Apel do Ministerstwa Rolnictwa. Czas na Strategię Bezpiecznej Żywności
Federacja Bezpieczna Żywność wraz z organizacjami partnerskimi skierowała pilny apel do Stefana Krajewskiego, Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w sprawie natychmiastowego opracowania i wdrożenia Strategii Bezpiecznej Żywności dla Polski. Inicjatywa ta ma na celu kompleksowe ujęcie wszystkich elementów systemu żywnościowego w Polsce, wychodząc poza samo zapewnienie dostępu do pożywienia
Bezpieczeństwo żywnościowe – kwestia zdrowia, klimatu i sprawiedliwości
W przesłanym przez Federację Bezpieczna Żywność i Koalicję Future Food 4 Climate apelu podkreślono, że bezpieczeństwo żywnościowe i bezpieczeństwo żywności to kwestia nie tylko dostępu do żywności, ale także zdrowia, edukacji, sprawiedliwości społecznej i zrównoważonego rozwoju. Organizacje pozarządowe jednym głosem apelują o przygotowanie i wdrażanie Strategii, która będzie zawierać wizję rozwoju rolnictwa i sektora żywności w Polsce oraz adresować wszystkie wyzwania i potrzeby obywateli i obywatelek RP, osób konsumenckich, rolników i rolniczek, instytucji, które dzisiaj budują edukację żywnościową i nawyki w obszarze żywności.
Dominacja sieci handlowych i jej konsekwencje
Apel wskazuje na negatywne skutki obecnego modelu dystrybucji żywności, w którym dominującą rolę odgrywają sieci handlowe, prowadząc do centralizacji rynku. Praktyki takie jak agresywne promocje ultra-przetworzonych produktów i brak przejrzystości w łańcuchu dostaw pogłębiają istniejące już nierówności.
„Mimo że sieci handlowe budują wizerunek obfitości i nieograniczonego dostępu do żywności, to ich dominacja narusza prawa rolników, rolniczek do uczciwych dochodów, prawo do informacji dla osób konsumenckich oraz buduje niezdrowy i niezrównoważony system żywnościowy” – czytamy w apelu.
Dodatkowo, analiza Green REV Institute z 2023 r. wykazała, że sieci handlowe promują niezdrowe nawyki żywieniowe oraz żywność, która szkodzi zdrowiu publicznemu i środowisku.
Brak wiedzy o systemie żywnościowym wśród młodych obywateli i obywatelek
Poważnym problemem jest alarmujący brak wiedzy na temat systemu żywnościowego wśród młodzieży, na co wskazują badania Fundacji More in Common zlecone przez Green REV Institute. Młodzież nie zna podstawowych procesów produkcji żywności, jej wpływu na klimat czy zdrowie.
Kluczowe wnioski z badania to:
- Wybory żywieniowe młodzieży są kształtowane głównie przez łatwy dostęp do produktów, które są gotowe lub szybkie w przygotowaniu i spożyciu.
- „Szkoła odgrywa dziś minimalną rolę w przekazywaniu wiedzy na temat żywienia, a tym bardziej w kształtowaniu zdrowych nawyków młodzieży”.
- Troska o planetę nie jest brana pod uwagę w ich codziennych decyzjach żywieniowych.
Ubóstwo żywnościowe w Polsce
Ubóstwo żywnościowe dotyka znaczną część polskiej młodzieży i dzieci. W 2022 roku około 27% dzieci poniżej 5. roku życia żyło w skrajnym ubóstwie żywnościowym. Problem ten wynika nie tylko z czynników ekonomicznych, ale także z braku edukacji i dostępu do zdrowej żywności. Ubóstwo żywnościowe jakościowe oznacza dostęp tylko do żywności niezdrowej. Raport UNICEF „Feeding Profit” z 2025 roku wskazuje, że jedno na pięcioro dzieci w wieku 5–19 lat żyje z nadwagą, a liczba ta wzrosła od 2000 roku z 194 milionów do 391 milionów na świecie.
Apel o strategiczne i holistyczne działania
Apel skierowany do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Stefana Krajewskiego, wzywa do utworzenia Strategii Bezpiecznej Żywności, która powinna uwzględniać następujące postulaty:
- Regulowanie działań sieci handlowych i korporacji oraz przywracanie równowagi w systemie żywności.
- Zapewnienie godnych dochodów dla rolników i rolniczek oraz ich przygotowanie do transformacji w kierunku systemów zrównoważonych.
- Wspieranie grup marginalizowanych i ewaluacja programów pomocowych, aby dystrybuowana żywność spełniała kryteria zdrowia publicznego i lokalności.
- Wzmacnianie transparentności i odpowiedzialności sieci handlowych oraz zapewnienie prawa do informacji dla konsumentów.
- Systemowa edukacja żywieniowa w szkołach.
- Wspieranie lokalnych systemów żywnościowych i krótkich łańcuchów dostaw.
Waga tematu i mobilizacja strony społecznej
Konieczne są systemowe zmiany w zakresie odbudowy więzi w systemie żywnościowym, edukacji zdrowotnej i żywnościowej oraz budowania dostępu do zdrowej żywności.
„Prawo do bezpiecznej żywności to prawo do zdrowia, do życia w czystym środowisku, ale przede wszystkich podstawowe prawo każdego człowieka. Ważne jest wypracowanie kompleksowych, interdyscyplinarnych działań, które będą odpowiedzią na pogłębiające się nierówności. Przesłany przez nas apel, który zawiera w sobie konkretne postulaty jest jasnym sygnałem, że czas na działania jest tu i teraz” – Morgan Janowicz, Green REV Institute
Sygnatariusze, w tym Fundacja Green REV Institute i Federacja Bezpieczna Żywność, zrzeszające dziesiątki organizacji pozarządowych, zwracają się do Ministra z prośbą o pilne spotkanie w sprawie Strategii i włączenia strony społecznej do prac i wspólnych działań na rzecz bezpiecznej żywności
Źródło: Green REV Institute
