Publicystyka - ngo.pl

16 października 2025 r. pisałyśmy na portalu Bezpieczna Żywność: 

"Wyciek projektu programu prac Komisji Europejskiej na 2026 rok, opublikowany 15 października przez portal Euractiv, wywołał poważne zaniepokojenie wśród środowiska naukowego, aktywistów i organizacji zajmujących się ochroną zwierząt. W dokumencie datowanym na 14 października 2025 r. zabrakło bowiem długo oczekiwanej rewizji unijnego prawa o dobrostanie zwierząt, zapowiadanej od lat przez Komisję Europejską i popieranej przez miliony obywateli UE.

Z przecieku opisanego przez Euractiv wynika, że w najnowszej wersji programu prac znalazła się jedynie wzmianka o strategii dotyczącej sektora hodowlanego („livestock strategy”), a nie o kompleksowej reformie przepisów o dobrostanie zwierząt. Jedyny zapis odnoszący się do tego tematu mówi o „elementach dotyczących dobrostanu zwierząt” – jednak, jak wynika z informacji krążących wśród organizacji pozarządowych, odnosi się on wyłącznie do strategii dla hodowli, a nie do szerokiej rewizji ustawodawstwa.

„To bardzo niepokojący sygnał. Po latach zapowiedzi i konsultacji Komisja może w praktyce wycofać się z jednego z najbardziej oczekiwanych projektów legislacyjnych w dziedzinie ochrony zwierząt” – mówi jedna z osób zaangażowanych w monitorowanie procesu, prosząca o anonimowość ze względu na poufny charakter trwających rozmów.

Według dostępnych informacji, ostateczna decyzja w sprawie programu prac ma zapaść już w piątek, podczas spotkania gabinetów komisarzy UE (tzw. College meeting). Obecne godziny mogą więc okazać się kluczowe dla przyszłości unijnej polityki wobec zwierząt.

Jeśli doniesienia się potwierdzą, oznaczałoby to, że Komisja Europejska odkłada lub wręcz porzuca rewizję przepisów o dobrostanie zwierząt, obejmujących m.in. warunki utrzymania zwierząt gospodarskich, transport oraz ubój. Projekt był pierwotnie zapowiadany jako część strategii „Od pola do stołu” (Farm to Fork) i miał zostać przedstawiony już w 2023 roku, jednak wielokrotnie go opóźniano. Przypomnijmy – jeszcze w 2021 r. ówczesna Komisarka ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności poparła postulaty Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej #EndTheCageAge, zaś wcześniej członkowie Parlamentu Europejskiego wyrazili zdecydowane poparcie dla zakazu chowu klatkowego. Jednak od 2022 r. Komisja Europejska zmieniła kurs i rozpoczęła działania na rzecz wspierania sektora hodowlanego i porzuciła plany dot. transformacji sektora żywnościowego w UE.

Organizacje społeczne apelują teraz o jednolity i zdecydowany głos w obronie ambitnej reformy. „Jeśli nie zareagujemy natychmiast, temat dobrostanu zwierząt może całkowicie zniknąć z agendy politycznej tej Komisji” – ostrzegają przedstawiciele NGO."

Kolejne dni potwierdzają unijne priorytety 2026: uproszczenie regulacyjne, mniej złożoności, szybkie wdrożenia — co w praktyce oznacza ograniczanie ambitnych celów klimatycznych na rzecz działania operacyjnego i "ukłonu" w stronę przemysłu i korporacji. 

Program pracy na 2026 rok zapowiada większe skupienie na tzw. „Clean Industrial Deal”, czyli na przemysłowej stronie transformacji – nie tyle tylko redukcji emisji, co budowy przemysłu czystej technologii i zabezpieczenia konkurencyjności UE. W praktyce oznacza to przeniesienie uwagi z ludzi, obywateli i obywatelek na przedsiębiorstwa i grupy interesów. To duże zagrożenie - dominacja oligarchów rolnych i żywnościowych jest szczególnie widoczna w danych dotyczących zdrowia publicznego, ubóstwa żywnościowego, ochrony środowiska i nasilających się konsekwencjach kryzysu klimatycznego. Pisząc wprost - w rzeczywistości, w której duzi gracze nie są regulowani i system nie chroni praw człowieka, w tym prawa do bezpieczeństwa, zdrowia i informacji nie mamy szans na sprawiedliwy dostęp do lokalnej, etycznej żywności.

 EU Platform on Animal Welfare to platforma powołana jako grupa ekspercka przez Komisję Europejską w 2017 roku (Decyzja 2017/C 31/12). Jej celem jest stworzenie forum dialogu na poziomie UE między organami państw członkowskich, przedstawicielami biznesu, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego oraz naukowcami w sprawach dobrostanu zwierząt. Choć NGO są reprezentowane w mniejszości, aktywnie uczestniczą w dyskusjach i zabierają głos w kluczowych kwestiach.

Ostatnie posiedzenie Platformy odbyło się w dniach 16–17 października 2025 roku. Spotkanie przebiegało w atmosferze oczekiwania na wyjaśnienia ze strony Komisji Europejskiej dotyczące odłożonych kwestii dobrostanu zwierząt hodowlanych oraz legislacji związanej ze zrównoważonym systemem żywnościowym (Sustainable Food Systems Law, obiecywanej kilka lat temu).

Podczas dyskusji przedstawicielka Green REV Institute pytała o aktualny status tej legislacji. Przedstawiciel Komisji Europejskiej z Dyrekcji Generalnej ds. Rolnictwa (DG AGRI) wyjaśnił jednak, że sprawa ta leży w gestii Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności (DG SANTE), co wskazuje na konieczność dalszej koordynacji między różnymi jednostkami Komisji. Niestety debata przypomina debatę w Polsce - resortowe, silosowe podejście powoduje, że każdy resort dba o swój zakres pomijając fakt, że kwestie żywności, rolnictwa, praw osób konsumenckich nie ograniczają się do jednego Komisarza. 

W sierpniu br. jako REV złożyłyśmy skargę na działania, a raczej brak działań KE ws. legislacji zrównoważnego systemu żywności do Europejskiej Rzeczniczki Praw Obywatelskich. Do 19 listopada mamy czekać na odpowiedź KE do Rzeczniczki (która podjęła aktywnie temat). Czy doczekamy się przynajmniej spójnej odpowiedzi jakie legislacyjne "ogryzki" zaproponuje Komisja Europejska? Prawdopodobnie tak. 

Nie zmienia to jednak faktu, że kolejne lata działań KE raczej nie doprowadzą do wspomnianego już „lotu na Księżyc” z ambitnymi celami klimatycznymi i ochroną przyszłości kolejnych pokoleń Europejczyków i Europejczynek. Zamiast tego Komisja wciąż może wspierać tych, którzy faktycznie polecą na Księżyc – jako wąska, elitarna grupa, czerpiąca zyski z zanieczyszczania i wykorzystywania przewagi rynkowej opartej na nierównościach.

Jednak to my –  organizacje społeczne i obywatele – mamy siłę, by domagać się zmian i wspólnie kształtować przyszłość Unii. Jeśli utrzymamy presję na Komisję i konsekwentnie będziemy działać, istnieje realna szansa, że kolejne decyzje będą bardziej sprawiedliwe i zrównoważone – tak, aby cała Europa mogła czerpać korzyści z ambitnych działań klimatycznych i systemów żywnościowych, a nie tylko elitarne grupy.