Publicystyka - ngo.pl

W 2025 roku przeprowadzono szeroko zakrojone badania ilościowe oraz jakościowe, obejmujące opiekunów i członków rodzin osób z niepełnosprawnościami, a także same osoby z niepełnosprawnościami. Ankiety oraz pogłębione rozmowy pozwoliły zebrać materiał, który - choć dla osób pracujących w tym obszarze dobrze znany z codziennej praktyki - po raz pierwszy został opisany w tak kompleksowy i uporządkowany sposób.

Z zebranych danych wyłania się obraz codzienności naznaczonej chronicznym zmęczeniem, brakiem realnego wytchnienia i długotrwałym przeciążeniem odpowiedzialnością. Jednocześnie badania pokazują ogromne zasoby troski, odporności emocjonalnej i zaangażowania, które od lat podtrzymują system wsparcia osób z niepełnosprawnościami w Polsce - często bez wystarczającego wsparcia instytucjonalnego.

Jednym z najbardziej dotkliwych przejawów niewidzialności opiekunów jest brak rzetelnych danych na temat ich sytuacji. Przez lata losy osób z niepełnosprawnościami i ich bliskich były ujmowane łącznie, mimo że są to dwie odrębne grupy, z różnymi potrzebami i wyzwaniami. Prezentowane raporty to pierwszy w Polsce tak szeroki materiał badawczy, który w centrum stawia właśnie opiekunów i osoby bliskie - ich doświadczenia, emocje i potrzeby.

Raport z badań ilościowych pokazuje skalę wyzwań, z jakimi mierzą się rodziny. Aż 65,5% respondentów zadeklarowało, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy nie miało ani jednej możliwości wyjazdu bez osoby zależnej - nawet krótkiego, weekendowego. Oznacza to, że niemal dwie trzecie opiekunów przez cały rok nie doświadczyło żadnej formy odpoczynku poza środowiskiem codziennej opieki. To wyraźny sygnał głębokiego przeciążenia oraz braku systemowych rozwiązań umożliwiających choćby krótkoterminowe zastępstwo. Jednocześnie 64,6% respondentów wskazało brak odpowiedniego wsparcia lub opieki nad osobą z niepełnosprawnością jako główną barierę uniemożliwiającą udział w wyjazdach wytchnieniowych. Dane te jasno pokazują, że problem nie leży w braku potrzeby czy motywacji, lecz w niedostępności usług. Co istotne, badania ujawniają również bardzo duże zainteresowanie turystyką wytchnieniową. Aż 61,6% respondentów odpowiedziało „zdecydowanie tak” na pytanie o chęć udziału w tego typu wyjazdach. To wyraźny sygnał, że odpowiednio zaprojektowane, dostępne i regularne formy wytchnienia mogłyby realnie poprawić jakość życia tysięcy rodzin.

Uzupełnieniem badań ilościowych są pogłębione badania jakościowe (UX), które oddają głos opiekunom, organizatorom i asystentom. W formie map ścieżek użytkowników oraz rekomendacji pokazano emocje, motywacje, bariery i potrzeby, które powinny być punktem wyjścia do projektowania usług wytchnieniowych. Wyniki jednoznacznie wskazują na konieczność odejścia od działań incydentalnych na rzecz rozwiązań systemowych, długofalowych i opartych na empatii.

Publikacja raportów to ważny krok w stronę zmiany myślenia o usługach wytchnieniowych w Polsce - nie jako „dodatku”, lecz jako niezbędnego elementu systemu wsparcia. Dane, które do tej pory pozostawały rozproszone lub nieistniejące, dziś mogą stać się podstawą do tworzenia polityk publicznych, programów finansowania i realnych, dostępnych usług - w tym turystyki wytchnieniowej - odpowiadających na rzeczywiste potrzeby osób z niepełnosprawnościami i ich bliskich.

Zachęcamy do zapoznania się z raportami - dokumenty gotowe do pobrania są w wersji dostępnej cyfrowo (zgodnej z WCAG): Publikujemy dwa raporty z badań o turystyce wytchnieniowej – Ogólnopolska Sieć Turystyki Wytchnieniowej

Badania zrealizował Ośrodek Badań Społecznych INDEKS na zlecenie Fundacji Ładne Historie, przy współpracy w szczególności Fundacji Dzieciom Zdążyć z Pomocą, a także Fundacji Jesteśmy Ważni, Fundacji Czasami, Fundacji Imago, Stowarzyszeniu Mudita i innych podmiotów działających w ramach Ogólnopolskiej Sieci Turystyki Wytchnieniowej.

#FunduszeEuropejskie #dlaRozwojuSpołecznego #funduszeUE

Projekt „Urlop od opieki. Model turystyki wytchnieniowej”, współfinansowany jest ze środków Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego (FERS) 2021-2027, działanie 01.01 - Współpraca ponadnarodowa.