Publicystyka - ngo.pl

− Nasz punkt funkcjonuje trochę jak „gorąca linia” w sytuacji, gdy organizacje potrzebują szybkiej konsultacji z ekspertami – mówi Adam Kobryń, koordynator programu Akademia Fundacji ORLEN. − Jeśli któryś z naszych beneficjentów chce skorzystać z porady w kwestii księgowo-finansowej, zgłasza taką potrzebę. Jego prośba zostaje przekazana wykonawcy, czyli firmie ADN Podatki, która jest zobowiązana odpowiedzieć na to zgłoszenie w ciągu 48 godzin i zaproponować termin spotkania.

Wiele pytań o podatki

Praca nad stworzeniem merytorycznego punktu konsultacyjnego zajęła kilka miesięcy. Na początku to dział księgowości Fundacji ORLEN radził w tworzeniu zagadnień merytorycznych. Potem do działania Fundacja ORLEN zaangażowała podmioty zewnętrzne. − To instytucje, które na co dzień wspierają organizacje pozarządowe w zakresie księgowości i finansów. Korzystając z ich doświadczenia stworzyliśmy zakres tematyczny, jakiego mogą dotyczyć konsultacje – mówi Adam Kobryń.

Porady z jakich mogą skorzystać beneficjenci Fundacji ORLEN dotyczą  polityki rachunkowości: sposobów prowadzenia ewidencji księgowej, ksiąg, dostosowania polityki rachunkowości do specyfiki jednostki, zasad ewidencji księgowej grantów, dotacji i innych źródeł finansowania oraz kalkulacji kosztów. Kolejny obszar tematyczny to szerokorozumiane podatki: potencjalne przychody beneficjentów, opodatkow​anie pracy, listy płac, umowy o dzieło, zlecenia, podatki od darowizn, loterie, konkursy, deklaracje CIT-8, zwolnienie płatności z VAT, zasady rozliczenia zakupów z zagranicy, identyfikacja transakcji objętych VAT. Organizacje mogą również liczyć na konsultacje w kwestiach, związanych z ustawą o działalności pożytku publicznego i wolontariacie: poznać obowiązki wynikające z zapisów ustawy, rodzaje organizacji podlegających ustawie oraz status OPP.

Adam Kobryń podkreśla, że punkt konsultacji księgowo-finansowych powstał w odpowiedzi na potrzeby beneficjentów Fundacji ORLEN, jak również jako efekt badań zewnętrznych, prowadzonych wśród organizacji pozarządowych. − Wynikało z nich, że jednym z podstawowych problemów organizacji jest brak wykwalifikowanej kadry, wyspecjalizowanej w księgowości i finansach. W sektorze NGO zajmują się tym najczęściej osoby, które wyróżniają się umiejętnościami w zakresie nauk ścisłych, ale kwestie księgowe nie są ich głównym zajęciem. Punkt konsultacyjny pozwala im uzupełnić braki – mówi koordynator projektu i dodaje, że otwarcie punktu spotkało się z entuzjastycznym przyjęciem. − Zainteresowanie jest ogromne. Wcześniej w Fundacji ORLEN mieliśmy poczucie, że to kompetencje miękkie będą bardziej interesujące dla naszych beneficjentów. Okazało się jednak, że wsparcie w zagadnieniach księgowo-finansowych jest bardzo potrzebne organizacjom. Każdy te księgi musi przecież prowadzić. W 2022 r. punkt konsultacyjny działa jako projekt pilotażowy, ale od przyszłego roku będziemy tę formułę rozszerzać. Planujemy także stworzenie nowego punktu konsultacyjnego w zakresie prawno-formalnym. Otrzymujemy sygnały o zapotrzebowaniu na takie poradnictwo. Popularność punktu porad księgowo-finansowych pokazała nam, że warto zrobić kolejny krok.

Spokój w sprawach księgowych

Koło Gospodyń Wiejskich Dobrzykowianki z Dobrzykowa działa od trzech lat. Jak mówi wiceprzewodnicząca koła, Małgorzata Zielińska-Kowalewska, konsultacje księgowo-finansowe, zaproponowane przez Fundację ORLEN, dla jej stowarzyszenia były strzałem w dziesiątkę. − Pozyskujemy środki, mamy dotacje, ale nie wiedziałyśmy jak to wszystko prawnie poukładać. Koleżanka, która brała udział w konsultacjach Fundacji ORLEN była zachwycona. Gdy spojrzałam w jej notatki, nagle wszystko stało się jasne. Poświęcona naszemu stowarzyszeniu pełna godzina, podczas której przekazana została nam fachowa wiedza, okazała się bezcenna.

Małgorzata Zielińska-Kowalewska podkreśla znaczenie szerokiego spectrum pomocy, jakiej Fundacja ORLEN udziela organizacjom pozarządowym. – To wspaniałe, że Fundacja ORLEN myśli nie tylko o przekazywaniu grantów sektorowi NGO i rozwijaniu jego kompetencji miękkich, ale też o edukowaniu w sprawach księgowo-finansowych. Dzięki temu zyskaliśmy pełen pakiet rzetelnych odpowiedzi na pytania, związane z rachunkowością naszego stowarzyszenia. Ekspert rozmawiał z nami w spokojny, miły sposób i zapewnił o możliwości dalszych konsultacji w przypadku jakichś problemów. To bardzo komfortowa sytuacja.

Wiceprzewodnicząca Koła Gospodyń Wiejskich Dobrzykowianki podkreśla, że pomoc, oferowana przez Fundację ORLEN jest bezcenna dla każdego stowarzyszenia, działającego na rzecz lokalnej społeczności. − Szczególnie zaś dla takiego, które nie ma funduszy, żeby zatrudnić profesjonalnego księgowego. Nie każda osoba, nawet wśród tych kompetentnych, potrafi odpowiedzieć na pytania z zakresu finansowo-księgowego. Organizacje zakładają osoby, które najczęściej nie są biegłe w księgowości i prawie finansowym. Są wykształcone, pracują, ale potrzebują profesjonalnego wsparcia ekspertów w kwestiach rachunkowych. A to są sprawy niezbędne przy prowadzeniu każdej organizacji. W przypadku naszego stowarzyszenia, wiedza zdobyta u specjalisty od spraw księgowych, pozwoliła wzbogacić kompetencje osoby, zajmującej się finansami. Indywidualne konsultacje merytoryczne dały nam pewność, że w razie kontroli nie będziemy mieć kłopotów, bo nasza dokumentacja prowadzona jest tak jak trzeba. Bardzo nam na tym zależało.

Od podstaw

Dla Barbary Masiarek z Towarzystwa Pomocy Dzieciom i Młodzieży z Cukrzycą, konsultacje z ekspertami stały się bazą informacji niezbędnych do prowadzenia księgowości. – W naszym stowarzyszeniu funkcję księgowej pełnię od niedawna, miałam więc mnóstwo pytań. Spisałam je sobie i uzyskałam odpowiedzi na wszystkie nurtujące mnie kwestie. Wcześniej szukałam tej wiedzy w Internecie, ale gdy radzi osoba z doświadczeniem, jest to o wiele bardziej pomocne.

Barbara Masiarek podkreśla wartość indywidualnych konsultacji ze specjalistami. − Takie spotkania są potrzebne, bo wtedy możemy zapytać o konkrety, dotyczące danej organizacji. O to, z czym mamy problem, czego na przykład zwyczajnie nie potrafimy zaksięgować. Dla ekspertów te kwestie są pewnie banalne, dla nas takie spotkania to kopalnia wiedzy.

Towarzystwo Pomocy Dzieciom i Młodzieży z Cukrzycą, choć działa już 25 lat, niedawno rozpoczęło działalność gospodarczą. Jak podkreśla Barbara Masiarek, poradnictwo zorganizowane przez Fundację ORLEN, okazało się wyjątkowo pomocne przy zmianie statusu stowarzyszenia. – Uzyskałam tu ogromną pomoc w kwestii podatku VAT. Dzięki tym konsultacjom wiemy już co i jak robić, a czego absolutnie nie robić. Nasza działalność jako stowarzyszenia jest ugruntowana, natomiast kwestia działalności gospodarczej to dla nas całkowicie nowy rozdział. I tutaj pomoc ekspertów okazała się nieoceniona, począwszy do podstaw, na przykład samej rejestracji. Uczymy się więc krok po kroku po to, żeby tę wiedzę wykorzystać w naszej organizacji, rozwijać się i utrzymać na rynku.

Problematyczny VAT

− Podatki VAT, CIT i sprawy, związane ze współpracą NGO-sów z ekspertami stanowią największy problem dla osób, prowadzących organizacje pozarządowe – mówi Marcin Chomiuk, partner zarządzający ADN Podatki, który w ramach punktu konsultacyjnego doradzał beneficjentom Fundacji ORLEN. − Najczęstszym tematem rozmów był VAT. Ten podatek jest najtrudniejszy, bo ma charakter transakcyjny i – biorąc pod uwagę to, czym zajmują się organizacje pozarządowe – może dotykać w równej mierze, ale w różnych aspektach, ich wszystkich. Kolejną kwestią są zagadnienia, związane ze współpracą NGO-sów z konsultantami, ekspertami, czyli z osobami, którym trzeba zapłacić. Tu wchodzi bowiem podatek dochodowy i związane z tym kwestie ZUS-owskie. Sporo pytań dotyczyło również podatku CIT, a raczej rozgraniczenia, gdzie mamy do czynienia jeszcze z działalnością statutową, a gdzie rozpoczyna się działalność podlegająca powyższemu opodatkowaniu – mówi ekspert.

Jak ocenia Marcin Chomiuk, świadomość tematów podatkowych, dotyczących organizacji pozarządowych, jest wprost proporcjonalna do struktur, w których działają. − Im bardziej organizacja jest ustrukturyzowana, tym zwykle ma większą wiedzę na temat podatków. W większych stowarzyszeniach lub fundacjach prędzej czy później pojawia się główny księgowy, który przejmuje wszystkie kwestie księgowo-finansowe. W mniej ustrukturyzowanych organizacjach, brak sformalizowania i specjalisty od tych kwestii powoduje, że wiedza jest mniejsza.

Do programu Akademia Fundacji ORLEN zakwalifikowały się organizacje pozarządowe, charakteryzujące się ogromną różnorodnością, jeśli chodzi o sfery i miejsce działań . − Ze względu na to zróżnicowanie i wynikające z niego rozbieżności w poziomie wiedzy podatkowej, indywidualne telefoniczne konsultacje, były niezwykle potrzebne – mówi Marcin Chomiuk. − Osoby, które zgłosiły się do nas na konsultacje mają ogromne serca do działania, natomiast ich aktywność jest kompletnie nieporównywalna. Z jednej strony fundacja, zajmująca się profilaktyką zdrowotną, a z drugiej stowarzyszenie działające na rzecz kulturalnej aktywizacji swojej wsi. Te organizacje mają zupełnie inne wymagania, inne problemy i potrzeby. W tym kontekście uważam, że formuła: najpierw ogólne szkolenia, a później konsultacje indywidualne, była idealna dla potrzeb wszystkich tych osób. Podczas szkoleń ogólnych Akademii Fundacji ORLEN niektórzy być może nie potrafili albo nie chcieli się przebić z własnymi pytaniami. Ludzie często, niepotrzebnie, wstydzą się swojej niewiedzy i nie chcą się z nią ujawniać w szerszym gronie. Formuła indywidualnych konsultacji z doradcą była więc kluczowa. Jak wynikało z moich rozmów z konkretnym uczestnikami, beneficjenci Fundacji ORLEN bardzo cenili fakt, że mogli wrócić ze swoimi problemami i spokojnie, bez obecności innych uczestników, porozmawiać o nich. To dawało im poczucie komfortu i bezpieczeństwa.

Marcin Chomiuk podkreśla, że kompetencje księgowo-finansowe są potrzebne w każdej organizacji. − Największy problem stanowi to, czy i w jakiej formule jesteśmy w stanie wziąć „na pokład” osobę, która zawodowo może się tym zająć. Bo jeśli w niewielkiej fundacji lub stowarzyszeniu nie ma zaplecza księgowego, to te organizacje same sobie nie poradzą. Dlatego też cała trudność polega na zagospodarowaniu w ramach swoich działań osoby, która ma doświadczenie księgowo-podatkowe. Rozmawiałem na przykład z przedstawicielami Ochotniczej Straży Pożarnej, w której jeden ze strażaków był z zawodu księgowym. Było też stowarzyszenie zajmujące się promocją zdrowia , w którym jedna z osób zaangażowanych w działalność, znała się na księgowości. Wtedy ci ludzie pomagają swoim organizacjom pro bono. Problem zaczyna się, gdy nie ma takiej osoby i za usługi księgowo-finansowe trzeba płacić. Jak również wtedy, gdy pracy w danej organizacji jest tak dużo, że choć jest człowiek z kompetencjami, nie jest w stanie tego robić charytatywnie – ocenia ekspert z ADN Podatki.