Publicystyka - ngo.pl

83 proc. ankietowanych deklaruje, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy choć raz zaangażowało się w aktywność dobroczynną. Jest to wynik nieco niższy niż w roku 2023 (88 proc.).

W tegorocznym badaniu podobnie jak w latach ubiegłych respondenci najczęściej wymieniali przekazanie pieniędzy do puszki w trakcie zbiórki (43. proc. wskazań). Na drugim miejscu znalazło się przekazanie 1,5 proc. podatku organizacji pożytku publicznego. Taką aktywność deklaruje 39 proc. Polek i Polaków. Trzecią najczęściej wskazywaną formą pomocy jest przekazanie potrzebującym ubrań, żywności lub innych przedmiotów (36 proc.)

Aktywne formy wsparcia plasują się na końcu zestawienia. Udział w wydarzeniu charytatywnym, oddanie krwi lub wolontariat deklaruje odpowiednio 14, 11 i 9 proc. ankietowanych.

– W 2023 roku – po eskalacji wojny w Ukrainie – obserwowaliśmy skokowy wzrost zaangażowania Polek i Polaków w pomaganie. Pomocowe zaangażowanie Polaków wraca do poziomu sprzed wojennej eskalacji. Ten spadek nie jest duży, ale wyraźnie zmniejszyła się różnorodność podejmowanych działań – mówi Draginja Nadaždin, dyrektorka Lekarzy bez Granic w Polsce. – Najczęstszą motywacją do pomagania jest przekonanie, że ludzie powinni sobie pomagać oraz wiara w zasadę wzajemności.

Na przekonanie, że ludzie powinni sobie pomagać oraz wiarę w zasadę wzajemności (“dobro wraca”) jako motywację do pomagania wskazuje ponad połowa Polek i Polaków (53 proc.). Wyraźnie mniej osób stwierdziło, że pomagają, ponieważ tak zostali wychowani (35 proc.). We wszystkich trzech odpowiedziach odnotowano niewielkie spadki w porównaniu do 2023 roku – odpowiednio o 6, 4 i 3 pproc.

Wyraźnie mniej osób niż dwa lata temu jako motywację do pomagania wskazuje zaniepokojenie obecną sytuacją i poczucie, że “chce coś zrobić”. Takich wskazań było 26 proc, w porównaniu do 37 proc. w roku 2023. Spada również nasza satysfakcja z pomagania (do działania motywuje ona 23 proc. respondentów, o 7 pproc. mniej niż dwa lata temu). Niezmiennie około 10 proc. Polek i Polaków deklaruje, że dobrze im się powodzi i mają możliwość niesienia pomocy.

W Barometrze Humanitarnym zapytano respondentów również o cele, jakie byliby skłonni wspierać własnymi pieniędzmi. Najczęściej wskazywali zdrowie i leczenie (77 proc.), pomoc ludziom z krajów dotkniętych katastrofami naturalnymi (74 proc.) oraz opiekę nad zwierzętami (73 proc.).

Większość celów uzyskała mniej wskazań niż dwa lata temu. W 2025 roku mniej chętnie niż przed dwoma laty chcemy wspierać walkę z niedożywieniem (spadek z 81 do 72 proc.) oraz prawa człowieka (spadek z 67 do 61 proc.).

Jednak największe spadki dotyczą pomocy uchodźcom i migrantom. O ile na początku roku 2023 uchodźców gotowych było wesprzeć 62 proc., a migrantów 52 proc. respondentów, w 2025 roku odsetek ten skurczył się zdecydowanie – odpowiednio do 43 i 34 proc.

Tendencje te potwierdzają odpowiedzi na pytanie wprost o grupy społeczne, które Polki i Polacy gotowi są wspierać. W ciągu dwóch lat nie zmienił się odsetek respondentów gotowych wspierać dzieci (najlepszy wynik oscylujący wokół 50 proc. wskazań). Jednocześnie odsetek osób chcących wspierać osoby dotknięte konfliktami zbrojnymi spadł z 35 do 25 proc., uchodźców – z 15 to 4 proc., zaś migrantów – z 6 do 4 proc.

– Zmiana postaw wobec migrantów i uchodźców z jednej strony może być efektem zmęczenia kryzysami migracyjnymi i konfliktami zbrojnymi, zwłaszcza w kontekście wojny w Ukrainie oraz napięć na granicy z Białorusią. Z drugiej strony, istotny wpływ mają również przekazy polityczne, w których coraz częściej podkreśla się konieczność ochrony interesów narodowych oraz ograniczania pomocy humanitarnej na rzecz wsparcia wewnętrznych potrzeb społecznych – mówi Urszula Krassowska, dyrektor badań społecznych w agencji badawczej Opinia24. – Dodatkowo, dominujące w ostatnich latach narracje polityczne często łączą temat migracji z zagrożeniami ekonomicznymi i społecznymi, co może zniechęcać społeczeństwo do angażowania się w tego typu pomoc.

O ile dwa lata temu Polacy zdawali się robić rozróżnienie na uchodźców (rozumianych jako Ukraińców uciekających przed wojną, których chcemy wspierać) i migrantów (często “ekonomicznych”, którym pomoc należy się w mniejszym stopniu), dziś te kategorie się zrównały. Obie grupy wspierać gotowy jest znikomy odsetek Polek i Polaków. 

Jednocześnie ponad połowa Polek i Polaków (57 proc.) uważa, że organizacje medycznej pomocy humanitarnej powinny mieć dostęp i móc pomagać osobom, które przekroczyły granicę polsko-białoruską.

W szczycie mobilizacji społecznej związanej z eskalacją wojny w Ukrainie aż 94 proc. badanych twierdziło, że pomoc humanitarna jest „raczej potrzebna” lub „bardzo potrzebna”. Obecnie uważa tak 86 proc. badanych, przy czym odsetek zdecydowanych odpowiedzi – „bardzo ważna” – spadł z 63 do 39 proc.

W tym samym czasie z 16 do 10 proc. zmniejszyła się grupa osób uważających, że pomoc humanitarna powinna być kierowana przede wszystkim do “potrzebujących w bezpośrednim sąsiedztwie Polski, np. w Ukrainie”. Wyraźnie – z 33 do 53 proc. – wzrósł odsetek badanych uważających, że pomoc powinna trafiać „przede wszystkim do Polaków, bo mamy dużo własnych problemów”.

Zapytani “kto powinien pomagać ludziom dotkniętym skutkami kryzysów humanitarnych”, respondenci najczęściej wskazywali państwa, których kryzys dotyczy (81 proc., ze wzrostem 9 pproc. w stosunku do 2024 r.). Dalej wskazywali instytucje międzynarodowe (81 proc.) oraz zamożne, rozwinięte gospodarczo kraje (79 proc.). Na biznes wskazało aż 72 proc. Polek i Polaków, o 6 pproc. więcej względem ubiegłego roku. Zestawienie zamyka państwo polskie (69 proc.) i osoby indywidualne (64 proc.).

➡️ Link do raportu

O badaniu

Barometr Humanitarny to cykliczne badania opinii, jakie Lekarze bez Granic prowadzą w Polsce na temat postaw humanitarnych Polek i Polaków oraz ich zaangażowania w pomaganie innym. Barometr Humanitarny 2025 zrealizowała agencja badawcza Opinia24 na zlecenie Lekarzy bez Granic między 7 a 19 lutego 2025 roku.

Wcześniejsze edycje badania zostały przeprowadzone w 2021, 2023 i 2024. Więcej na temat poszczególnych edycji badania i ich wyników można przeczytać na stronie https://www.lekarze-bez-granic.pl/barometr-humanitarny.

O Lekarzach bez Granic

Lekarze bez Granic to międzynarodowa medyczna organizacja humanitarna. Zespoły Lekarzy bez Granic niosą niezbędną pomoc ofiarom konfliktów zbrojnych, epidemii i klęsk żywiołowych oraz społecznościom wykluczonym z dostępu do opieki zdrowotnej. Organizacja działa od ponad 50 lat, obecnie w ponad 70 państwach.

Od 2024 roku fundacja „Lekarze bez Granic” posiada status organizacji pożytku publicznego (OPP). Rozliczając PIT można przekazać 1,5% podatku na działania organizacji, pomagając w ten sposób nieść Lekarzom bez Granic pomoc najbardziej potrzebującym. Więcej można się dowiedzieć na stronie https://lekarze-bez-granic.pl/poltora-procent/.