Publicystyka - ngo.pl

Koncept Żywej Biblioteki opiera się na rozmowie, czyli czymś tak powszechnym, codziennym… To wydarzenie może na pierwszy rzut oka wydawać się niezbyt atrakcyjne ani w jakiś sposób szczególne. Trudno też je promować – bo należałoby w zasadzie powiedzieć, że jest to rozmowa, dzielenie się swoimi doświadczeniami. Tyle, że to nie wszystko. W Żywej Bibliotece proponujemy bezpośrednią rozmowę, która ma inny wymiar i inne znaczenie.

W tej rozmowie chodzi nie tylko o przekaz werbalny, opis czy przedstawienie jakichś informacji. Tutaj, podobnie jak podczas bezpośredniego spotkania, przeważającą część przekazu stanowi komunikacja niewerbalna. Porozumiewamy się nie tylko słowami, ale i mową ciała. Przekazujemy emocje, które ożywiają opowiadaną historię. W ten sposób podczas półgodzinnego spotkania nawiązuje się między Czytelnikiem a Żywą Książką relacja, czasem bardzo intensywna.

To osadzenie w sferze emocjonalnej sprawia, że trudno „zareklamować” Żywą Bibliotekę komuś, kto tego wcześniej nie przeżył. Tymczasem jest to nasycone emocjami spotkanie z innym człowiekiem, rozmowa twarzą w twarz i prawdziwa osobista historia, której na co dzień nie mamy szans usłyszeć. Takie rozmowy mogą poruszać do głębi, obalać stereotypy. Inspirują do myślenia i refleksji. Zwykłe słowa mają moc zmieniania rzeczywistości.

W życiu codziennym rzadko zastanawiamy się nad porządkiem świata, a wiele "prawd" przyjmujemy jako oczywiste. Broniąc przyjętych norm i zasad gubimy wartości, dla których - jako społeczeństwo - je przyjęliśmy. Uznajemy, że ważny jest jakiś system albo sposób działania, ale nie potrafimy uzasadnić - dlaczego tak jest. Nie podejmujemy dyskusji w obronie wartości, bo nie umiemy ich zidentyfikować i nazwać. Bronimy natomiast systemów i norm. Gubimy też swoją tożsamość, nie zastanawiamy się nad tym kim jesteśmy, nie potrafimy sami siebie dookreślić. Coraz trudniej nam odnaleźć się w różnorodnym i zmieniającym się świecie. I łatwo jest nam wmówić, że nieznani "inni" są "obcy" i że są dla nas zagrożeniem.

Żywa Biblioteka pokazuje godność człowieka jako wartość nadrzędną wobec innych wartości, przekonań i ustalonych norm. Każe zmierzyć się z konsekwencją nierówności i niesprawiedliwości. Wymaga odwagi, aby mentalnie wyjść poza przyjęte w danej społeczności normy i zobaczyć drugiego człowieka takim, jakim on jest. Prowokuje do refleksji nad tym, co w życiu jest ważne. Wymaga otwartości i szacunku.

Myślą przewodnią w Żywej Bibliotece jest pokazywanie różnorodności, budowanie tolerancji i poszukiwanie akceptacji. Ludzie są różni z rozmaitych powodów i dobrze, że tak jest, bo mogą się wzajemnie inspirować. Ważne, żeby w społeczeństwie była dla każdego przestrzeń do życia zgodnego z jego wartościami, oczekiwaniami, możliwościami – i żeby nikt nie narzucał własnych przekonań innym. Żebyśmy szanowali siebie nawzajem i byli dla siebie po ludzku życzliwi, bo wtedy wszystkim będzie żyło się lepiej.

Żywa Biblioteka daje możliwość zaspokojenia ciekawości dotyczącej innych ludzi ale też przełamania schematów w myśleniu. Umożliwia spotkania z przedstawicielami różnych środowisk i rozmowę na takie tematy, na jakie nie mamy szans rozmawiać na co dzień, choćby dlatego, że obracamy się w dość homogenicznym środowisku. Wiedzę czerpiemy głównie z otoczenia, w którym wyrastamy. A co za tym idzie – wierzymy w konkretną religię, akceptujemy dany model życia rodzinnego czy mamy określone aspiracje co do życia zawodowego. To wynika z przekazów kulturowych, które nas kształtują, ale jednocześnie po trosze nas ograniczają. W Żywej Bibliotece możemy zobaczyć, że świat jest wielowymiarowy, a ludzie są różni. Podczas bezpośredniej rozmowy możemy zauważyć i poczuć te różnice.

Żywa Biblioteka działa tak, jak zwykła biblioteka. Czytelnik/ Czytelniczka może przyjść w dniu, kiedy wydarzenie jest organizowane i wybrać interesujący tytuł z katalogu dostępnych Żywych Książek, a następnie wypożyczyć ją na określony czas. Jednak w tej bibliotece książkami są prawdziwi ludzie, reprezentujący grupy społeczne, które nie są w pełni akceptowane i często spotykają się z uprzedzeniami i marginalizacją.

Czytelnik /Czytelniczka wypożyczając Żywą Książkę wchodzi z nią w dialog. Dzięki takiej interakcji obie strony mają możliwość aby skonfrontować swoje wyobrażenia z rzeczywistością. Mogą przekonać się, jak wygląda życie z perspektywy człowieka narażonego na dyskryminację i wykluczenie.

Dla Żywych Książek spotkania z Czytelnikami to nie jest moment na przepracowywanie trudnych tematów, wygadywanie się. Żywa Książka musi mieć oswojoną tożsamość – musi wiedzieć, kim jest, co jej doświadczenie dla niej oznacza, jak na nią wpłynęło. Musi także mieć poczucie przynależności do określonej grupy społecznej i być świadomą stereotypów, które się z tym wiążą. Ważna jest także gotowość do rozmawiania na dany temat, odpowiadania na pytania nie zawsze „wygodne”, czasem bardzo intymne. Ludzie mają różny poziom wrażliwości (na przeżycia swoje i innych) i różną granicę komfortu – dla jednych opowiadanie o swoich doświadczeniach nie stanowi problemu, dla drugich będzie bolesne. Rozmowa w Żywej Bibliotece ma poruszać i pokazywać emocje, indywidualnie określone granicami komfortu Żywej Książki. Czytelnik może zadać każde pytanie, ale Książka nie na każde musi odpowiedzieć.

Jakiś czas temu pojawił się w internecie viralowy post o Żywych Bibliotekach, który zaczynał się od słów: "W Danii są biblioteki, w których można wypożyczyć jedną osobę zamiast książki, aby słuchać historii jej życia przez 30 minut." Dodaliśmy: "W Polsce też są. Znajdź nas. Dowiedz się więcej" - i pod tym hasłem organizujemy w październiku Święto, aby upowszechnić wiedzę o tej metodzie.

Święto Żywej Biblioteki jest wydarzeniem dla wszystkich, którzy lubią poznawać świat wokół siebie i chcą go zrozumieć. Dla ludzi gotowych dostrzegać i poznawać różnorodność widoczną w perspektywie innych ludzi. Dla odważnych, którzy nie boją się zadawać pytań i rozmawiać na trudne tematy. Albo boją się, ale ciekawość przełamuje obawę przed spotkaniem w cztery oczy i rozmową z drugim człowiekiem.

W ramach warszawskiego Święta odbędzie się cykl szkoleń oraz Żywe Biblioteki. Więcej informacji: https://www.facebook.com/zywabibliotekawarszawa oraz https://www.facebook.com/fundacjarubin

Warto także dodać, że jesienią br. w całej Polsce organizowane są szkolenia dla osób, które chciałyby zorganizować Żywą Bibliotekę. Szkolenia prowadzone są przez osoby zrzeszone w Sieci Żywa Biblioteka Polska https://www.facebook.com/zywabibliotekapolska.