Co czwarta polska organizacja pozarządowa działa na wsi, a co trzecia w największych metropoliach. Specyfika ich działania jest odmienna – różnią je choćby metody pracy, sposoby finansowania czy lista największych wyzwań. Sprawdź nasze infografiki i dowiedz się, jak lokalizacja różnicuje sektor społeczny.
W Polsce aktywnie działa około 80 tysięcy stowarzyszeń i fundacji, które są rozproszone po całym kraju. Znajdziemy je zarówno w najmniejszych wsiach, jak i największych miastach. 25% organizacji jest zlokalizowanych (ma swoje siedziby) na wsiach, 24% w małych miastach, liczących nie więcej niż 50 tys. mieszkańców, 18% w średnich miastach, mających między 50 a 200 tys. mieszkańców, a 34% w największych ośrodkach miejskich z więcej niż 200 tys. mieszkańców.
Organizacje na wsi
Typowe organizacje z siedzibami na wsi to stowarzyszenia lub kluby sportowe. W tym kontekście nie dziwi, że głównymi obszarami aktywności wiejskich organizacji są sport i kultura. Organizacje wiejskie działają przede wszystkim w skali lokalnej – w swoim najbliższym sąsiedztwie, gminie lub powiecie.
Najczęściej działają w oparciu o pracę społeczną, czyli dobrowolne, bezpłatne zaangażowanie ochotników, a opłacany zespół pracowniczy jest w wiejskich organizacjach rzadkością. Jednocześnie, na wsiach problemy braku osób gotowych do bezinteresownego zaangażowania oraz kierowania organizacją są dotkliwsze niż gdziekolwiek indziej.
Zarządy wiejskich organizacji charakteryzują się niewielką zmiennością - ich aktualne składy są często zbieżne z tymi z momentu powstania organizacji. Od strony finansowej na tle całego sektora pozarządowego organizacje wiejskie wyróżniają się najmniejszymi budżetami – przeciętnie dysponują 25 tys. zł rocznie. Przy konstruowaniu tych budżetów organizacje wiejskie najczęściej sięgają po źródła samorządowe.
Wartości dominujące wśród organizacji wiejskich to uczciwość, troska o dobro wspólne i zaufanie.
Organizacje z małych miast do 50 tys. mieszkańców
Organizacje pozarządowe zlokalizowane w małych miastach są - podobnie jak organizacje wiejskie - silnie osadzone lokalnie, gdyż zazwyczaj ze swoimi działaniami nie wykraczają poza powiat. Ich odbiorcami są najczęściej mieszkańcy okolicy i seniorzy. W swoich działaniach utrzymują bliskie relacje z lokalnym środowiskiem: samorządem, mediami i biznesem.
Organizacje z małych miast zajmują się głównie sportem lub ochroną zdrowia, a ich przeciętny roczny budżet to ok. 27 tys. zł . W porównaniu do reszty organizacji są najbardziej zainteresowane szkoleniami – szczególnie z zakresu pozyskiwania funduszy, zagadnień branżowych i finansów organizacji.
Organizacje z małych miast najbardziej cenią takie wartości jak zapał i zaangażowanie oraz profesjonalizm.
Organizacje ze średnich miast 50-200 tys. mieszkańców
Organizacje z miast średniej wielkości wyróżnia najdłuższy staż działania (przeciętnie 13 lat). Częściej niż inne organizacje zajmują się pomocą społeczną oraz współpracują z największą liczbą wolontariuszy. Jeśli chodzi o zasięg ich działań to zazwyczaj obejmuje on cały region.
Stowarzyszenia i fundacje z miast średniej wielkości mają też ponadprzeciętne przychody: dla połowy organizacji ze średnich miast roczny budżet to co najmniej 40 tys. zł, ale jednocześnie częściej niż inne organizacje narzekają one na problemy związane z pozyskaniem funduszy. Wyróżnia je też na tle innych organizacji najwyższa częstotliwość korzystania z mechanizmu 1% podatku.
Organizacje ze średnich miast są najmniej zainteresowane szkoleniem się. Poza tym, cechuje je największy pesymizm – najgorzej oceniają warunki działania w poprzednim roku, a większość problemów odczuwają dotkliwiej niż inne organizacje.
Organizacje z dużych miast powyżej 200 tys. mieszkańców
Organizacje z największych polskich miast wyróżnia szeroka skala działania - działają zazwyczaj na ogólnopolsko lub międzynarodowo (nie oznacza to, że nie podejmują działań o mniejszym zasięgu). W dużych miastach jest też ponadprzeciętna reprezentacja organizacji z obszaru edukacji i ochrony zdrowia.
Organizacje wielkomiejskie dysponują największą bazą członkowską oraz częściej zatrudniają stały, płatny personel. Są też zaawansowane technologiczne – są najczęściej obecne w internecie oraz korzystają z licznych aplikacji w swojej codziennej pracy.
Wyróżnia je też kondycja finansowa, mają największe budżety – przeciętnie 45 tys. zł rocznie. Najrzadziej korzystają ze środków samorządowych, a najczęściej z darowizn finansowych od osób indywidualnych.
Organizacje z największych miast są największymi optymistami – są najbardziej
zadowolone ze swojej kondycji w minionym roku oraz ze współpracy z lokalnym samorządem. Za kluczowe wartości uznają profesjonalizm i poczucie misji.
Artykuł powstał w ramach projektu „Kurs na użyteczność: nowa strategia badań Stowarzyszenia Klon/Jawor”, sfinansowanego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030.
