Publicystyka - ngo.pl

Liczba dzieci kierowanych do pieczy zastępczej stale rośnie. Najnowsze dane Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pokazują, że w kolejce do bezpiecznego dzieciństwa oczekuje aż 1890 najmłodszych obywateli. W rodzinnych domach ich prawidłowy rozwój, zdrowie, a niekiedy i życie są zagrożone. Długotrwałe przebywanie w dysfunkcyjnej rodzinie wpływa negatywnie na przyszłość dzieci. Chcemy budować świadomość społeczną tego problemu, dlatego prowadzimy kampanię „Koszmarna kolejka”,  również  w przestrzeni publicznej. W Warszawie powstał mural prezentujący sytuację dzieci, które niewydolny system pieczy zastępczej pozostawia w przerażającym zawieszeniu. Sytuacja destabilizuje ich życie i negatywnie wpływa na ich kondycję psychiczną i funkcjonowanie – mówi Bartłomiej Jojczyk, prezes Fundacji Dobrych Inicjatyw.

Zdaniem Karoliny Lei Jarmołowicz, psycholożki, psychoterapeutki, socjolożki, założycielki Ośrodka Psychoterapii CENTRUM: Dzieci wychowujące się w dysfunkcyjnym środowisku bardzo często doświadczają chronicznego stresu, który prowadzi do przeciążenia układu nerwowego. Długotrwałe napięcie i brak poczucia bezpieczeństwa wpływają na rozwój mózgu – szczególnie tych obszarów, które odpowiadają za regulację emocji, pamięć i funkcje poznawcze. W efekcie u wielu dzieci pojawiają się objawy lęku, depresji, trudności ze snem czy nauką. Często ich doświadczenia mają charakter traumatyczny – mogą rozwinąć się objawy zespołu stresu pourazowego (PTSD lub cPTSD), a emocjonalne reakcje bywają nadmierne lub nieadekwatne do sytuacji. Dodatkowo, brak zdrowych wzorców relacyjnych utrudnia im budowanie bezpiecznych więzi – co może wpływać na jakość ich relacji także w dorosłym życiu. Dlatego tak ważne jest, by jak najwcześniej dostrzegać cierpienie dziecka i otoczyć je troską, stabilnością oraz profesjonalnym wsparciem.

Jak podkreśla ekspertka, trauma doświadczana przez dzieci w dysfunkcyjnych rodzinach może przyjmować wiele form: od przemocy fizycznej, poprzez przemoc psychiczną, aż po zaniedbanie emocjonalne. Każda z tych form pozostawia specyficzne konsekwencje psychiczne. Dzieci doświadczające przemocy fizycznej mogą przejawiać agresję lub przeciwnie – wycofanie. Przemoc psychiczna prowadzi do chronicznego poczucia niskiej wartości i trudności w budowaniu poczucia własnej kompetencji. Jednym z najtrudniejszych do uchwycenia, a zarazem najbardziej destrukcyjnych skutków traumy, jest tzw. trauma relacyjna. To właśnie ona często prowadzi do rozwoju niepewnego lub unikającego stylu przywiązania, co w dorosłym życiu przekłada się na trudności w bliskich relacjach. Powstaje, gdy osoby, które powinny zapewnić dziecku ochronę i wsparcie, stają się źródłem cierpienia.

Dzieci trafiające do pieczy zastępczej wnoszą ze sobą bagaż trudnych doświadczeń. Choć zabezpieczenie dziecka jest nierzadko konieczne dla jego bezpieczeństwa, samo w sobie może stanowić kolejne źródło traumy. Separacja od rodziny, zmiana otoczenia i poczucie niepewności co do przyszłości często też potęgują lęk i poczucie opuszczenia. Dzieci w pieczy zastępczej mają całe spektrum trudności psycho-fizycznych wynikających z doświadczeń w relacjach z rodzicami, opiekunami czy rodzeństwem.

Zdolność do nawiązywania relacji jest ograniczona przez brak zaufania do dorosłych, wynikający z doświadczeń zawiedzionych oczekiwań i niespełnionych obietnic, czy przemocy w różnych formach. Jednak piecza zastępcza może być miejscem uzdrowienia, o ile zostaną podjęte działania na rzecz psychospołecznego rozwoju dziecka. Kluczowe jest zapewnienie mu poczucia bezpieczeństwa oraz stabilności, a także wsparcia emocjonalnego. Niezbędne jest również wdrożenie odpowiednich form wsparcia terapeutycznego, jeśli zachodzi taka potrzeba.

Doświadczenia dorastania w rodzinie dysfunkcyjnej zostawiają głębokie ślady w psychice dziecka – ale nie muszą na zawsze determinować jego przyszłości. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie emocjonalnych i rozwojowych potrzeb dziecka, stworzenie mu bezpiecznego otoczenia i zapewnienie odpowiedniego wsparcia psychologicznego. Relacje oparte na zaufaniu, akceptacji i uważności mogą stać się fundamentem jego zdrowia psychicznego i pomóc dziecku odzyskać siłę oraz poczucie własnej wartości.

Długość procesu zdrowienia zależy od wielu czynników: głębokości doświadczonych traum, wieku dziecka w momencie interwencji, a także jakości otrzymywanego wsparcia. Wczesna interwencja i stabilne, wspierające środowisko znacznie zwiększają szanse na powodzenie. Choć droga do zdrowia emocjonalnego bywa wyboista, wiele dzieci osiąga znaczącą poprawę.

Fundacja Dobrych Inicjatyw apeluje o natychmiastowe wsparcie systemu pieczy zastępczej oraz o solidarność, która może odmienić losy tych dzieci. Fundacja chce wpływać na zmianę systemu tak, by żadne dziecko nie musiało czekać na bezpieczne miejsce. W kampanii “Koszmarna kolejka” FDI zwraca uwagę, że nie ma tu czasu do stracenia – to nasza odpowiedzialność jako społeczeństwa, by każde dziecko w Polsce mogło dorastać w bezpiecznych warunkach i mimo trudnych doświadczeń miało szansę na osiągnięcie zdrowia emocjonalnego w przyszłości. Każdy może wyrazić poparcie społeczne podpisując petycję dostępną na stronie https://fdi.org.pl/petycja/

Prowadzona przez Fundację Dobrych Inicjatyw kampania "Koszmarna kolejka" obecna jest także w przestrzeni publicznej. Na muralu przy Tamce 20 widnieje scena: dzieci zawieszone pomiędzy dwoma dłońmi – jedną symbolizującą niewydolną wychowawczo rodzinę biologiczną i drugą reprezentującą system pieczy zastępczej, w którym brakuje miejsc.

Działania Fundacji Dobrych Inicjatyw można wesprzeć także przekazując 1,5% podatku (KRS: 0000 49 79 57) na działania służące budowaniu systemu, który będzie chronił dzieci. Więcej informacji na: www.fdi.org.pl/przekaz-15/; LinkedIn; Facebook; Instagram