Publicystyka - ngo.pl

Klara Sołtan-Kościelecka, warszawa.ngo.pl: – O nowym programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych można usłyszeć opinie, że jest rewolucyjny w stosunku do poprzednich. Na czym owa rewolucja polega? Jakie zmiany wprowadzono tym dokumentem?

Tomasz Pactwa, dyrektor Biura Pomocy i Projektów Społecznych: – Zmiany mają charakter zasadniczy. Po pierwsze, wprowadziliśmy w życie lokalne systemy wsparcia. Ich koncepcja wynika z programu „Rodzina” na lata 2010-2020. LSW tworzą instytucje publiczne i organizacje pozarządowe. Z tymi ostatnimi wspólnie określiliśmy standardy funkcjonowania LSW. Zadaniem Systemu jest wsparcie konkretnego dziecka i jego rodziny w rozwiązywaniu konkretnego, indywidualnego problemu społecznego. W przypadku dzieci kluczową rolę odgrywa szkoła, wokół której koncentrują się działania edukacyjne, opiekuńcze, wspierające i animacyjne. Dlatego dobra współpraca ze szkołą (dyrekcją, psychologiem, pedagogiem czy wychowawcą) jest niezbędna. Wyniki pracy LSW są namacalne i konkretne np.: poprawa wyników w nauce dziecka bądź też rzadsze wagarowanie, promocja do następnej klasy czy wzrost umiejętności społecznych.

Jeśli mowa o wsparciu nieletnich w obliczu problemu alkoholowego, nie sposób pominąć kwestii sprzedaży alkoholu młodocianym w Warszawie. Ten problem nie tylko istnieje, ale wciąż narasta. Wykazują to prowadzone dotychczas badania. Ich celem była diagnoza rzeczywistych rozmiarów zjawiska sprzedaży alkoholu osobom niepełnoletnim. W 2012 r. niewiele ponad połowa (53%) prób zakupu alkoholu i papierosów przez osoby poniżej 18 roku życia zakończyło się odmową. Wyniki badania jednoznacznie wskazują na zbyt łatwą dostępność alkoholu dla niepełnoletnich mieszkańców Warszawy. Dlatego w najbliższym czasie wprowadzamy konkretne rozwiązania przeciwdziałające temu zjawisku. Będziemy przeprowadzać badania w miejscach sprzedaży alkoholu i konsekwentnie wnioskować o przeprowadzanie kontroli.

T.P.: – Wyróżniliśmy na terenie stolicy te obszary, w których kumulują się problemy społeczne, których podłożem jest najczęściej nadmierne spożywanie alkoholu. Podkreślam, iż mapa, jak i cały projekt Programu, był szeroko konsultowany z organizacjami pozarządowymi. Część głosów dotyczyła rozkładu obszarów problemowych i skorelowanego z nim finansowania. Ów 40-procentowy próg jest właśnie tego rezultatem, przy czym w wyniku konsultacji został obniżony do tej właśnie wartości, pierwotnie bowiem proponowaliśmy większą koncentrację środków na wskazanych obszarach. Sam zapis brzmi następująco: „zarządy dzielnic mogą w ramach rocznych harmonogramów realizacji zadań lokalnych doprecyzowywać obszary zalecanej szczególnej koncentracji działań (…) i przeznaczyć na nie mniej niż 40% środków na realizację zadań w ramach tych doprecyzowanych obszarów koncentracji”. Trudno mi odnieść się do ewentualnego zarzutu ograniczania samodzielności burmistrzów. Program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych jest przecież przedsięwzięciem ogólno miejskim, a jego realizacja spoczywa w dużej mierze na dzielnicach.

Wracając jednak do samej mapy, wyróżniliśmy obszary kumulacji problemów społecznych w Warszawie z podziałem na dzielnice. Te problemy społeczne to nie tylko ryzykowne lub szkodliwe picie alkoholu, bo ono wiąże się często z intensywnym korzystaniem z pomocy społecznej, skierowaniami dzieci do domów dziecka czy przemocą domową. To z kolei prowadzi do konfliktów z prawem. Problematyczne obszary zdefiniowane zostały, przyznaję, z punktu widzenia miasta jako całości. Jednak, jak już wyżej wspomniałem, zapraszamy burmistrzów dzielnic do ich dookreślenia. Pokazaliśmy dzielnice „widziane z góry” jako element całości miasta. Tego nigdy nie było i jesteśmy gotowi na dyskusję i sugestie dotyczące dalszych rozwiązań.

T.P.: – Są to przede wszystkim tereny Pragi Północ i Południe, Targówka, robotnicza część Woli, północna część Bielan, ale także fragmenty każdej z dzielnic. Wszędzie tu konieczne jest wsparcie systemowe, obejmujące profilaktykę, terapię, rehabilitację i pomoc społeczną na małym obszarze w ścisłej współpracy ze szkołą. Mamy już bardzo pozytywne doświadczenia w tym zakresie, w pierwszym okresie wdrażania widzimy np. spadek liczby godzin nieusprawiedliwionych w szkołach objętych programami.

T.P.: – Oczywiście, że tak. Głównym celem programu jest ograniczenie w m.st. Warszawie liczby osób zagrożonych uzależnieniami i uzależnionych od alkoholu i innych środków psychoaktywnych, a przede wszystkim negatywnych skutków społecznych, będących konsekwencją tych zjawisk, w tym przeciwdziałanie przemocy w rodzinie.

Osiągnięciu tego stanu ma służyć realizacja czterech celów szczegółowych: ograniczenie negatywnego wpływu ryzykownego i szkodliwego spożywania alkoholu na funkcjonowanie rodzin, zwłaszcza na obszarach koncentracji problemów społecznych, ograniczenie szkód zdrowotnych wynikających ze spożywania alkoholu, zmniejszenie dostępności alkoholu oraz zapobieganie pojawieniu się i rozwojowi uzależnień. Cele pozostały zbliżone, bo wciąż trzeba na tym polu działać. Uważam, że to, co było dobrze realizowane, powinno być kontynuowane. W rocznych harmonogramach zadań lokalnych przygotowywanych przez poszczególne dzielnice powinny być brane pod uwagę wcześniejsze, z sukcesem realizowane przedsięwzięcia i dobre praktyki. Każda dzielnica jest inna i każda ma swoje dobre doświadczenia.

Trochę niepokoi, wspomniana już deklarowana, potencjalna dostępność alkoholu wśród młodzieży. W obecnym programie rozszerzyliśmy więc także kompetencje Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych m.st. Warszawy, do przeprowadzania kontroli.

T.P.: – Jak najbardziej! I spodziewam się, że dla niektórych to też może być rewolucją. Po roku działalności na nowych zasadach będziemy pytać dzielnice, co udało im się w tym czasie zrobić dla rozwiązania problemów społecznych we wskazanych rejonach. Rzeczywiście zasugerowaliśmy te rejony, daliśmy jednak duże pole do uzasadnionych korekt. Jeśli z perspektywy dzielnicy trzeba tu nanieść pewne poprawki – prosimy o korektę w toku konsultacji z organizacjami pozarządowymi. Potem jednak prosimy o wspólne działania na rzecz rzeczywistej zmiany w dzielnicy. Nie będziemy pytać wyłącznie o to, ile biuletynów wydano, ile ulotek czy ile było spotkań (to oczywiście nie jest bez znaczenia), ale najważniejszym pytaniem jest to, co się zmieniło z perspektywy mieszkańca. I takich informacji będziemy wymagać.

W przyszłości chciałbym przekonać organizacje pozarządowe i dzielnice do tego, że rozliczanie osiąganych rezultatów, zamiast faktu wydatkowania pieniędzy, jest bardziej efektywne i lepiej służy mieszkańcom. Teraz proponujemy to dla części realizowanych działań. Do kompleksowej zmiany trzeba się przygotować krok po kroku: najpierw musimy uzgodnić, jakie konkretne efekty chcemy osiągnąć w poszczególnych obszarach oraz w jaki sposób będziemy je monitorować. Temu służą spotkania – seminaria tematyczne, które organizujemy w otwartej formie z organizacjami pozarządowymi zaangażowanymi w tworzenie lokalnych systemów wsparcia.

Dzięki aktywności liderów organizacji pozarządowych wiele udało nam się już osiągnąć, ale wiele jeszcze przed nami. Wiem, że Program jest efektem pracy zespołowej, wspólnie go tworzymy, wspólnie będziemy go realizować i wspólnie analizować osiągnięte rezultaty i wprowadzać dalsze zmiany.