Czy jesteśmy gotowi na zagrożenia współczesnego świata? [patronat ngo.pl]
Wojna, dezinformacja, blackouty, katastrofy – to realne wyzwania XXI wieku. O tym, jak reagować w trudnych sytuacjach i budować lokalną odporność, będzie można dowiedzieć się już 15 listopada w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku podczas konferencji „Odporni na kryzys”. W programie spotkania z ekspertami i warsztaty dla publiczności.
O inicjatywie opowiada Bartosz Odorowicz, kierownik Działu Programów i Współpracy MIIWŚ.
Zdjęcie ilustracyjne
Autor/źródło: canva.comCzym zajmuje się powołany w zeszłym roku Dział Programów i Współpracy?
Bartosz Odorowicz: – Zadania, które realizuje nasz dział, obejmują szeroki zakres aktywności. Przede wszystkim oczywiście jest to kwestia współpracy – nie tylko międzynarodowej, nie tylko z instytucjami związanymi z pamięcią, z muzeami, lecz także z organizacjami pozarządowymi, instytucjami miejskimi czy lokalnymi. Jednym z zagadnień, na które stawiamy w najbliższej przyszłości, jest partycypacja społeczna.
Niedługo organizujecie konferencję „Odporni na kryzys”. Czy to będzie jednorazowa akcja, czy to się wpisuje w jakiś szerszy program? Czy można powiedzieć, że „Odporni na kryzys” to hasło, które będzie przyświecać całej Waszej działalności?
– „Odporni na kryzys” to pewien szyld, pod którym będziemy realizować działania związane z włączaniem się Muzeum II Wojny Światowej w budowanie społeczeństwa obywatelskiego i społeczeństwa odpornego na współczesne zagrożenia. Działania tego typu planujemy już od zeszłego roku, zostały one również wpisane do strategii Muzeum, przedstawionej przez dyrektora naszej instytucji, prof. dr. hab. Rafała Wnuka. Korzystamy z wiedzy pozyskanej od naszych ukraińskich przyjaciół, z muzeów, z instytucji, z organizacji pozarządowych działających w Ukrainie, a także z praktyki organizacji i instytucji, które w Polsce zajmują się tego rodzaju problematyką. Wymiana doświadczeń w czasie tych konferencji, rozmów i spotkań pokazuje, że bardzo istotnym aspektem, który tak naprawdę dotyka istoty bezpieczeństwa państwa, jest właśnie kwestia partycypacji społecznej. To ona okazuje się kluczem do budowania społeczeństwa odpornego na kryzys.
„Społeczeństwo odporne na kryzys” – czyli jakie?
– Wbrew pozorom jest to społeczeństwo mające zredukowany poziom strachu. To społeczeństwo, które wie, co powinno robić. Jest odporne na szum informacyjny, na kłamstwa, na fejki, na nieprawdziwe informacje, manipulacje czy dezinformację. To społeczeństwo, które potrafi się samoorganizować w sytuacji kryzysowej, jest aktywne i nie czeka wyłącznie na pomoc państwa czy też władz miejskich. Oczywiście, ta pomoc jest bardzo wskazana i ona powinna być udzielana, a akcje społeczeństwa powinny być koordynowane. Niemniej jednak jest to społeczeństwo, które w sytuacji zagrożenia działa samo z siebie.
Czy mówimy tylko o kryzysach, które mogą zaistnieć w obszarze informacji, w Internecie, czy również o takich namacalnych, fizycznych, materialnych kryzysach?
– Myśląc o odporności społecznej, głównie skupiamy się na kryzysach wpływających bezpośrednio na życie społeczności. Mogą to być na przykład kryzysy związane z wojną hybrydową, która jest przeciwko Polsce prowadzona. Mogą to być także kryzysy spowodowane katastrofami naturalnymi, różnego rodzaju wydarzeniami, w tym o charakterze nadzwyczajnym.
W każdym wypadku samoorganizacja społeczeństwa, świadomość społeczna oraz korzystanie ze sprawdzonych źródeł informacji jest kluczowe dla podniesienia poziomu bezpieczeństwa, odpowiedniego reagowania w czasie kryzysu i zmniejszenia potencjalnych strat.
Wróćmy do zbliżającej się konferencji „Odporni na kryzys”. W jaki sposób będziecie edukować uczestników? Kto będzie o tym opowiadał?
– Konferencja jest jednym z kilku wydarzeń, wpisujących się w plan działań pod wspomnianym hasłem „Odporni na kryzys”. 15 listopada w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku będziemy gościć specjalistów z różnych dziedzin. Zaplanowaliśmy dwa panele dyskusyjne.
Rozpoczniemy panelem obywatelskim, w ramach którego skupimy się na samoorganizacji społecznej. Najpierw odniesiemy się do historii. Dr Janusz Marszalec, zastępca dyrektora MIIWS, omówi działania ludności Warszawy w czasie oblężenia w 1939 roku i w trakcie powstania warszawskiego. Następnie pan Jakub Wygnański, prezes Fundacji Stocznia, poruszy temat działań w czasie kryzysu uchodźczego wiosną 2022 r., gdy to właśnie społeczeństwo obywatelskie, organizacje pozarządowe, pojedynczy obywatele i firmy stanęli na wysokości zadania, biorąc na siebie dużą część działań związanych z pomocą dla uchodźców z ogarniętej wojną Ukrainy. Pani dr Olha Mukha z lwowskiego Мuzeum Terytoria Terroru, kuratorka wystawy „Unseen Force”, przedstawi problematykę oporu społecznego na terytoriach okupowanych obecnie przez Rosję.
W drugim panelu, systemowym, wystąpią eksperci w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony cywilnej. Pan Jarosław Kociszewski z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego opowie o wojnie kognitywnej, czyli operacjach informacyjnych prowadzonych przeciwko Polsce, których celem jest negatywny wpływ na postawy społeczne, m.in. zwiększenie bierności, wywołanie niechęci do samoorganizacji i podważenie zaufania do państwa. Wystąpi także dr Przemysław Kornacki, który skupi się na obowiązkach obywateli wynikających z nowej ustawy o obronie cywilnej, oraz Priit Lanniste z Estońskiej Akademii Nauk o Bezpieczeństwie, który pokaże, jak w Estonii, kraju bardzo mocno przecież narażonym na agresję i wszelkiego typu hybrydowe działania, społeczeństwo przygotowuje się do potencjalnych kryzysów. W czasie konferencji chcemy połączyć doświadczenie organizacji pozarządowych z wiedzą ekspertów i praktyków z dziedziny bezpieczeństwa.
A jeśli chodzi o taki bardziej praktyczny wymiar: czy uczestnicy konferencji wyjdą z niej bogatsi o praktyczną wiedzę i umiejętności? Czy będzie część warsztatowa?
– Będzie również strefa edukacyjna, warsztatowa, otwarta dla wszystkich. Organizacja „Mapuj pomoc” pokaże, jak tworzyć sieci samopomocowe. Zaplanowaliśmy także strefę „Misja Pierwsza Pomoc”, gdzie będzie można na zaawansowanych trenażerach uczyć się pierwszej pomocy, ale także dowiedzieć się, jak zbudować odporność psychiczną. Zaprosiliśmy również edukatorów z Muzeum II Wojny Światowej, którzy poprowadzą warsztaty na temat fact checkingu, rozwijające umiejętność krytycznego podchodzenia do informacji. Chcemy też oddać głos publiczności, więc zarezerwowaliśmy również czas na dyskusję i do udziału w niej serdecznie zapraszamy.
Bardzo mocno stawiamy także na nawiązywanie kontaktów i wymianę doświadczeń, więc po obu panelach przewidujemy część networkingową. Przy kawie będzie można podejść i porozmawiać z każdym z ekspertów, wymienić się informacjami, kontaktami. Zachęcamy do tego wszystkich uczestników konferencji.
Zostawmy na chwilę konferencję, popatrzmy trochę szerzej. Muzeum jako hub dla organizacji pozarządowych – jak to rozumiesz? Wiem, że do takiej roli aspirujecie.
– Przede wszystkim chcielibyśmy, aby Muzeum II Wojny Światowej było miejscem przyjaznym dla organizacji pozarządowych, dla aktywistów zajmujących się różnorodnymi działaniami.
Planujemy nie tylko konferencję, lecz także szkolenia, warsztaty dla organizacji pozarządowych, dla edukatorów muzealnych, dla nauczycieli itd. Zapraszamy wszystkich zainteresowanych, którzy chcą się włączyć w tworzenie potencjalnych sieci pomocy i sieci antykryzysowych. Doświadczenia ukraińskie i doświadczenia krajów przygotowujących się na potencjalne kryzysy wywołane przez sąsiednie państwa pokazują, że kluczowym aspektem budowania odporności społecznej jest włączanie ludzi, obywateli, organizacji i aktywistów w bieżące działania, tworzenie sieci społecznych. Partycypacja społeczna, która jeszcze do niedawna była pewnym trendem i modą, dzisiaj, po tych doświadczeniach związanych z w wojną w Ukrainie, znalazła się absolutnie w centrum myślenia o bezpieczeństwie – zarówno państwa, regionu, miasta, jak i bezpośrednio samej instytucji.
Sama partycypacja społeczna zakłada natomiast włączanie do działania ludzi niezależnie od ich poglądów.
I my w muzeum chcemy być miejscem, gdzie niezależnie od poglądów politycznych czy zapatrywań na sprawy społeczne jednoczymy się wszyscy w ramach partycypacji społecznej, żeby działać na rzecz bezpieczeństwa regionu, miasta, instytucji.
Na pewno jako muzeum możemy też być istotnym ośrodkiem sieciującym. Mamy swoje kontakty w Ukrainie, współpracujemy z organizacjami pozarządowymi, z ekspertami. Możemy w ciekawy sposób łączyć doświadczenia zarówno ekspertów w obszarze bezpieczeństwa, jak i praktyków, którzy już teraz działają w sytuacji kryzysu. Chcemy pomagać nawiązywać kontakty i być partnerem w różnego rodzaju programach, wynikających z powstałej współpracy.
Portal ngo.pl objął patronetem medialnym konferencję „Odporni na kryzys”.
