Publicystyka - ngo.pl

Reprezentanci organizacji pozarządowych opracowali Program Rodzina 2010-2020 wspólnie z urzędnikami kilku biur Urzędu m.st. Warszawy: Polityki Społecznej, Edukacji, Sportu i Rekreacji, Polityki Lokalowej, Polityki Zdrowotnej i Centrum Komunikacji Społecznej oraz innymi jednostkami organizacyjnymi miasta, jak również pracownikami naukowymi Uniwersytetu Warszawskiego. W sumie ponad 50 osób pracowało nad nim w aż trzech tematycznych grupach roboczych: 1) Tworzenie przyjaznych warunków dla życia i rozwoju rodzin, 2) Niesienie pomocy rodzinom zagrożonym wykluczeniem społecznym, 3) Zapewnienie dzieciom rodzinnej opieki zastępczej oraz reintegracja rodzin. Trzeba przy tym dodać, że 1/3 osób skupionych w tych trzech grupach stanowili przedstawiciele organizacji pozarządowych.

Ponadto, dwukrotnie poddano konsultacjom społecznym założenia, priorytety i cele Programu. Jest on jednocześnie zgodny ze Społeczną Strategią Warszawy – jego realizowanie ma obejmować politykę prorodzinną oferującą rozwiązania w różnych obszarach polityki społecznej: edukacji, kulturze, promocji i ochronie zdrowia etc. Realizowanie polityki powinno polegać też na udostępnieniu rodzinom kompleksowego systemu usług (w tym rodzinom marginalizowanym).

Autorzy programu starali się zdiagnozować potrzeby warszawskich rodzin, opierając się na dostępnych badaniach statystycznych. Najpełniejszą informację demograficzną stanowiły dane Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku. Wówczas w Warszawie spisano 465 547 gospodarstw domowych i 331 049 rodzin (w tym 231 049 rodzin z dziećmi do lat 24 na utrzymaniu).

Według danych spisu powszechnego mieszkańcy stolicy tworzą przeważnie jednorodzinne gospodarstwa domowe (94%). Małżeństwa z dziećmi stanowią 44,16% ogółu gospodarstw domowych. Partnerzy z dziećmi zaś 1,22% ogółu spisanych gospodarstw domowych, samotne matki to 22,57%, a samotni ojcowie 0,03%. Rodziny wielodzietne (z trojgiem i więcej dzieci) stanowiły zaś procentowo najmniej – bo 3% ogółu gospodarstw domowych (odsetki te są czterokrotnie niższe od wielkości uzyskanych dla Polski – w 2002 roku rodziny wielodzietne stanowiły prawie 17% rodzin z dziećmi do lat 24 na utrzymaniu i ponad 12% ogółu gospodarstw rodzinnych w kraju).

Co ciekawe – jak wynika z innych badań – warszawskie matki najczęściej rodzą dzieci pomiędzy 25. a 39. rokiem życia, co oznacza to, że dominujący wzorzec tworzenia rodzin w Warszawie wygląda następująco: późne macierzyństwo, rodziny małodzietne. Ten trend wpisuje się we współczesne tendencje kształtowania rodziny, charakterystyczne dla rozwiniętych krajów europejskich.

Autorzy nakreślili trzy główne priorytety polityki prorodzinnej miasta – w obrębie każdego z nich doprecyzowano cele i opisano działania:

Priorytet I: Tworzenie przyjaznych warunków dla życia i rozwoju rodziny

W ramach tego priorytetu mieści się przede wszystkim diagnozowanie sytuacji rodzin na potrzeby planowania usług społecznych służących realizacji miejskiej polityki rodzinnej, w tym – udostępnianie informacji o ofercie usług dla rodziny i ukierunkowanie działań instytucji i organizacji realizujących zadania polityki społecznej na potrzeby rodziny wraz z tworzeniem kompleksowego systemu usług.

Priorytet II: Niesienie pomocy rodzinom zagrożonym wykluczeniem społecznym

Tu znajdziemy takie działania, jak: zapewnienie dzieciom i młodzieży oraz ich rodzinom pomocy w placówkach opiekuńczo-wychowawczych (wsparcia dziennego), a także zapewnienie rodzinom asysty rodzinnej czy objęcie dzieci i młodzieży pomocą w środowisku otwartym – czyli streetworking.

Priorytet III: Zapewnienie dzieciom pieczy zastępczej oraz reintegracja rodzin

Tu zaś celami zdefiniowano następujące działania: organizowanie kompleksowego systemu rodzinnej oraz instytucjonalnej pieczy zastępczej, a także rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej, indywidualizacja pracy z dziećmi oraz modernizacja całodobowych placówek opiekuńczo-wychowawczych.

Jak miasto współpracuje z organizacjami pozarządowymi w realizowaniu Programu Rodzina? Okazuje się, że choć sam dokument powstawał we współpracy NGO-sami, a ich reprezentanci byli z jego ostatecznego kształtu bardzo zadowoleni, to z jego wdrażaniem jest problem. Pytana o Program Rodzina szefowa Komisji Dialogu Społecznego ds. Dzieci, Młodzieży i Rodziny, Teresa Kapela odsyła do sprawozdań KDS-u ze spotkań z urzędnikami z października 2012 roku.

Wtedy ze strony NGO-sów padł zarzut braku dostępności aktualnych badań i analiz niezbędnych do planowania pracy w zakresie Programu Rodzina, a także zarzut „braku wiedzy burmistrzów” na temat samego Programu. I choć istnieje Zespół Roboczy ds. Programu Rodzina, który składa się z ponad 30 osób (w tym też reprezentantów organizacji), to w 2012 roku spotkał się jedynie kilka razy.

Ze strony Urzędu m.st. Warszawy za Program Rodzina odpowiada Joanna Dolińska-Dobek z Biura Pomocy i Projektów Społecznych. – Mimo że Zespół w ubiegłym roku nie spotykał się regularnie, Program Rodzina był realizowany – zaznacza.

Pytana o poziom wdrażania Programu, odpowiada: – Przede wszystkim warto podkreślić realizację działań powszechnych, skierowanych do wszystkich rodzin. Niewątpliwym sukcesem i tym, co się udało zrobić tuż po ogłoszeniu Programu, było wsparcie tworzenia warszawskich klubów dla rodzin. Miejsc, gdzie rodzice z dzieckiem mogą przyjść i spędzić czas. Nie tylko udostępniamy przestrzeń, w której rodziny mogą się spotykać, ale podnosimy ich kompetencje i umiejętności opiekuńczo-wychowawcze, ponieważ kluby oferują warsztaty umiejętności, wykłady. Te kluby cieszą się ogromną popularnością. Od 2010 roku zwiększa ich ilość – mamy 17 klubów, a teraz ogłoszono kolejny konkurs ofert. Dodam, że to działanie jest realizowane oczywiście przy udziale NGO-sów – podkreśla Joanna Dolińska-Dobek.

Te działania i ich ogromną wartość potwierdza Magdalena Bylka-Górska z Fundacji Sto Pociech. – Kluby skierowane są do rodzin z małymi dziećmi. Dają przyjazną przestrzeń do spotkania: rodziców z innymi rodzicami (co jest bardzo ważne dla mam często zostających w czterech ścianach na całe dnie z maluchem), dzieci z dziećmi, z innymi dorosłymi, rodzin lepiej sobie radzących i tych z większymi problemami. Sukcesem przy tworzeniu programu Rodzina było uznanie przez miasto wnoszonej przez organizacje pozarządowe potrzeby istnienia takich miejsc w każdej dzielnicy, uznania ich wczesnoprofilaktycznej i integracyjnej roli.

W jeszcze jakich działaniach mogą brać udział NGO-sy w ramach Programu Rodzina? – Od chwili uchwalenia Programu co roku ogłaszanych jest kilka konkursów, które dotyczą wszystkich trzech priorytetów – mówi Joanna Dolińska-Dobrek. – Poza działaniami w zakresie poradnictwa, rozwijania różnorodnych forma wsparcia rodzin, zlecamy działania w kwestii wsparcia dzieci z rodzin w sytuacji kryzysowej, prowadzenia placówek wsparcia dziennego. Warto wspomnieć, że w obszarze priorytetu III ogromne zadanie dotyczące wsparcia rodzinnej pieczy zastępczej zostało powierzone właśnie NGO-sowi – podkreśla.

Czemu organizacje pozarządowe skarżą się na jego realizację? – Bo to nie jest tak, że sytuacja jest idealna. Na szczęście od 2013 roku Zespół ds. Programu Rodzina spotyka się już co miesiąc. A sam Program systematycznie jest wdrażany. Po prostu jest wiele pracy przed nami. Także we współpracy i komunikacji z NGO-sami. Ale musimy współpracować. Nie wyobrażam sobie realizacji tego Programu bez pomocy organizacji – podsumowuje Joanna Dolińska-Dobek.

Obecnie organizacje mogą np. stawać do konkursu ofert w ramach Programu Rodzina na realizację pilotażowego projektu adresowanego do dzieci zagrożonych wykluczeniem w wieku 7-18 lat na Pradze Północ, Pradze Południe i Targówku. Działania muszą być oparte na modelu Lokalnego Systemu Wsparcia opisanym w Programie Rodzina.

Miasto przeznaczyło na współpracę z NGO-sami 1,6 mln zł w 2013 i 2,6 mln zł w 2014 roku. Głównym założeniem konkursu jest wspieranie projektów, które połączą i wykorzystają różne typy działań, jak działania edukacyjne (przede wszystkim zajęcia pozaszkolne), profilaktyczne, opiekuńczo-wychowawcze, korekcyjne, specjalistyczne, socjalne etc. Nabór wniosków trwa do 17 kwietnia. Zobacz: "Organizacja + instytucja = sposób na rewitalizację".