Co roku 15 kwietnia obchodzony jest Światowy Dzień Sztuki, ogłoszony po raz pierwszy przez UNESCO w 2019 roku. Z tej okazji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i Fundacja EFC udostępniają bezpłatne i dostępne dla wszystkich edukacyjne narzędzie dla osób uczących. Dzięki publikacji sztuka współczesna staje się zabawą, a każda szkoła może zmienić się w ekscytującą wystawę i przestrzeń kreatywnej współpracy między uczniami i uczennicami.
W Światowym Dniu Sztuki, którego celem jest promowanie twórczości artystycznej i zwiększanie świadomości ludzi na temat jej znaczenia dla rozwoju społeczności i każdego człowiek, swoją premierę ma wyjątkowe narzędzie edukacyjne. Zeszyt ćwiczeń i propozycje działań w nich zawartych wywodzą się bezpośrednio z doświadczenia cyklicznego programu „Formy podstawowe”, skierowanego do uczennic i uczniów od czwartej do ósmej klasy szkoły podstawowej. Organizatorami Form podstawowych są Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i Edukacyjna Fundacja im. Romana Czerneckiego (Fundacja EFC).
– Za pomocą Form podstawowych muzeum wychodzi poza swoje mury i dociera prosto do młodych odbiorców. Wierzymy, że sztuka powinna być częścią codziennego doświadczenia: zabawy, pracy, nauki. Bywa także narzędziem pedagogicznym, ale dość niesfornym. Nie kontrolujemy pracy dzieci, nie ma jednego, obowiązującego rozwiązania – każda szkoła podchodzi do naszego programu w unikalny sposób. Efekty bywają zaskakujące i często wykraczają poza oczekiwania artystek i artystów, które biorą udział w programie. Nie ukrywamy, że także za pomocą sztuki chcemy rozmawiać o tematach, które są kluczowe dla młodego pokolenia, jak kryzys klimatyczny czy relacje międzyludzkie w świecie po pandemii – mówi Sebastian Cichocki z Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, jeden z kuratorów programu Formy podstawowe.
Na bazie doświadczenia programu Formy podstawowe wydana została bezpłatna publikacja „Zeszyt ćwiczeń”, przygotowana przez Katarzynę Witt oraz edukatorki programu. Można w niej znaleźć zestaw ćwiczeń-inspiracji, które umożliwiają nauczycielom i edukatorom pracę ze sztuką nowoczesną bez konieczności fizycznej obecności pudełka z Form podstawowych w szkole.
Publikacja zawiera scenariusze lekcji, warsztatów i jest zestawem pomysłów do twórczej pracy z dziećmi i młodzieżą. Ćwiczenia pobudzają kreatywność, rozwijają wyobraźnię, uczą wrażliwości i otwartości na drugą osobę oraz otoczenie, a także inspirują do podejmowania artystycznych aktywności w grupie uczniowskiej oraz indywidualnie. Propozycje aktywności stworzone są z myślą o możliwościach każdej szkolnej klasy, a do przeprowadzenia działań nie są konieczne nakłady finansowe. Wystarczy czas, chęci, szkolna klasa, korytarz czy boisko.
Zeszyt ćwiczeń można pobrać bezpłatnie ze strony internetowej projektu Formy podstawowe: formy.artmuseum.pl.
Dotychczas zrealizowano dwie edycje programu, w których wzięło udział ponad 400 uczniów i uczennic oraz 25 nauczycieli i nauczycielek, a także 5 instytucji artystycznych z całej Polski. W tym czasie 20 artystów i artystek (m.in. Slavs and Tatars, Paweł Althamer, Katya Buchatska czy Raqs Media Collective) stworzyło nietypowe dzieła sztuki, które zapakowano w specjalne zaprojektowane pudełka i wysłano do 25 szkół podstawowych. Pudełka i dzieła sztuki w nich zawarte były bazą do działań artystycznych i stanowiły zaproszenie dla uczniów i uczennic do samodzielnego stworzenia wystawy sztuki współczesnej w ich szkołach.
Formy podstawowe – zaprojektowane w formie artystycznych ćwiczeń i obiektów umieszczonych w pudełku – odwołują się do tradycji historii sztuki: postaci Marcela Duchampa i jego wystawy podróżującej w walizce czy też „Ffluxkits”, czyli pudełek przygotowywanych przez artystów związanych z ruchem Fluxus, które zawierały m. in. partytury, modele, nagrania audio, gry, puzzle i szablony. Program jest realizowany w klasach i na korytarzach szkolnych, w salach gimnastycznych i na boiskach. Wystawa umieszczona w pudełku może być przygotowywana wielokrotnie i interpretowana na rozmaite sposoby.
