Publicystyka - ngo.pl

Czy czujesz, że twoja praca przestaje dawać ci satysfakcję? Zastanawiasz się, jak długo jeszcze wytrzymasz w takiej presji? Masz wrażenie, że twoje wysiłki nie przynoszą oczekiwanych rezultatów? Czy brak odpoczynku wpływa na twoje zdrowie fizyczne i psychiczne?

Wypalenie aktywistyczne i zawodowe, choć zbliżone w skutkach, różnią się źródłami i kontekstem. Wypalenie zawodowe dotyczy głównie tradycyjnych miejsc pracy, gdzie pracownicy są przeciążeni obowiązkami, często wykonując powtarzalne zadania. Charakterystyczne są tu objawy takie jak wyczerpanie fizyczne, cynizm wobec wykonywanych obowiązków i poczucie braku efektywności. Wypalenie zawodowe jest często wynikiem nadmiernej liczby godzin pracy, zbyt dużych oczekiwań pracodawców oraz braku równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. W takim kontekście wyzwania związane z długotrwałą presją mogą prowadzić do chronicznego stresu i poczucia bezsensu wykonywanej pracy.

Z kolei wypalenie aktywistyczne wynika głównie z zaangażowania emocjonalnego i moralnego w zmienianie świata, co jest związane z działaniami na rzecz spraw społecznych lub politycznych. Aktywiści, szczególnie ci walczący o prawa mniejszości, środowisko czy sprawiedliwość społeczną, często czują ogromną presję odpowiedzialności. Brak widocznych efektów działań, spotkania z oporem społecznym lub politycznym, a także chroniczny brak wsparcia finansowego sprawiają, że wypalenie aktywistyczne jest nie tylko fizyczne, ale również głęboko emocjonalne. Przeżycie porażki w walce o lepsze jutro może być bardziej dotkliwe, ponieważ jest związane z przekonaniami, a nie tylko obowiązkami zawodowymi.

“Tkwiąc w niesatysfakcjonującej pracy lub będąc dotkniętym wypaleniem zawodowym, istnieje pokusa zaangażowania się działalność społeczną. Wydawać by się mogło, że dodatkowe zajęcie non profit nas dowartościuje, reperując tym samym psychikę i poprawiając nastrój. Nie zawsze jednak działalność społeczna wiąże się z szybkim zwrotem inwestycji emocjonalnej. Istnieje ryzyko, że osoby z osłabioną kondycja psychiczną nie podołają presji i zamiast czerpać korzyści z dobrowolnie wykonywanej pracy, wpadną w jeszcze głębsze przygnębienie” – Sylwia Łuszczyńska, wellbeing coach.

Współczesne badania, w tym analizy przeprowadzone w Polsce, Chorwacji i Słowenii, pokazują, że główne przyczyny wypalenia aktywistycznego to:

• Kultura poświęcenia – w środowiskach aktywistycznych często panuje przekonanie, że poświęcenie dla sprawy jest wartością samą w sobie. To prowadzi do nadmiernego obciążenia, braku przerw i odpoczynku oraz ignorowania własnych potrzeb.
• Brak wsparcia – aktywiści rzadko otrzymują adekwatne wsparcie psychologiczne, a wiele z nich obawia się szukać pomocy, obawiając się piętna lub osłabienia swojego zaangażowania.
• Niestabilność finansowa – zarówno indywidualna, jak i organizacyjna. Organizacje pozarządowe w wielu krajach borykają się z problemami finansowymi, co dodatkowo obciąża pracowników.
• Przewlekły stres – wynikający z ciągłego obciążenia psychicznego zarówno w pracy, jak i w życiu osobistym. Aktywiści są często wystawieni na negatywne emocje, które wynikają z bezsilności wobec systemowych problemów.

Skutki wypalenia aktywistycznego mogą być bardzo zróżnicowane, ale jednym z najbardziej zauważalnych efektów jest fizyczne i psychiczne wyczerpanie. Osoby dotknięte wypaleniem często odczuwają chroniczne zmęczenie, brak energii, a nawet problemy z koncentracją i pamięcią. To uczucie przeciążenia nie znika, nawet po odpoczynku, a codzienne obowiązki stają się przytłaczające. Z czasem prowadzi to do poważnych zaburzeń, takich jak depresja czy bezsenność, które dodatkowo utrudniają funkcjonowanie.

Drugim istotnym skutkiem wypalenia jest pogorszenie zdrowia fizycznego. Przewlekły stres, który towarzyszy aktywistom, odbija się na ich zdrowiu, często prowadząc do problemów somatycznych, takich jak bóle głowy, migreny, zaburzenia trawienia czy nawet choroby autoimmunologiczne. Wiele osób skarży się także na zaburzenia snu, co pogłębia ich zmęczenie i utrudnia regenerację organizmu. Utrata równowagi między pracą a odpoczynkiem sprawia, że organizm nie ma szansy na pełną regenerację.

Trzecim kluczowym skutkiem wypalenia jest izolacja społeczna i emocjonalna. Aktywiści, którzy czują się wypaleni, często wycofują się z relacji z bliskimi i współpracownikami. Pojawia się poczucie osamotnienia, frustracji, a także brak zrozumienia ze strony otoczenia. Relacje społeczne, które wcześniej były źródłem wsparcia, zaczynają wydawać się dodatkowym obciążeniem, co prowadzi do pogłębiającej się izolacji. W efekcie, osoby dotknięte wypaleniem mogą czuć się oderwane nie tylko od swojej pracy, ale także od życia towarzyskiego.

Na szczęście istnieje wiele strategii, które mogą pomóc w zapobieganiu wypaleniu i przeciwdziałaniu jego skutkom. Oto kilka z nich:

Zarządzanie oczekiwaniami – organizacje muszą stawiać realistyczne cele, aby uniknąć frustracji i poczucia nieskuteczności. Drobne sukcesy są istotnym elementem budowania motywacji i zadowolenia z pracy.

Wsparcie grupowe – kultura wzajemnego wsparcia w grupach aktywistycznych to istotny element przeciwdziałania wypaleniu. Tworzenie otwartych przestrzeni do rozmowy o emocjach i problemach może pomóc w budowaniu lepszych relacji i zmniejszaniu obciążenia.

Dbanie o regenerację – regularne przerwy, odpoczynek oraz dbałość o równowagę między pracą a życiem prywatnym to kluczowe elementy zapobiegania wypaleniu. Warto też wspierać aktywistów w organizowaniu urlopów regeneracyjnych.

Edukacja i wsparcie psychologiczne – organizacje pozarządowe powinny promować psychoedukację oraz regularnie oferować szkolenia z zakresu zdrowia psychicznego. Wsparcie psychologiczne powinno być dostępne dla wszystkich pracowników NGO.

Badania wskazują, że wypalenie zawodowe wśród wolontariuszy i pracowników organizacji charytatywnych jest realnym problemem, który może prowadzić do negatywnych skutków dla zdrowia psychicznego i fizycznego. Wolontariusze narażeni są na stres emocjonalny i fizyczny, zwłaszcza ci pracujący w trudnych warunkach, takich jak opieka nad osobami chorymi czy działania ratownicze. Badanie na wolontariuszach Włoskiego Czerwonego Krzyża wykazało, że 8% badanych doświadczyło silnego wypalenia emocjonalnego, a 35,9% cierpiało na depersonalizację, co wiązało się z pracą w zespołach ratowniczych. Wolontariusze pracujący w sytuacjach kryzysowych byli bardziej narażeni na wyższy poziom wypalenia niż ci zaangażowani w prace administracyjne (źródło).

Podobnie, badania dotyczące wolontariuszy pracujących z osobami żyjącymi z HIV/AIDS wykazały, że wysokie wsparcie społeczne może przeciwdziałać wypaleniu. Wsparcie ze strony personelu agencji oraz innych wolontariuszy zmniejszało poziom stresu i wypalenia emocjonalnego, co pozwalało wolontariuszom lepiej radzić sobie z trudami pracy i pozostać zaangażowanymi w działalność wolontariacką (źródło). Warto zaznaczyć, że im większe obciążenie pracą wolontariuszy, tym większe ryzyko wypalenia, co podkreśla znaczenie równoważenia zobowiązań zawodowych i emocjonalnych, aby zapobiec negatywnym skutkom psychicznym.

Choć badania i strategie prewencyjne skupiają się na działaniach zewnętrznych, kluczową wartością dodaną w walce z wypaleniem aktywistycznym jest rozwijanie samoświadomości. Aktywiści często ignorują swoje emocje i granice, skupiając się na celach społecznych. Nauka rozpoznawania momentów, w których przekracza się swoje możliwości, oraz rozwijanie umiejętności asertywności w mówieniu „nie” to fundamenty utrzymania zdrowego zaangażowania.

Dodatkowo, organizacje mogą rozwijać programy treningowe z zakresu inteligencji emocjonalnej, które pomogą aktywistom zrozumieć i zarządzać swoimi emocjami w trudnych sytuacjach. Praca nad odpornością psychiczną nie powinna polegać na oczekiwaniu, że aktywiści będą „silniejsi”, ale na wspieraniu ich w wykształcaniu zdrowych nawyków emocjonalnych.

Wypalenie aktywistyczne jest poważnym problemem, który dotyka osoby zaangażowane społecznie na całym świecie. Praca w sektorze NGO wymaga wielu poświęceń, ale jednocześnie konieczne jest dbanie o zdrowie psychiczne i fizyczne tych, którzy na co dzień walczą o lepszą przyszłość. Poprzez edukację, wsparcie grupowe, realistyczne zarządzanie i rozwijanie samoświadomości, możemy zminimalizować ryzyko wypalenia i wspierać aktywistów w ich misji.