Publicystyka - ngo.pl

1. Najwyższym prawem w Polsce jest Konstytucja, zgodnie z którą sędziowie są nieusuwalni. Działania ustawodawcy zmierzające do przeniesienia w stan spoczynku grupy sędziów Sądu Najwyższego (a także sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego), w tym Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, są sprzeczne z Konstytucją. Pod pozorem zmiany wieku emerytalnego naruszają zasadę nieusuwalności sędziów (art. 180 ust. 1 Konstytucji), zasadę niezależności sądów (art. 173 Konstytucji) oraz zasadę podziału i równowagi władz (art. 10 Konstytucji).

2. Obwieszczenie Prezydenta o wolnych stanowiskach sędziowskich jest dotknięte wadą konstytucyjną, która przesądza o jego nieważności. Zgodnie z art. 144 ust. 2 Konstytucji, akty urzędowe Prezydenta wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów (kontrasygnata). Wspomniane obwieszczenie zostało opublikowane bez kontrasygnaty i w związku z tym jest nieważne, podobnie jak wszelkie czynności podjęte na jego podstawie.

3. Zmiany zasad wyboru sędziów Sądu Najwyższego i Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, uchwalone 20 lipca 2018 r. i oczekujące obecnie na podpis Prezydenta, w sposób jednoznaczny obnażają prawdziwą intencję ustawodawcy – podporządkowanie Sądu Najwyższego władzy wykonawczej oraz aktualnej politycznej większości. Obowiązkiem Prezydenta jako organu czuwającego nad przestrzeganiem Konstytucji jest zawetowanie tych zmian i tym samym zapobiegnięcie ich wejściu w życie.

Opisane wyżej działania Sejmu i Prezydenta zmierzające do upolitycznienia Sądu Najwyższego będą miały bardzo poważne konsekwencje dla ustroju i przyszłości polskiego państwa. Osoby kandydujące na stanowiska sędziowskie w odpowiedzi na ogłoszone obwieszczenie Prezydenta nie powinny - z powodów prawnych i etycznych - godzić się na uczestnictwo w procedurze, u podstaw której leży naruszenie Konstytucji.

Zespół Ekspertów Prawnych Fundacji im. Stefana Batorego apeluje do przedstawicieli środowiska prawniczego i naukowego o niebranie udziału w naborze na wolne stanowiska sędziowskie w Sądzie Najwyższym. Wzięcie udziału w tej procedurze przyczynia się do realizacji i legitymizacji działań niekonstytucyjnych. Uważamy również, że czynny współudział w łamaniu Konstytucji i demontażu państwa prawa powinien być w przyszłości brany pod uwagę przy ocenie kwalifikacji etycznych do wykonywania prawniczych zawodów zaufania publicznego.

dr Ryszard Balicki, adiunkt w Katedrze Prawa Konstytucyjnego Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego
Łukasz Bojarski, prezes zarządu Instytutu Prawa i Społeczeństwa INPRiS, były członek Krajowej Rady Sądownictwa
Jacek Czaja, prezes Towarzystwa Prawniczego w Lublinie, były wiceminister sprawiedliwości
dr hab. Monika Florczak-Wątor, adiunkt w Katedrze Prawa Konstytucyjnego UJ (od października 2017)
dr Wojciech Jasiński, adiunkt w Katedrze Postępowania Karnego Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, członek Biura Studiów i Analiz Sądu Najwyższego
dr Piotr Kładoczny, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, sekretarz zarządu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka
dr hab. Marcin Matczak, profesor na Wydziale Prawa i Administracji UW, partner w Kancelarii Domański Zakrzewski Palinka sp. k.
dr hab. Tomasz Pietrzykowski, Katedra Teorii i Filozofii Prawa Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego
dr Anna Śledzińska-Simon, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Katedra Prawa Konstytucyjnego, Uniwersytet Wrocławski
dr Tomasz Zalasiński, członek zarządu Stowarzyszenia im. prof. Zbigniewa Hołdy, Kancelaria Domański Zakrzewski Palinka sp.k.
prof. dr hab. Fryderyk Zoll, Katedra Prawa Cywilnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, profesor Uniwersytetu w Osnabrück

Zespół Ekspertów Prawnych działający przy Fundacji im. Stefana Batorego zajmuje się oceną przygotowywanych przez rząd i parlament zmian prawnych dotyczących ustroju państwa oraz miejsca instytucji publicznych i obywatelskich w systemie prawa. Członkowie Zespołu prowadzą monitoring projektów aktów prawnych, analizując je przede wszystkim pod kątem zgodności wprowadzanych rozwiązań z Konstytucją RP, normami międzynarodowymi i demokratycznymi standardami państwa prawa. Oceniają też stopień ingerencji przepisów w prawa człowieka i obywatela oraz kierunek zmian ustrojowych, jaki wytycza stanowione prawo.