Publicystyka - ngo.pl

Fundusz Edukacji Ekologicznej jest inicjatywą Biura Ochrony Powietrza i Polityki Klimatycznej m.st Warszawy. Jego celem jest wspieranie lokalnych instytucji kultury i organizacji pozarządowych w działaniach edukacyjnych na rzecz mieszkanek i mieszkańców miasta . Misją funduszu jest zaangażowanie ich w dbanie o środowisko naturalne i tworzenie przyjaznej dla klimatu przestrzeni w lokalnych społecznościach.

Program pilotażowy Funduszu został ogłoszony we wrześniu 2023. Rok później odbyła się pierwsza edycja, a w 2025 roku – druga. Operatorem Funduszu jest Staromiejski Dom Kultury. Instytucje i organizacje składają wnioski w trybie konkursowym. Ocenia je komisja. Organizacje, których projekty zostały najwyżej ocenione otrzymują wsparcie w wysokości do 15 tys. zł na lokalne działania. Nabór wniosków prowadzony jest w marcu, a realizacja projektów trwa od maja do listopada.

– Z roku na rok staramy się rozszerzać grupy odbiorców, do których trafiamy. Cieszy nas, że beneficjentami Funduszu Edukacji Ekologicznej są lokalne instytucje, czyli domy kultury i biblioteki, gdyż pozwala nam to dotrzeć do szerszego kręgu odbiorców – opowiada Magdalena Młochowska.– Dzięki temu inicjatywy pro-ekologiczne trafiają do osób w różnym przedziale wiekowym, często również do ludzi starszych, którzy nie mają dostępu do projektów prowadzonych przez placówki edukacyjne, czyli szkoły i przedszkola. Młodzież bardzo chętnie przyjmuje nowe treści, trudniej jest natomiast dotrzeć do osób starszych. Dla mnie więc najcenniejsze jest właśnie to, że domy kultury i biblioteki trafiają z promocją swoich działań do różnorodnych i nieoczywistych grup odbiorców. Wiadomo również, że w kampanie promujące działania ekologiczne angażują się często osoby, które wiedzę na ten temat czerpią z mediów społecznościowych. To może być inny odbiorca niż ten, który chodzi do biblioteki, żeby wypożyczyć książkę. Dodatkowo działania edukacyjne finansowane z funduszu często są powiązane z designem, sztuką, animacją kultury i w ten sposób mają szansę trafić do jeszcze szerszego grona.

W 2024 roku dofinansowanych zostało szesnaście podmiotów, które zrealizowały projekty dotyczące między innymi oszczędzania wody, retencji deszczówki, ochrony różnorodności biologicznej, zrównoważonej mobilności, a także ekologicznych rozwiązań z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury oraz gospodarki obiegu zamkniętego. Przeprowadzonych zostało łącznie 176 warsztatów i blisko 60 akcji edukacyjnych.

– W ubiegłym roku mieliśmy na ten cel przeznaczone 150 tysięcy złotych, ale finalnie dodaliśmy 108 tysięcy, żeby wesprzeć więcej projektów lokalnych instytucji. Konkurs w roku 2025 też został już rozstrzygnięty i w ramach Funduszu Edukacji Ekologicznej rozdysponowane zostało 200 tysięcy złotych. Nie wykluczamy dodatkowego dofinansowania, aby swoje projekty mogły realizować również instytucje z listy rezerwowej – podkreśla dyrektor koordynator ds. zielonej Warszawy Magdalena Młochowska.

W tym roku wytypowanych do realizacji zostało piętnaście projektów, w ramach których zaplanowano działania w obszarze oszczędzania energii, retencji wody opadowej, ochrony różnorodności biologicznej, promujące zrównoważoną architekturę i mobilność (transport rowerowy), a także rozwiązania z zakresu gospodarki obiegu zamkniętego (modę cyrkularną). W ramach tych inicjatyw zorganizowane zostaną warsztaty edukacyjne, spacery przyrodnicze i działania w terenie.

Jednym z projektów, dofinansowanych w 2024 roku dzięki Funduszowi Edukacji Ekologicznej jest Ekocentrum Punkt Zwrotny – inicjatywa kolektywu „Mamy Projekt”. 

– To centrum edukacji klimatycznej dla dzieci i młodzieży od 7. roku życia, zaprojektowane w 2023 roku specjalnie z myślą o młodszych dzieciach i nastolatkach – mówi menadżerka projektu Marta Rudyk. – Edukacją klimatyczną w „Mamy Projekt” zajmujemy się od ponad 10 lat. Zauważyliśmy, że to właśnie młodzież potrzebuje nowych form edukacji, czyli takich, które by ich zainteresowały. W wywiadach z młodymi ludźmi okazało się, że najbardziej odpowiadałaby im taka metoda, w której przez zabawę mogliby zdobywać wiedzę. Dlatego też zdecydowaliśmy się na zaprojektowanie pokojów-zagadek. Ekocentrum Punkt Zwrotny działa od 2023 roku, a dzięki dofinansowaniu z Funduszu Edukacji Ekologicznej mogliśmy kolejne grupy uczniów zapoznać z tematem obiegu zamkniętego i zainspirować do działania!

W Ekocentrum przy ul. Jagiellońskiej, w dawnej bramie FSO, są cztery takie pokoje. Wszystkie są utrzymane w temacie fast fashion, czyli szybkiej mody. 

– Pokazujemy, jak marki odzieżowe wpływają na nas, żebyśmy kupowali dużo i – nie oszukujmy się – niskiej jakości produkty, które w większości zaśmiecają naszą planetę – opowiada Marta Rudyk. – Uczymy młodzież, jaki to ma wpływ na środowisko i jakie są ciemne strony przemysłu odzieżowego. Nie zostawiamy ich jednak samych z informacjami, które zdobywają w pokojach zagadek. Po przejściu pokoi, organizujemy im warsztaty podsumowujące wiedzę i inspirujące do działania. Podczas tych warsztatów młodzież uczy się między innymi, jak czytać metki, jak kupować racjonalnie i w sposób zrównoważony dla środowiska i – ostatecznie - jak kupować mniej. Dzieciaki wychodzą od nas z głowami pełnymi pomysłów! Cieszymy się, widząc, że te działania realizowane są później w ich własnych przestrzeniach: dzieci angażują się w inicjatywy i konkursy, poświęcone obiegowi zamkniętemu.

Ekocentrum Punkt Zwrotny odwiedziło dotąd już 20 tysięcy osób. W ramach projektu zorganizowano 75 warsztatów, które – dzięki środkom z Funduszu Edukacji Ekologicznej – mogły zostać przeprowadzone wśród warszawskiej młodzieży. 

– Edukacją klimatyczną zajmujemy się od 10 lat, mamy dobre kontakty z placówkami edukacyjnymi, a nasz projekt propagowaliśmy za pomocą newsletterów i mediów społecznościowych. Nie mieliśmy żadnego problemu z zapełnieniem miejsc. W tej chwili prowadzimy nabór grup na wrzesień – miejsca do końca roku szkolnego już się rozeszły. Dzięki takim właśnie dotacjom edukacja, którą prowadzimy, może być darmowa, więc dla szkół jest to propozycja warta uwagi. Zdecydowanie jest na to popyt i potrzeba edukacji klimatycznej dla młodzieży – podkreśla menadżerka Ekocentrum Punkt Zwrotny.

Projekt został zaplanowany minimum na trzy lata, ponieważ zaaranżowanie takich pokoi-zagadek jest pracochłonne i kosztowne. 

– Obecnie jesteśmy na etapie szukania w Warszawie nowego miejsca, ponieważ planujemy rozszerzenie projektu i zmianę tematyki. Chcemy zorganizować nie tylko pokoje zagadek dla młodzieży, ale i wystawę dla młodszych dzieci. Nowym tematem będzie rezyliencja miast. Będziemy uczyć dzieci, jak wygląda obieg odpadów, jak dbać o energię i wodę – zapowiada Marta Rudyk z Fundacji „Mamy Projekt”. 

Wszystkie projekty, wspierane przez Fundusz Edukacji Ekologicznej zakładają realne zaangażowanie mieszkańców w codzienne dbanie o środowisko naturalne, nawiązywanie lokalnych, międzysektorowych współprac, także zrównoważoną ekologicznie realizację wydarzeń – przede wszystkim korzystanie z lokalnych zasobów i materiałów z drugiego obiegu.