Publicystyka - ngo.pl

Posiedzenie odbyło się 9 marca 2016 r. w Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy. Najważniejszym punktem spotkania była prezentacja „Mapy drogowej” – jednego z dokumentów operacyjnych uszczegóławiających Program Rozwoju Kultury do roku 2020 (PRK) w kwestiach związanych z zarządzaniem „kulturalnymi” zasobami m.st. Warszawy.

Po co te dokumenty?

„Mapa” została przygotowana przez ekspertów pod kierunkiem prof. Jerzego Hausnera na zlecenie Zespołu Sterującego Programu Rozwoju Kultury 2020 (ZS PRK). Podczas posiedzenia WRPP kilkakrotnie przywoływano także inny dokument – „Rozwój potencjału twórczego” – przygotowany obecnie przez zespół Edwina Bendyka. Ten ostatni powstaje również na zamówienie ZS PRK i jest komplementarny do „Mapy drogowej”. Oba dokumenty są bliskie ukończenia i dotąd nie były jeszcze prezentowane publicznie.

Tomasz Thun-Janowski, dyrektor Biura Kultury m.st. Warszawy, wyjaśnił charakter oraz okoliczności powstania obu programów operacyjnych doprecyzowujących Program Rozwoju Kultury (PRK).

W „Mapie drogowej”, której towarzyszy diagnoza, znajdują się rekomendacje dotyczące zarządzania warszawskimi instytucjami kultury podległymi Biuru Kultury (BK) oraz narzędzia, które mają ułatwić kształtowanie polityki kulturalnej wobec organizacji pozarządowych.

– Postulowane w „Mapie” działania nie wykraczają poza sferę kompetencji Biura Kultury, a to oznacza, że ich wprowadzenie jest realne – wyjaśniali Alina Gałązka, członkini ZS PRK oraz dyrektor BK, Tomasz Thun-Janowski.

Jakie wnioski płyną z części diagnostycznej? Stwierdza się w niej m.in. że w Warszawie wydaje się ze środków publicznych 800 mln rocznie na kulturę. Jednak Biuro Kultury ma do dyspozycji ok. ¼ tej kwoty tj. ponad 200 mln. Dostrzegalna jest jednak tendencja procentowego spadku nakładów na kulturę w budżecie miasta, pomimo że wielkość budżetu BK rośnie w wymiarze bezwzględnym. Autorzy dokumentu zauważają także, że polityka kulturalna miasta Warszawy ma kształt „historyczny”: w ostatnich latach nie zostały wprowadzone znaczące reformy i zmiany w zarządzaniu kulturą.

Nowe misje warszawskich teatrów

Gros uwag i postulatów dokumentu dotyczy warszawskich instytucji kultury, w szczególności miejskich teatrów, których oferta – zdaniem autorów dokumentu – ma zbyt homogeniczny charakter. Dokument zachęca BK do wykorzystywania swoich uprawnień w celu prowadzenie bardziej proaktywnej polityki kulturalnej, a więc by w sposób stopniowy i procesowy przeprowadzić redefinicję misji warszawskich teatrów, włączając w to szerokie grono interesariuszy.

Rekomenduje się także, by konkursy na dyrektorów instytucji kultury stały się podstawową formą obsadzania tych stanowisk oraz by kadencje były ograniczone do dwóch. Postuluje się, by kontrakt dyrektorski odnosił się do misji teatru, oferty kandydata oraz by był tak sformułowany, aby było możliwe przeprowadzenie oceny działań teatru.

Ważny postulat dotyczy także zarządzania wiedzą, a konkretnie systematycznego zbierania danych „miękkich” (nie tylko finansowych), związanych z kulturą w Warszawie. Ich analiza powinna być prowadzona we współpracy z jednostką akademicką. „Mapa” postuluje także powołanie lokalnego obserwatorium kultury, które prowadziłoby prace analityczne i wspierało rozwój kadr kultury.

– Rozszerzenie sposobu gromadzenia wiedzy o różnych aspektach działalności kulturalnej w Warszawie miałoby służyć odejściu od „historycznego” ujęcia polityki kulturalnej w Warszawie – wyjaśniał dodatkowo Tomasz Thun-Janowski. Sytuacja lokalowa, zatrudnieniowa i finansowa miejskich instytucji kultury jest tak skomplikowana, że dotacje z BK pozwalają im jedynie przetrwać. Aby próbować wyjść z tej sytuacji, należy w większym stopniu opierać politykę kulturalną na wiedzy oraz wyznaczaniu oczekiwań i celów wszystkim graczom. BK, jako organizator, powinien wyznaczać różne zadania dla różnych podmiotów.

Zmiany w konkursach dla organizacji pozarządowych

Dokument, przygotowany przez zespół prof. Hausnera, zawiera także uwagi i rekomendacje dotyczące organizacji pozarządowych zajmujących się kulturą.

W diagnozie zwraca się uwagę na procentowy spadek (w ostatnich kilku latach) wysokości nakładów na konkursy dla organizacji pozarządowych w budżecie Biura Kultury, wskazuje też brak – w konkursach BK – oceny eksperckiej, dobrze dobranych kryteriów oceny ofert i skali punktowej, zbytnią ogólnikowość obszarów konkursowych, słabą obecność innych, pozakonkursowych form wzmacniania organizacji, zwłaszcza w zakresie współpracy długofalowej.

O ile diagnoza nie zaskakuje niczym nowym, to już proponowane rekomendacje brzmią interesująco i mogą się przełożyć na istotne zmiany. Autorzy postulują, m.in.: zwiększenie puli środków przeznaczonych na konkursy dotacyjne, poprawienie kryteriów oceny ofert w konkursach oraz wprowadzenie systemu eksperckiego.

Zespół prof. Hausnera postuluje lepsze zdefiniowanie, ale i zróżnicowanie instrumentów, jakimi może się posługiwać BK, aby świadomie prowadzić politykę kulturalną. Temu służyć ma kontynuacja prac nad tematyką zadań konkursowych.

Autorzy dokumentu zwracają ponadto uwagę na potrzebę tworzenie ram dla współpracy długofalowej z niepublicznymi instytucjami kultury, takimi jak np. niektóre organizacje pozarządowe, które prowadzą stałe i długookresowe działania w sferze kultury.

Kolejna z propozycji dotyczy możliwości podniesienia kosztów administracyjnych projektów do poziomu 30% kosztów kwalifikowanych, co w sposób znaczący mogłoby wpłynąć na poprawienie stabilności i kondycji finansowej takich organizacji. Postuluje się także podział na małe i duże dotacje oraz wprowadzenie regrantingu, a także obowiązku ewaluacji zewnętrznej dużych projektów, tj. o budżecie powyżej 200 tys. zł.

Proponowane zmiany tylko w konkursach Biura Kultury

Dużą część spotkania poświęcono na rozmowę o konsultacjach. Jedno z planowanych zdarzeń to spotkanie z komisjami dialogu społecznego. Bartłomiej Włodkowski postulował, by uwzględnić również spotkanie z KDS-em ds. edukacji – aby porozmawiać o wnioskach płynących z dokumentu w zakresie edukacji kulturalnej, która w części znajduje się w kompetencji Biura Kultury, a w części Biura Edukacji (BE). Mogłoby się to przełożyć w przyszłości na uwspólnienie rekomendowanych standardów i narzędzi również w BE.

Odpowiadając na to, dyrektor Thun-Janowski wskazał, że właściwe pole uwspólnienia i koordynacji prac nad edukacją kulturalną wyznacza Warszawski Program Edukacji Kulturalnej. To jest narzędzie, poprzez które miasto chce definiować edukację kulturalną we wszystkich biurach.

Dalsze losy „Mapy drogowej”

W tej chwili trwają ostatnie prace nad redakcją treści „Mapy drogowej”. Następnie dokument będzie podlegał konsultacjom. W kwietniu 2016 r. planowana jest konferencja z udziałem autorów dokumentu, prof. J. Hausnerem i Edwinem Bendykiem, odbędą się również spotkania warsztatowe, spotkania z KDS-ami, radnymi. Konsultacje mają być także prowadzone poprzez warszawską platformę konsultacyjną na stronie internetowej CKS-u.

Warszawskiej Radzie Pożytku zostanie zaprezentowany również w najbliższym możliwym czasie drugi dokument, tj. „Rozwój potencjału twórczego”, przygotowany przez zespół Edwina Bendyka.

Kultura nieważna w Strategii 2030?

Według Aliny Gałązki najważniejsza, choć i najbardziej ogólna rekomendacja „Mapy”, to postulat znalezienia miejsca dla kultury we – właśnie pisanej – Strategii Rozwoju Warszawy do roku 2030 (SRW).

Korzystając z obecności na sali dyrektora Biura Kultury, Agnieszka Kozłowska, która uczestniczy w grupie roboczej ds. społecznych SRW, pytała, co udało się zrobić, by faktycznie kultura pojawiła się w pracach nad strategią. Tomasz Thun-Janowski, wspierany przez Marcina Wojdata, pełnomocnika ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi, starał się przekonać, że brak osobnej grupy roboczej, która w nazwie miałaby słowo „kultura” nie przesądza o braku obszaru kultury w najważniejszym, powstającym obecnie dokumencie strategicznym miasta. Ponieważ kultura w Warszawie jest fundamentem miejskiej polityki, i która – patrząc z perspektywy cywilizacyjnej – poprzedzała rozwój społeczny i gospodarczy miasta.

Nie przekonało to Agnieszki Kozłowskiej ani Marty Lewandowskiej (również członkini grupy roboczej ds. społecznych SRW z ramienia WRPP). Obie stwierdziły, że kultura jest marginalizowana w pracach grupy ds. społecznych, czyli tej, która w swoim spectrum powinna tę tematykę ujmować. Tej wymianie zdań milcząco przysłuchiwał się wiceprezydent Jarosław Joźwiak, który odpowiada za warszawską kulturę.

Silva rerum

W dalszej części spotkania podniesiono jeszcze kilka kwestii. Marta Lewandowska krótko poinformowała zebranych o aktualnych pracach Zespołu Sterującego Programu Rozwoju Współpracy m.st. Warszawy i Organizacji Pozarządowych do roku 2020 (PRW). Wspomniała o tym, że trwają prace nad przeprowadzeniem otwartego konkursu na realizację debaty dotyczącej struktury dialogu w Warszawie.

Rada podjęła również temat konieczności wprowadzenia do Rocznego Programu Współpracy na 2017 r. harmonogramu działań przewidzianych na przyszły rok w PRW.

Andrzej Mrowiec wspomniał uczestnikom zebrania o wysłanych – przez WRPP do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – uwagach dotyczących nowego wzoru ofert konkursowych i kształtu umów dotacyjnych.

Na przyszłe posiedzenie zaplanowano rozmowę dotyczącą powołania zespołu, który zajmie się wprowadzeniem zmian w regulaminie WRPP i nową ordynacją do tego gremium.

Zaplanowano także spotkanie z przedstawicielami KDS ds. niepełnosprawności, które wystosowało obszerne pismo do WRPP. Ustalono terminy posiedzeń Rady do końca 2016 roku, najbliższe: 14 kwietnia, 18 maja, 22 czerwca.

Dowiedz się, co ciekawego wydarzyło się w III sektorze. Śledź wydarzenia ważne dla NGO, przeczytaj wiadomości dla organizacji pozarządowych.
Odwiedź wiadomosci.ngo.pl.