Publicystyka - ngo.pl

To pierwszy od wielu lat, kompleksowy raport, zrealizowany przez Ośrodek Ewaluacji na zlecenie Fundacji Dobrych Inicjatyw. Jaki los czeka dzieci za progiem placówki i co zrobić, aby zapewnić im bezpieczny start w dorosłość? Te pytania zadano podczas debaty z udziałem Rzeczniczki Praw Dziecka – Moniki Horna-Cieślak przedstawicieli organizacji pozarządowych i placówek opiekuńczo-wychowawczych.

Wdrożenie działań naprawczych w systemie instytucjonalnej pieczy zastępczej wymaga diagnozy sytuacji i potrzeb usamodzielnionych, którzy opuszczają tzw. dom dziecka. Raport „Start w dorosłość” ma być podstawą do systemowego wsparcia i poprawy sytuacji tej zagrożonej wykluczeniem grupy społecznej. Zbadano potrzebymaterialno-bytowe, zawodowe oraz kondycję psychiczno-społeczną młodych osób.

W badaniu udział wzięli wychowankowie placówek będący u progu dorosłości (od 16 r.ż.), Ci już usamodzielnieni, którzy je opuścili oraz dyrektorzy i kadra tzw. domów dziecka.

„Wyniki badań pokazują, że proces usamodzielnienia młodych osób to pięta achillesowa pieczy zastępczej. System wymaga zmian, aby zapewnić młodym ludziom szansę na samodzielne życie i w miarę możliwości uchronić ich przed trafieniem do dysfunkcyjnych środowisk. Aby dokonać zmian zawsze musimy oddać głos i słuchać osób młodych, poznać ich perspektywę oraz doświadczenia” – mówi Monika Horna-Cieślak, Rzeczniczka Praw Dziecka.

Najbardziej podstawowymi potrzebami usamodzielniających się wychowanków pieczy zastępczej są mieszkanie i praca. Tymczasem brakuje mieszkań treningowych, w którym młodzież wspiera dorosły opiekun. Ponadto, jedynie 18% badanych usamodzielnionych twierdzi, że otrzymało pomoc w znalezieniu mieszkania, a tylko 12% w znalezieniu pracy.

„Badania pokazały, że wielu wychowanków pieczy zastępczej po opuszczeniu placówki opiekuńczo-wychowawczej wpadnie w tzw. „czarną dziurę”. Jako solidarne społeczeństwo mamy obowiązek naprawić tę sytuację i upomnieć się o dzieci oraz młodzież, które zostały zawiedzione w podstawowej komórce społecznej – we własnej rodzinie. Raport, to dopiero pierwszy krok na drodze do realnej zmiany. Trzeci sektor pozostaje zdeterminowany, by razem wypracować rozwiązania naprawcze dla instytucjonalnej pieczy zastępczej w Polsce” – mówi Bartłomiej Jojczyk, prezes Fundacji Dobrych Inicjatyw.

Usamodzielnionym brakuje przede wszystkim obecności i wsparcia dorosłych. Dlatego dla powodzenia procesu usamodzielnienia niezbędna jest indywidualna relacja wychowanka z zaufanym, przyjaznym, towarzyszącym dorosłym. Obecnie rola opiekuna usamodzielnienia jest marginalizowana w biurokratycznej machinie aplikowania o pomoc systemową.

Podobnie dzieje się z Indywidualnymi Programami Usamodzielnienia, które zamiast bycia narzędziem rozwojowej pracy z wychowankiem, są obecnie formalnością potrzebną do wypłaty świadczeń. Dzieje się tak ze względu na brak rozwiązań i środków budujących standardy usamodzielnienia.

Wyniki Raportu „Start w dorosłość” oraz wnioski z debaty specjalistów i specjalistek o najlepszym przygotowaniu merytorycznym do analizy sytuacji instytucjonalnej pieczy zastępczej w Polsce pokazują, że można poprawić skuteczność procesu usamodzielnienia. Kroki, które należy podjąć obejmują:

1. Indywidualne podejście i dopasowanie procesu usamodzielnienia do potrzeb i możliwości dziecka.
2. Ożywienie „martwego przepisu” – Indywidualnego Programu Usamodzielnienia.
3. Docenienie pracy wychowawców i zapewnienie im czasu oraz narzędzi do dobrego przygotowania młodego dorosłego do samodzielnego życia.
4. Zapewnienie dostępu do dobrze przygotowanego opiekuna usamodzielnienia, który będzie otrzymywał wynagrodzenie za wsparcie młodego dorosłego.
5. Zapewnienie dostępu do mieszkań treningowych.
6. Zapewnienie doradztwa zawodowego, np. we współpracy z WUP, i odpowiedniego przygotowania do poszukiwania, znalezienia i utrzymania pracy.
7. Uruchomienie sieci wsparcia, obejmującej wszystkie podmioty, które mogą i powinny wspierać proces usamodzielnienia.

Fundacja Dobrych Inicjatyw wspiera dzieci i młodzież z placówek opiekuńczo-wychowawczych (tzw. domów dziecka) w zakresie rozwoju ich kompetencji, umiejętności i pasji pozaszkolnych. Przewidujemy, że dzięki pracy Fundacji, do 2030 r. każde dziecko znajdujące się w placówce opiekuńczo-wychowawczej w Polsce, będzie miało dostęp do najlepszego programu edukacyjnego, jaki istnieje w Europie. Zbudowaliśmy społeczność ponad 1000 wolontariuszy, blisko 400 wychowanków mieszkających w 25 placówkach opiekuńczo-wychowawczych z małych miejscowości i terenów wiejskich w Polsce. Więcej na stronie: www.fdi.org.pl.