Emisje pod ochroną prawną? Poselskie projekty zmian prawa wspierają fermy przemysłowe
Koalicja Future Food 4 Climate, zainicjowana przez Green REV Institute, przesłała swoje stanowisko w ramach konsultacji publicznych dotyczących nowelizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Projekt ustawy, złożony przez Posłów Prawa i Sprawiedliwości 10 stycznia 2025 roku, budzi poważne zastrzeżenia w kontekście ochrony środowiska, zdrowia publicznego oraz bezpieczeństwa żywnościowego.
Projekt Posłów PiS nie jest jedyną inicjatywą – Green REV Institute wziął udział w konsultacjach dotyczących Projektu Konfederacji o ochronie prowadzenia działalności rolniczej, którego termin na składanie uwag upływał 1 lutego 2025 roku. REV krytycznie odniósł się do zapisów, wskazując, że projekt w rzeczywistości uprzywilejowuje sektor intensywnej hodowli zwierząt, a nie chroni mieszkańców i mieszkanki obszarów wiejskich. Uznanie odorów i hałasu z ferm przemysłowych za element „dziedzictwa sensorycznego wsi” legalizuje zanieczyszczenie środowiska i ogranicza prawa obywateli, obywatelek do czystego powietrza i zdrowia.
Nowelizacja ustawy – wsparcie dla ferm przemysłowych kosztem zdrowia i bezpieczeństwa ludzi
Projekt ustawy zakłada wprowadzenie nowej definicji „immisji rolniczych”, która ograniczy prawo mieszkańców i mieszkanek do dochodzenia roszczeń w przypadku uciążliwej działalności ferm przemysłowych. Nowe przepisy wprost uprzywilejowują sektor hodowlany, ignorując jego wpływ na środowisko i zdrowie publiczne.
Uciążliwości powodowane przez fermy przemysłowe nie będą podlegać standardowym normom ochrony prawnej, jeśli działalność prowadzona jest na terenie przeznaczonym na rolnictwo.
Społeczności lokalne stracą możliwość skutecznego sprzeciwu wobec powstawania nowych ferm przemysłowych, nawet jeśli ich działalność wpłynie negatywnie na jakość życia i środowisko.
Nie uwzględniono wpływu hodowli na zanieczyszczenie wód i powietrza, mimo że przemysłowa produkcja zwierzęca odpowiada za 78% emisji amoniaku w UE.
Nowelizacja ignoruje zagrożenie antybiotykoopornością, choć ponad 70% antybiotyków sprzedawanych na świecie trafia do hodowli zwierzęcej, przyczyniając się do powstawania bakterii odpornych na leczenie. W Polsce w 2019 r. ponad 5 600 zgonów było związanych z tym problemem.
Zmiany są sprzeczne z Konstytucją RP, w szczególności z art. 74, który nakłada na władze publiczne obowiązek dbałości o stan środowiska i zapewnienia obywatelom prawa do życia w czystym otoczeniu.
Dlaczego ta nowelizacja to krok wstecz?
Anna Spurek: “Mieszkańcy obszarów wiejskich mają prawo do życia w czystym, bezpiecznym otoczeniu. Obszary wiejskie zasługują na więcej niż sprowadzenie do roli miejsca na przemysłową, śmierdzącą i zanieczyszczającą hodowlę. Prawo ma chronić ludzi i stwarzać warunki do rozwoju sprawiedliwej gospodarki a nie wzmacniać nierówności i zabezpieczać zyski zanieczyszczających”.
Postulaty Koalicji Future Food 4 Climate
Koalicja apeluje o wycofanie zapisów osłabiających ochronę mieszkańców i mieszkanek oraz wprowadzenie przepisów wspierających zrównoważone rolnictwo.
Ochrona społeczności lokalnych – zachowanie prawa do sprzeciwu wobec uciążliwej działalności ferm przemysłowych.
Wprowadzenie regulacji odległościowych i odorowych – ograniczenie rozwoju hodowli przemysłowej w pobliżu obszarów mieszkalnych.Wsparcie dla rolników przechodzących na produkcję roślinną – promowanie modeli rolnictwa zmniejszających emisje i poprawiających bezpieczeństwo żywnościowe.
Włączenie mechanizmów ochrony zdrowia publicznego – ograniczenie stosowania antybiotyków w hodowli oraz monitorowanie ich wpływu na antybiotykooporność.
Dostosowanie Wspólnej Polityki Rolnej do wymogów zrównoważonego rozwoju – inwestowanie w zieloną industrializację rolnictwa oraz rozwój sektora białek roślinnych.
Biała Księga Ofiar Sektora Hodowlanego
Green REV Institute w ramach programu Wolni od Ferm był zaangażowany w tworzenie Białej Księgi Ofiar Sektora Hodowlanego, zatytułowaną „Smród, krew i łzy. Włącz myślenie, bądź zmianą”. Dokument autorstwa dr. Sylwii Spurek stanowi szczegółową analizę negatywnych skutków intensywnej hodowli zwierząt – od degradacji środowiska i zagrożeń zdrowotnych po społeczne i etyczne konsekwencje jej funkcjonowania. Biała Księga zawiera również konkretne rekomendacje legislacyjne, wskazując, jakie zmiany prawne powinny zostać wdrożone, aby stworzyć sprawiedliwy, etyczny i zrównoważony system rolnictwa oraz żywienia w Polsce.
Czas na lokalne, bezpieczne rolnictwo i bezpieczne obszary wiejskie
Future Food 4 Climate podkreśla, że przyszłość rolnictwa to system oparty na zrównoważonych, roślinnych źródłach białka, ochronie środowiska i zdrowiu publicznym. Nowelizacja ustawy powinna iść w tym kierunku, a nie wspierać dalszy rozwój intensywnej hodowli zwierząt.
Koalicja zachęca do szerokiej debaty i apeluje do rządu o przyjęcie rozwiązań dla bezpieczeństwa żywnościowego i ochrony zdrowia ludzi.
Kontakt dla mediów: kontakt@greenrev.org
Źródło: Green REV Institute
