni i doświadczeni stają się podatni na manipulację — nie dlatego, że brakuje im wiedzy, lecz dlatego że ich uwaga jest zmęczona, a ekosystem informacyjny został przeprojektowany na maksymalizację emocji, nie wiarygodności.
CODI-DW: Nowy Model Edukacji Przeciwko Dezinformacji
Projekt Combating Disinformation in the Digital World (CODI-DW) ma stworzyć europejski system szkoleniowy oparty nie na teorii, lecz na doświadczeniu, symulacjach i analizie rzeczywistych zdarzeń.
10-modułowy Podręcznik CODI — pierwsza w Europie interdyscyplinarna metodologia
W ramach projektu powstaje Podręcznik Zwalczania Dezinformacji (CODI Curriculum), obejmujący 10 modułów, m.in.:
- Ekonomia uwagi i architektura algorytmów
- Psychologia wiary, heurystyki i mechanizmy podatności
- Identyfikacja deepfakes i operacji syntetycznych
- Weryfikacja treści (OSINT, metadane, geolokalizacja)
- Mapowanie ekosystemu dezinformacji
- AI w analizie narracji i wykrywaniu manipulacji
- Etyka i odpowiedzialność cyfrowa
Każdy moduł jest projektowany przez ekspertów z różnych krajów i obszarów nauki, dzięki czemu program integruje technologię, humanistykę, psychologię i polityki publiczne.
Uczenie się przez doświadczenie zamiast suchej teorii
Największą innowacją CODI-DW jest podejście pedagogiczne.
Uczestnicy:
✔ analizują realne kampanie dezinformacyjne,
✔ pracują z prawdziwymi przykładami wirusowości,
✔ podejmują decyzje w symulacjach kryzysowych,
✔ poznają narzędzia AI do wykrywania manipulacji.
Projekt nie uczy „jak wykryć fake news”. On uczy jak myśleć, gdy nie wiadomo, czy coś jest prawdą.
To jest właśnie odporność epistemiczna — nowa kluczowa kompetencja XXI wieku.
Kogo szkoli CODI-DW? Cztery kluczowe grupy
Projekt obejmuje wszystkie elementy łańcucha informacyjnego:
- Ogół społeczeństwa, szczególnie dorośli 45+ oraz młodzi 16–25.
- Edukatorzy, dziennikarze, pracownicy mediów.
- Lokalne NGO, organizacje społeczeństwa obywatelskiego.
- Decydenci, służby publiczne, instytucje państwowe.
Międzynarodowe Konsorcjum CODI-DW – siła różnorodnych kompetencji
Projekt opiera się na synergii sześciu organizacji z Europy i Azji, z których każda wnosi unikalny komponent do programu.
1. SCW „Just do it” (Polska) – Lider i architekt systemu
Rola w projekcie:
Koordynacja partnerów,
projektowanie struktury szkoleniowej,
wdrożenie programu w społeczeństwie obywatelskim,
opracowanie standardów europejskich.
Znaczenie: Polska organizacja pełni funkcję centralnego ośrodka decyzyjnego, zapewniając zgodność projektu z politykami UE i mobilizując sieć NGO w Europie.
2. Data Chord Pte Ltd (Singapur) – ekspertyza w Data Science i AI
Rola w projekcie:
Projektowanie narzędzi analitycznych,
budowa modeli wykrywających manipulacje,
tworzenie algorytmów do symulacji narracji.
Singapur jest światowym liderem w analizie danych i walce z cyberzagrożeniami — ich know-how nadaje projektowi globalny charakter i najwyższy poziom technologiczny.
3. QubitNexus.ai (Szwajcaria) – cyberbezpieczeństwo i infrastruktura AI
Rola w projekcie:
Platforma e-learningowa,
integracja narzędzi AI,
audyt bezpieczeństwa cyfrowego.
Szwajcarska precyzja i standardy bezpieczeństwa gwarantują, że platforma CODI będzie odporna na ataki i manipulacje — co jest kluczowe w projekcie dotyczącym dezinformacji.
4. IP/AI Audit (Bułgaria) – ochrona prawna i etyka technologii
Rola w projekcie:
Analiza zgodności z prawem UE,
standardy etyki w AI,
modele regulacyjne i polityczne.
Aby walka z dezinformacją nie naruszała wolności słowa, konieczne są precyzyjne ramy prawne — Bułgarski partner pilnuje „granicy etycznej”.
5. International Vision University (Macedonia Płn.) – walidacja akademicka
Rola w projekcie:
recenzja naukowa treści,
integracja programu z uniwersytetami,
publikacje i konferencje.
6. Learn Key Institute (Malta) – specjalista od szkoleń i akredytacji
Rola w projekcie:
organizacja szkoleń,
certyfikacja 300 trenerów CODI,
lokalne wdrażanie kursu.
Od biernego odbiorcy do świadomego obywatela cyfrowego
CODI-DW nie jest projektem technologicznym — jest projektem społecznym i demokratycznym. Jego sednem jest człowiek i jego zdolność do rozumienia świata w czasach, gdy maszyny mogą generować nieograniczoną liczbę treści.
To inwestycja w zdolność społeczeństw do:
- myślenia krytycznego,
- obrony własnej wolności poznawczej,
- podejmowania świadomych decyzji,
- odbudowy zaufania społecznego.
CODI-DW to projekt, który może wyznaczyć standardy europejskiej odporności informacyjnej na dekady.
