Publicystyka - ngo.pl

W 2025 roku ruszył program wspierający specjalistów i specjalistki medyczne w procesie nostryfikacji dyplomów w Polsce. Inicjatywa Polskiego Centrum Pomocy Międzynarodowej (PCPM) finansowana przez Fundację ORLEN odpowiada na realne potrzeby systemu ochrony zdrowia, który – podobnie jak w wielu krajach Europy – mierzy się z niedoborem wykwalifikowanych pracowników.

Program kierowany jest do osób posiadających wykształcenie medyczne zdobyte poza Unią Europejską, które chcą kontynuować swoją karierę zawodową w Polsce. Dotyczy to nie tylko lekarzy i lekarek, lecz również specjalistów takich jak farmaceuci, dentyści, pielęgniarki, fizjoterapeuci czy diagności laboratoryjni. Brak nostryfikacji – a co za tym idzie oficjalnego uznania kwalifikacji – uniemożliwia im pracę w zawodzie, mimo wieloletniego doświadczenia i specjalistycznych umiejętności.

Ścieżka uzyskania polskich uprawnień bywa długa i skomplikowana: różnice w systemie edukacji, formalne wymogi, koszty tłumaczeń i opłat, a także przerwa w wykonywaniu zawodu na czas procedury potrafią skutecznie zniechęcić nawet najbardziej zmotywowanych kandydatów. Dlatego kluczowe znaczenie ma wsparcie finansowe Fundacji ORLEN, która umożliwiła realizację programu „Silni lokalnie, odporni globalnie”. Środki przekazane przez Fundację pokrywają koszty najważniejszych etapów procesu, a także zasilają Fundusz Polskich Organizacji Pozarządowych, wzmacniając systemowe działania na rzecz kompetentnej i dostępnej opieki zdrowotnej w Polsce.

Program pomaga specjalistom szybciej wrócić do pracy, a polskim pacjentom – zyskać dostęp do większej liczby wykwalifikowanych medyków. To inwestycja, która wzmacnia lokalne społeczności i buduje odporność całego systemu ochrony zdrowia.

W ramach projektu fundacja asystowała w procesie kompletowania dokumentów, ich tłumaczenia, a także w kontakcie z placówkami oraz wsparciu w nauce języka polskiego. To nie pierwszy raz, kiedy PCPM wspiera cudzoziemców, w tym m.in. osoby  z Ukrainy, w procesie legalizacji zawodu. W 2024 roku sukcesem zakończył się program wsparcia ukraińskich nauczycielek chcących podjąć pracę w placówkach oświatowych w Polsce. Podobnie przebiega program teraz – opiera się na szeroko pojętej asystenturze dla cudzoziemców, by przyspieszyć proces, usprawnić kwestie administracyjne i zapewnić środki konieczne do opłacenia potrzebnych dokumentów.

Jest to proces, w którym organ państwowy lub instytucja edukacyjna ewaluuje dyplom lub świadectwo wykształcenia uzyskane za granicą. Ma na celu legalizację dokumentów uprawniających do wykonywania zawodu i jest konieczny w sytuacji, gdy dyplom został wystawiony w kraju innym niż ten, w którym dana osoba chce wykonywać zawód. Sam proces nostryfikacyjny nie jest prosty, nawet przy odpowiednim wsparciu. Choć pomoc w kwestiach prawnych i dokumentacyjnych jest nieoceniona, uczestnicy programu najczęściej podkreślają znaczenie wsparcia finansowego.

Zapytany o największe przeszkody w procesie pozyskiwania nostryfikacji, Roman Prokhorenko, lekarz z Charkowa z ponad 20-letnim stażem pracy, niemal od razu zwraca uwagę na zaporowe ceny egzaminów i ogromne koszty pośrednie. Podkreśla, że ,,To nie tylko opłata za nostryfikację, ale też tłumaczenie i inne egzaminy. Całość kwoty sięgała 5 tysięcy zł”. Wydatki przekroczyły jego możliwości finansowe, co znacząco wpłynęło na jego pierwotną motywację. Niemniej dzięki asystenturze PCPM, lekarz w ciągu dwóch dni przejechał dwukrotnie całą Polskę, skompletował i złożył wszystkie dokumenty, a niewiele później zdał egzaminy i uzyskał nostryfikację. W rozmowie podkreśla, że mimo spełniania wszystkich wymogów formalnych proces wejścia do zawodu wiąże się z licznymi wyzwaniami, takimi jak ograniczona dostępność stabilnych ofert pracy czy hermetyczny charakter środowiska medycznego. Jednocześnie zaznacza, że wsparcie ze strony fundacji odgrywa kluczową rolę w przełamywaniu tych barier – ułatwia nawiązywanie współpracy z placówkami oraz realnie wspiera proces integracji zawodowej.

Duża część odpowiedzialności za sprawny powrót do praktyki wciąż pozostaje po stronie cudzoziemców. To oni muszą przygotować się do egzaminów w obcym języku, opanować terminologię specjalistyczną, powtórzyć materiał do Medycznego Egzaminu Końcowego oraz zdać test językowy prowadzony przez Naczelną Izbę Lekarską. Test ten składa się z części pisemnej, ustnej i praktycznej. Po przyjeździe do Polski w 2022 roku z Dniepru, Andrei Shevtsov zdeterminowany, by kontynuować praktykę lekarską w Polsce, rozpoczął proces nostryfikacji dyplomu, który miał pozwolić mu rozwijać karierę medyczną w nowej rzeczywistości. Zgłosił się po wsparcie programowe, z uwagi przerastające go skomplikowane procedury i brak poradnictwa systemowego w procesie. Wspomina, że największym wyzwaniem w trakcie przygotowań do egzaminów z farmakologii była specjalistyczna nomenklatura medyczna, której opanowanie w obcym języku, w tak krótkim czasie, okazało się szczególnie wymagające. 

„Nauka w grupie i wzajemne wsparcie były bardzo pomocne, szczególnie w przygotowaniu do egzaminów” – dodaje. Choć przed nim jeszcze LEK (Lekarski Egzamin Końcowy) oraz uzyskanie stałego Prawa Wykonywania Zawodu, potwierdza, że dzięki programowemu wsparciu PCPM i środkom przekazanym przez Fundację ORLEN nostryfikacja dyplomu stała się możliwa i stanowi ważny krok w budowaniu zawodowej stabilizacji. Obecnie, po uzyskaniu nostryfikacji, Andrei kontynuuje praktykę chirurgiczną w jednym ze szpitali w Szczecinie.

Efektem ubocznym procesu nostryfikacji, a jednocześnie jego domyślnym założeniem, jest korzystny wpływ na integrację cudzoziemców w Polsce. Raport na zlecenie Komisji ds. Zatrudnienia i Spraw Socjalnych Parlamentu Europejskiego z grudnia 2024 roku pt. New approaches to labour market integration of migrants and refugees [Nowe podejścia do integracji migrantów i uchodźców na rynku pracy] podkreśla, że podstawowym i uniwersalnym czynnikiem adaptacyjnym w procesie integracji – zarówno zawodowej, jak i społecznej –  jest nauka języka oraz sprawna komunikacja w języku kraju przyjmującego. Co więcej w dalszej perspektywie program umożliwiający uchodźcom z Ukrainy praktykowanie zawodu, może przyczynić się do wzmocnienia polskiej ochrony zdrowia, dzięki zaangażowaniu wykwalifikowanych specjalistów i specjalistek.

Zapotrzebowanie na tego rodzaju pomoc i asystenturę jest bardzo duże. „Liczba zgłoszeń przerosła nasze najśmielsze oczekiwania” – mówi Daria Żebrowska, koordynatorka projektu. „Na 50 miejsc przewidzianych w programie,  zgłosiło się ponad 300 osób, z czego ponad 200 kwalifikowało się do udziału”. Warto dodać, że projekt wciąż trwa, a działania  zaplanowane są do lipca 2026 roku. „Ta pomoc wygląda inaczej dla każdej z osób, które zgłosiły się do programu. Proces różni się w zależności od specjalizacji – na przykład dla pielęgniarzy i pielęgniarek, którzy, aby wrócić do zawodu, muszą powtórzyć nie tylko egzaminy końcowe, ale cały program studiów” – dodaje. W ich wypadku nie jest to więc sprint, jak w przypadku nostryfikacji uzyskiwanych na przestrzeni miesiąca,  a raczej kilkuletni maraton. Możliwości programowego asystowania w tym procesie są zatem ograniczone, ponieważ wymagają indywidualnego podejścia oraz porównywalnego poziomu zaangażowania w każdą sytuację osób zgłaszających się po wsparcie. 

Kluczową rolę w realizacji projektu odgrywa jego finansowanie. Współpraca pomiędzy PCPM, odpowiedzialnym za działania operacyjne, a Fundacją ORLEN, zapewniającą niezbędne środki finansowe, opiera się na zasadzie wymiany zasobów. Przyszłość projektu wyznaczają cele ukierunkowane na poszerzanie jego zasięgu o obszary wspierające nie tylko powrót na rynek pracy, lecz także szeroko rozumianą integrację uchodźców i uchodźczyń.