Publicystyka - ngo.pl

Beata Kubiszyn-Puka: – Jak powstał projekt „Światło jest w nas – parada lampionów”?

Dariusz Skibiński: – Nasz projekt jest odpowiedzią na zapotrzebowanie, które zostało wyrażone podczas jednego z występów Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Wertep. I stało się dla nas bezpośrednią inspiracją do działania. Oto na przedstawieniu pojawiło się, z mamą, dziecko na wózku inwalidzkim. Zapytali nas, czy i ono mogłoby pójść w paradzie z lampionami? Nie byliśmy na to wówczas gotowi. Ale przygotowaliśmy się na to, żeby zarówno to dziecko z niepełnosprawnością ruchową, jak i inni niepełnosprawni ludzie z Hajnówki, którzy zgłaszali się do nas chcąc uczestniczyć w wydarzeniach artystycznych, mieli do nich dostęp.

Okazało się, że w powiecie hajnowskim jest liczne środowisko osób z niepełnosprawnościami, z którym obecnie współpracujemy. Zwróciliśmy się do specjalistów, żeby zdobyć doświadczenie niezbędne we współpracy z osobami z niepełnosprawnością i otworzyć się na nowy obszar artystycznych doświadczeń. Krok po kroku działamy: robimy warsztaty, będziemy razem realizować spektakl i razem występować.

Co jest dla ciebie najważniejsze w tym nowym doświadczeniu artystycznym?

– Najbardziej zależało mi na tym, że wspólnie weźmiemy udział w całym przedsięwzięciu od początku do końca. Dbamy o to, żeby wszyscy uczestniczy byli identycznie traktowani. Jesteśmy zespołem, wszyscy mamy więc umowy o dzieło, uczestniczymy w wyjazdach, dostajemy honoraria – opiekunowie osób z niepełnosprawnością także je otrzymują, jak zawodowi aktorzy. Zależy nam, żeby wszyscy uczestnicy dobrze czuli się w spektaklu i w całym procesie. Gdy ludzie czują się dobrze w zespole, to podkreślamy tym faktem, że każdy jest ważny w naszym projekcie.

Ten projekt zawiera ważne przesłanie. Na początku my – aktorzy – jesteśmy schowani za maskami. Niesiemy więc tajemnicę. A gdy opadnie kurtyna i zdejmiemy je, stajemy się widoczni. To jest metafora tego, co zdarzy się w naszym projekcie. Chcemy, żeby jego uczestnicy przestali być anonimowi. Za sprawą sztuki odbywa się przejście od anonimowej osoby, która gra postać, do człowieka, który odsłania się, mówi widowni: oto ja.

Czy uważasz, że artysta z niepełnosprawnością będzie z tego powodu zadowolony a nie np. onieśmielony?

– Sądzę, że to będzie ważne doświadczenie zwłaszcza dla tych, którzy mają problem z relacjami z innymi ludźmi. Mam nadzieję, że obudzi to refleksje, że też mogą więcej dać, tak jak inni, w pełni sprawni. Wszyscy dają światu sztukę, pozytywne emocje, refleksję, radość… A zatem ci, którzy do niedawna przemykali z boku na swoich inwalidzkich wózkach, teraz mówią, stając w świetle reflektorów: oto ja! Ja jestem teraz częścią tego artystycznego zjawiska. Ja też kreuję coś, czym dotąd tylko zachwycałem się z publicznością. Już nie patrzę na świat z perspektywy wózka, tylko jestem razem z artystami i publicznością wewnątrz tego widowiska. Niedostępne staje się dostępne, staje się częścią mojego życia.

To zapewne odpowiedz na hasło Kultura wrażliwa? Nie tylko chodzi o wrażliwych odbiorców lecz o to, żeby uwrażliwiać na problemy wykluczenia?

– Tak. Jesteśmy zdecydowani, żeby konsekwentnie włączać do grona odbiorców sztuki coraz więcej osób, także tych z niepełnosprawnościami, także tych z pasjami… W Hajnówce pojawiła się np. grupa dorosłych ludzi, która chce stworzyć stały zespół teatralny. Chcą robić spektakle dla lokalnej widowni. Wykorzystają naszą przestrzeń Hajnówki Centralnej – Stacji Kultury, żeby działać razem, dla siebie i dla innych.

Co masz na myśli nazywając nowy projekt tytułem „Światło jest w nas – parada lampionów”?

– Dosłownie rzecz ujmując nawiązuję do działań artystycznych z lampionami, do dzielenia się ich światłem podczas parad i warsztatów tworzenia lampionów. A mówiąc metaforycznie chcemy „rozświetlić” naszą Stację Kultury na tyle, by stała się miejscem widocznym dla grupy widzów i twórców wywodzących się ze środowiska osób z niepełnosprawnościami. Uważamy bowiem, że to światło lampionów może promieniować na środowisko osób wykluczanych z dostępu do kultury. Może przyczynić się do dalszego otwierania się naszego dworca dla kolejnej grupy odbiorców artystycznej oferty jak też dla twórców z niepełnosprawnościami, których także tu zapraszamy.

Ustalamy więc nowy status Hajnówki Centralnej – Stacji Kultury. Nasz dworzec staje się miejscem integracji międzyśrodowiskowej. Zapraszamy na wspólne warsztaty tworzenia lampionów i wspólną paradę integracyjną z lampionami.

Co konkretnie będzie się działo?

– W Hajnówce będą warsztaty artystyczne dla osób z niepełnosprawnościami. Zrobimy wspólnie lampiony i zorganizujemy integracyjną paradę z nimi – nie tylko w Hajnówce, ale i w Warszawie, w Gdańsku na festiwalu FETA.

Gratulacje! Zaprosili was organizatorzy polskich festiwali sztuki ulicy!

– Bardzo się cieszymy z tego powodu. Mamy do przedstawienia znakomity spektakl – integracyjną paradę lampionów, widowisko włączające wszystkich zainteresowanych, barwne i magiczne zarazem. Będziemy dzielić się tym światłem, które jest w nas…

Robicie ten projekt w partnerstwie z lokalnymi organizacjami w Hajnówce, które pracują ze środowiskiem osób z niepełnosprawnościami.

– Współpracujemy ze Specjalnym Ośrodkiem Szkolno-Wychowawczym, Warsztatami Terapii Zajęciowej w Hajnówce. To nie jest nasze pierwsze działanie na rzecz środowiska osób z niepełnosprawnościami. Już wcześniej, realizując m.in. projekty norweskie, zadbaliśmy o to, by nasz dworzec został wyposażony w urządzenia umożliwiające uczestniczenie np. w spektaklach czy warsztatach osobom z dysfunkcjami narządów ruchu, wzroku, słuchu.

Jakie konkretnie działania sprawią, że ten projekt włączy osoby niepełnosprawne z Hajnówki i okolic?

– Zadbamy o dostępność projektu, jak też jego efektów, dla osób z niepełnosprawnością. Dorobek naszych warsztatów włączających, poświęconych sztuce robienia lampionów, będzie dokumentowany w formie fotograficznej i udostępniony na stronie internetowej i profilu FB Hajnówka Centralna.

Publikowane zdjęcia będą opatrzone opisem alternatywnym. Opis projektu także będzie dostępny w wersji dostosowanej do powiększenia tekstu. Duże obiekty – lampiony będą widoczne z daleka i osoby z dysfunkcją wzroku nie będą miały problemu z obejrzeniem spektaklu. Strona muzyczna spektaklu będzie opatrzona zapisem audio muzyki, będzie obejmowała dźwiękiem całą przestrzeń, co umożliwi każdemu usłyszenie dźwięków.

W paradzie nie będą używane słowa, a widowisko będzie miało formę show, zatem będzie dostępne dla wszystkich osób, również z niepełnosprawnością intelektualną.

Parada odbywać się będzie w plenerze, w miejscach bez barier architektonicznych, co umożliwi uczestnictwo osób z niepełnosprawnością ruchową. Do parady dołączą też, wyposażone w małe lampiony, osoby z rodzin niepełnosprawnych artystów. Małe lampiony zostaną wykonane w czasie warsztatów otwartych dla wszystkich.

Kogo chcecie zaangażować w parady i warsztaty?

– Zarówno osoby w pełni sprawne, jak osoby z niepełnosprawnościami, które będą tworzyć lampiony we współpracy z instruktorami i wolontariuszami. Akcję promocyjno-informacyjną poprowadzimy w środowiskach lokalnych jak też w mediach regionalnych i ogólnopolskich.

Będziemy zapraszać do współudziału i przekazywać przesłanie dotyczące tolerancji i otwartości. Zależy nam na tym, żeby artystyczne współdziałanie środowiska osób sprawnych i niepełnosprawnych było stałą praktyką. I to nie tylko naszej Hajnówki Centralnej, ale i innych placówek kultury i organizacji społecznych. Uwzględnimy specjalistyczne serwisy internetowe dedykowane środowisku osób z niepełnosprawnościami.

Z kim współpracujecie w działaniach informacyjnych?

– To media lokalne, regionalne i ogólnopolskie, jak też portale takie jak Integracja.org, Sprawniwpracy.com, Kartaparkingowa.pl, Ngo.pl. Jesteśmy obecni w mediach społecznościowych: Facebook, Instagram. Komunikujemy się z ośrodkami pracy z osobami niepełnosprawnymi w Hajnówce i okolicznych miejscowościach. Współpracujemy z centrami kultury w miejscowościach, w których planujemy warsztaty i parady. Teraz np. prowadzę warsztaty w Warszawie, z osobami z niepełnosprawnością, które wezmą udział w naszej paradzie w stolicy.

Nad naszymi wydarzeniami obejmują patronaty medialne lokalne gazety, rozgłośnie radiowe i stacje telewizyjne. Współdziałamy z samorządem terytorialnym, którego biura zajmują się współpracą i pomocą osobom z niepełnosprawnościami. Bardzo nam zależy na: poinformowaniu, włączeniu oraz pomocy np. w transporcie osób z problemami ruchu na warsztaty i parady.

Szeroka akcja informacyjna!

– Zwrócimy się także do ekspertów i liderów opinii w środowisku osób z niepełnosprawnościami aby informowali o naszych wydarzeniach w prowadzonych przez siebie kanałach informacyjnych, zaangażujemy pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych, parlamentarzystów i lokalnych działaczy na rzecz pomocy i współpracy z osobami z niepełnosprawnościami. Wykonaliśmy już wiele działań dla dostosowania przekazu do odbiorców czyli tzw. akomodacji zarówno miejsc zajęć warsztatowych jak tras parady, uwzględnione zostaną możliwości udziału osób towarzyszących.

Osoby z niepełnosprawnością ruchu zostaną poinformowane o warunkach dostępności dla wózków. Osoby z niepełnosprawnością wzroku zostaną powiadomione o warunkach dostępności dla osób niedowidzących lub niewidzących. Osoby z niepełnosprawnością intelektualną zostaną zaproszone wraz z asystentem lub opiekunem, który umiejętnie wesprze proces nauczania tworzenia lampionów oraz udziału w paradzie.

Pełnosprawni uczestnicy zostaną zachęceni do udziału w „festiwalu światła i dźwięku”, radosnego i odbywającego się w atmosferze otwartości. Planujemy, by projekt został objęty patronatami medialnymi, co pozwoli nam poinformować odbiorców o jego przebiegu jak najszersze audytorium. Zapraszamy wszystkich zainteresowanych tym, żeby dostrzec światło, które jest w nas.

Bądźcie z nami, gdy zagramy te spektakle:

🗓️ 29 i 30 czerwca, godz. 21.00 Ochocki Plener Teatralny, Warszawa, Park Szczęśliwicki

🗓️ 13 i 14 lipca, godz. 21.00 – Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Plenerowych i Ulicznych FETA, Gdańsk

🗓️ 4 sierpnia, godz. 21.00 – Międzynarodowy Festiwal Teatralny Wertep, Hajnówka, amfiteatr i park miejski.

Dziękuję za rozmowę.