Publicystyka - ngo.pl

Zapytaj prawnika... o prawo pracy! W nowym cyklu ngo.pl i Centrum Pro Bono mamy już pierwszą odpowiedź! Zobacz, czy da się łączyć zatrudnienie i wolontariat w tej samej organizacji pozarządowej. Zachęcamy też do zadawania kolejnych pytań z prawa pracy. Cykl trwa. PYTANIA ZBIERAMY do 20 listopada (więcej: Zapytaj prawnika...).

PYTANIE ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ

Przy ostatniej kontroli Państwowej Inspekcji Pracy w naszym stowarzyszeniu zakwestionowano możliwość udzielania się pracowników jako wolontariuszy. Pracownicy schroniska najpierw byli tylko wolontariuszami i od dawna mają podpisane umowy wolontariackie. Potem kilku wolontariuszy zatrudnionych zostało jako pracownicy – pielęgniarze zwierząt. Nadal są członkami organizacji. Chcą przychodzić do schroniska w soboty i niedziele, żeby wyprowadzać na spacer swoje ukochane psiaki, których już nie są w stanie zabrać do domu. Pani z PIP przyszła akurat w niedzielę i w protokole napisała, że są to te same czynności, które ci pracownicy mają w zakresie obowiązków w ramach umów o pracę, i że musimy płacić im za nadgodziny.

Czy Kodeks Pracy nie przewidział, że organizacja może być pracodawcą? Nie mogę zakazać wolontariatu i nie chcę wchodzić w konflikt z PIP, gdyż obawiam się konsekwencji finansowych. Czy jest jakieś wyjście z tej sytuacji?

ODPOWIEDŹ KANCELARII WARDYŃSKI I WSPÓLNICY

Żaden przepis prawa nie zakazuje pracownikom wykonywania świadczeń jako wolontariusz na rzecz podmiotu, z którym łączy ich stosunek pracy. W związku z tym, o ile pracodawca spełnia warunki uprawniające go do korzystania z pracy wolontariuszy, określone w art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, a pracownicy oprócz pracy w ramach umowy o pracę dobrowolnie chcą wykonywać świadczenia na rzecz pracodawcy w ramach wolontariatu, to należy uznać to za dopuszczalne.

Kto może korzystać z pomocy wolontariuszy?

Zatrudnienie i zaangażowanie społeczne – do pogodzenia w organizacji pozarządowej

Fakt iż dana osoba jest zatrudniona w organizacji pozarządowej na podstawie umowy o pracę nie może przekreślać jej możliwości zaangażowania się w działalność tej organizacji jako wolontariusz.

W szczególności nie można tego zabronić, jeżeli tak jak w opisanym przypadku, pracownicy wykonywali wcześniej na rzecz schroniska pracę jako wolontariusze – jeszcze przed nawiązaniem stosunku pracy. Ponadto osoby te są członkami organizacji pozarządowej prowadzącej schronisko. Członkostwo w organizacji społecznej implikuje ich społeczne zaangażowanie w jej działalność.

Jak rozgraniczyć zatrudnienie od wolontariatu. Godziny nadliczbowe w orzecznictwie

W sytuacji, gdy pracownicy wykonują w organizacji pozarządowej taką samą lub zbliżoną pracę w ramach stosunku pracy, i dodatkowo podejmują się jej jako wolontariusze, powstają trudności z faktycznym wyodrębnieniem zadań wykonywanych w ramach stosunku pracy od świadczenia pracy w ramach wolontariatu. Trudno jest wykazać, że praca w ramach wolontariatu była całkowicie dobrowolna i nie wynikała z polecenia czy inicjatywy pracodawcy.

W ewentualnym sporze to pracodawcę będzie obciążało ryzyko wykazania tych okoliczności - wykazania, że wolontariat był dobrowolny, a pracodawca nie uciekał od wynagradzania nadgodzin. Należy przy tym zwrócić uwagę, że w orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że pracą w godzinach nadliczbowych jest nie tylko praca wykonywana na wyraźne polecenie pracodawcy, ale także praca, o której pracodawca wiedział i się jej nie sprzeciwił (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z 14 maja 1998 r., I PKN 122/98, OSNAPiUS 1999 nr 10, poz. 343, wyrok Sądu Najwyższego z 26 maja 2000 r., I PKN 667/99, OSNAPiUS 2001 nr 22, poz. 662). Wyjątkowo dopuszcza się też uznanie za pracę w godzinę nadliczbowych pracy podyktowanej szczególnymi potrzebami pracodawcy podjętej bez wiedzy pracodawcy (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2009 r., II PK 51/09). Powyższe orzeczenia wskazują co sądy uznają za pracę w godzinach nadliczbowych (zobacz zarzut PIP, który opisano w pytaniu organizacji). Orzeczenia te nie dotyczyły jednak zbiegu stosunku pracy i wolontariatu.

Jak rozgraniczyć zatrudnienie od wolontatriatu. Kryteria, zasady, precyzyjne umowy

Organizacja pozarządowa powinna jasno, na piśmie sprecyzować zasady i kryteria:

• pozwalające odróżnić obie formy zaangażowania,
• ustalić fakt braku polecenia pracodawcy,
• dobrowolność i bezpłatny charakter pracy wolontariuszy.

Organizacja powinna zapoznać z tymi zasadami i kryteriami pracowników, a także wprowadzić i stosować te same zasady wobec wszystkich wolontariuszy.

Czy organizacja musi zawrzeć umowę z wolontariuszem? Kiedy musi być ona pisemna?

Należy także zadbać o to, by zakres, sposób i czas wykonywania świadczeń wolontariusza był określony w porozumieniu wolontariusza z korzystającym. Podjęcie się wolontariatu na rzecz zatrudniającego podmiotu nie powinno mieć przy tym żadnego przełożenia na warunki pracy i płacy w ramach stosunku pracy, w tym na podwyżki płac, awanse itp.

Dla rozstrzygnięcia ewentualnego sporu, w zakresie zakwalifikowania danej pracy, jako pracy w godzinach nadliczbowych, decydujący będzie jednak materiał dowodowy zebrany w odpowiednim postępowaniu i okoliczności danego stanu faktycznego, w tym przede wszystkim zeznania samych zainteresowanych pracowników i świadków.

Jak organizacja pozarządowa ma odpowiedzieć na przedstawione w pytaniu zalecenia pokontrolne Państwowej Inspekcji Pracy? Może przekazać PIP, zebrane od pracowników, których sprawa dotyczy, pisemne wyjaśnienia w sprawie wykonywania przez niech pracy w ramach wolontariatu, w tym zwłaszcza z opisem motywów podjęcia takiej pracy i podstaw jej wykonywania.
 

PRZYPOMINAMY
Portal ngo.pl we współpracy z Centrum Pro Bono i renomowanymi kancelariami prawniczymi rozpoczyna nową akcję skierowaną do organizacji pozarządowych. NGO opisują swój problem z zakresu prawa, a prawnicy udzielają informacji, jak należy postąpić w takiej sprawie. Problem z zakresu prawa pracy przyślij na adres: zapytaj@ngo.pl. W tytule maila wpisz PRAWO PRACY. Na pytania redakcja ngo.pl czeka do 20 listopada 2016 r. Redakcja będzie na bieżąco przekazywać pytania do kancelarii Wardyński i Wspólnicy. WIĘCEJ...

Program Centrum Pro Bono jest realizowany przez Fundację Uniwersyteckich Poradni Prawnych od 2007 roku. Inicjatywa Centrum Pro Bono zaspokaja rosnącą potrzebę pomocy prawnej pro bono na rzecz organizacji III sektora. Głównym obszarem działalności Centrum Pro Bono jest pośredniczenie pomiędzy organizacjami pozarządowymi poszukującymi wsparcia prawnego, a prawnikami, chętnymi do świadczenia pomocy prawnej pro bono. Dodatkowo, ścisła współpraca z kancelariami prawnymi i najlepszymi ekspertami w swoich dziedzinach pozwala nam podejmować wyzwania w postaci różnych projektów edukacyjnych i szkoleniowych skierowanych do organizacji non-profit. Obecnie z Centrum Pro Bono współpracuje 30 kancelarii z całej Polski.

Więcej informacji: http://www.centrumprobono.pl/

Kancelaria Wardyński i Wspólnicy jest jedną z największych niezależnych polskich firm prawniczych. Skupiamy się na potrzebach naszych klientów, pomagając im znaleźć skuteczne i praktyczne rozwiązanie najtrudniejszych problemów prawnych.

Firma doradza w wielu dziedzinach, ale jest szczególnie ceniona przez klientów i konkurencję za swoje usługi w dziedzinie prawa pracy, sporów, transakcji, własności intelektualnej i nieruchomości.

Obecnie w firmie jest ponad 100 prawników świadczących obsługę prawną w języku polskim, angielskim, francuskim, niemieckim, hiszpańskim, rosyjskim, czeskim i koreańskim. Nasze biura znajdują się w Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Wrocławiu.

Dzielimy się wiedzą i doświadczeniem za pośrednictwem portalu dla prawników i przedsiębiorców (www.codozasady.pl), firmowego Rocznika oraz licznych publikacji i opracowań.

Aktywnie działamy i rozwijamy działalność pro bono.

Szukasz informacji i porad dotyczących NGO? Masz problem z prowadzeniem NGO? Potrzebna ci jest pomoc prawna dla NGO?
Zadaj pytanie: poradnik.ngo.pl/zapytaj.