Publicystyka - ngo.pl

Projektując zmiany, często wychodzimy z przekonania, że wystarczy porozmawiać, wyjaśnić, wytłumaczyć, aby zmienić postawy ludzi. Wydaje nam się, że dając dobry przykład i uświadamiając konieczność zmiany, postawy te same się zmienią. Osoba bierna zawodowo podejmie pracę, animator społeczny przestanie się spóźniać, polityk lokalny zadba o drogi w dzielnicy. Ale… nie działa! A my frustrujemy się, gdy nasze wysiłki zdają się być nieskuteczne.

Morten Münster stawia ciekawą tezę, że aby zmienić ludzkie postawy, musimy najpierw zmienić ich zachowania, a następnie czekać na zmianę postaw. Co więcej, sama zmiana postawy nie zawsze prowadzi do zmiany zachowania. Przekonywanie czy dostarczanie większej ilości informacji nie zawsze wystarcza. Wiedza i chęć nie zawsze przekładają się na działanie. Wszyscy wiemy, że zdrowe odżywianie jest ważne i chcielibyśmy je praktykować, ale rzadko udaje się nam to zrealizować.

Jak więc budować pozytywną, aktywną czy pomocną postawę poprzez zmianę zachowania osoby? Jak tworzyć przestrzeń do podejmowania i testowania nowych zachowań? Zapraszam do przyjrzenia się przykładom działań, które projektujemy w Gdańskiej Fundacji Innowacji Społecznej (GFIS).

W Domu Sąsiedzkim „Gościnna Przystań” prowadzimy projekty aktywizacyjne wspierające osoby, które są bierne zawodowo. Są to dorośli ludzie, którzy rozumieją potrzebę pracy, często mają motywację do jej podjęcia, ale coś nie działa na poziomie realizacji. Dlatego w programach aktywizacji tworzymy przestrzeń do praktykowania konkretnych zachowań zawodowych w rzeczywistych warunkach.

Nasi klienci uczestniczą w stażach, symulacjach rozmów kwalifikacyjnych i praktycznych kursach zawodowych. Dzięki testowaniu i podejmowaniu nowych zachowań, ich postawa prozawodowa zmienia się. Osoby przechodzą od postawy biernej do aktywnej i od przekonań o niemożności zmiany, do przekonań pomocnych.

Nasze projekty osiągają skuteczność mierzoną poziom stabilnego zatrudnienia uczestników, na poziomie 40%, co pozostawiamy do oceny czytelnika. Myśląc o przyszłych programach skupiamy się przede wszystkim na wykorzystaniu narzędzi, które umożliwią praktykowanie nowych zachowań zawodowych w bezpiecznych warunkach.

Nasza Fundacja prowadzi siedem Domów dla Dzieci w Trójmieście. Zapewniamy bezpieczne i godne życie młodym osobom pozbawionym opieki rodzicielskiej. Przygotowujemy do samodzielności. Ta grupa młodzieży i młodych dorosłych często zmaga się z trudnościami, gdy przychodzi do znalezienia i utrzymania pracy. Istnieje wiele powodów, dlaczego to może być dla nich wyzwanie. Niepomocne postawy mogą wynikać z braku wzorców generacyjnych, obniżonych kompetencji społecznych, czy przekonań o wartości pracy. Dlatego też poszukujemy kreatywnych sposobów testowania przez młode osoby zachowań zawodowych, jako środek do zmiany negatywnych postaw wobec pracy.

Wykorzystujemy narzędzia ekonomii społecznej. Prowadzimy trzy firmy społeczne w branży hospitality: SoStayHotel***, Kawiarnia Kuźnia oraz Parkolada, w których zapewniamy młodym osobom możliwość praktykowania różnych zachowań zawodowych. Od staży zawodowych, przez próbki pracy i praktyki, po pierwsze zatrudnienie – uczestnicy mają okazję podejmować i testować zachowania związane z różnymi aspektami pracy. W rezultacie ich postawa wobec pracy zmienia się z pasywnej do produktywnej, czy od unikającej do zaangażowanej. Przekłada się to na zachowania zawodowe, które sprzyjają sukcesowi w pracy. 

Współpracujemy także z partnerami biznesowymi. Przykładem jest projekt „Pierwsza Przymiarka”, który realizowaliśmy we współpracy z firmą LPP. Nasi młodzi mieli możliwość testowania zachowań zawodowych w praktycznych warunkach, pracując w sklepach LPP i poznając tajniki pracy w branży mody i handlu. Dla wielu z tych młodych ludzi jest to pierwszy kontakt z rzeczywistością zawodową, gdzie mogą praktykować, popełniać błędy i uczyć się na nich. Pozwala to na przejście od postawy wobec pracy, która jest unikająca – do postawy wyrażającej się w gotowości, czy aktywności na ścieżce zawodowej.

W artykule tym skupiłam się na obszarze budowania pozytywnych postaw wobec pracy. Jednak strategia budowania zmiany przez  tworzenie osobom przestrzeni do nowych zachowań jest uniwersalna. Może dotyczyć relacji interpersonalnych, stawiania granic, czy umacniania pomocnych nawyków. Testowanie zachowań wydaje się być kluczem do otwarcia drzwi do zmiany postawy. Daje nam możliwość eksperymentowania, popełniania błędów i uczenia się na nich, co prowadzi do trwałych zmian w naszym podejściu i postawie. Nie bójmy się, więc tworzyć sobie i naszym beneficjentom/klientom/uczestnikom przestrzeni do próbowania nowych zachowań. 

Kto wie, może właśnie tak odkryjemy sekret do sukcesu i spełnienia?

Dziękuję zespołowi, z którym w latach 2016-2023 miałam zaszczyt realizować projekty aktywizacyjne w Centrum Równych Szans GFIS, za wypracowanie skutecznych rozwiązań i modelu, którym dziś się posługujemy. Jesteście wielcy! 

Dziękuję Managerce Firm Społecznych w GFIS – Małgorzacie Gojło-Kaligowskiej – za podzielenie się nieocenionym doświadczeniem, konsultacje dotyczące artykułu i dążenie do jasności przekazu.