Na dzisiejszej sesji Rady, powiat łańcucki uchylił ostatnią dyskryminującą Samorządową Kartę Praw Rodzin. Po 6 latach od pojawienia się pierwszej uchwały wymierzonej w społeczność osób LGBT+, upadła ostatnia z nich. Tym samym zamyka się mroczny rozdział w historii polskiej samorządności, w którym możliwa była jawna dyskryminacja osób LGBT+ w życiu publicznym.
Sukces wielu osób i organizacji
Od pierwszej uchwały “przeciwko ideologii LGBT”, która została przyjęta w marcu 2019 roku, Stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii podejmowało liczne działania rzecznicze mające na celu doprowadzenie do uchylenia dyskryminujących uchwał. Kulminację naszej pracy stanowiło powołanie Koalicji na Rzecz Równych Praw “Equality Watch” w 2022 roku.
Przez ostatnie 3 lata wywieraliśmy nacisk na władze samorządowe, ministerstwa, Komisję Europejską i Parlament Europejski, aby opowiedziały się po stronie równości. Apelowaliśmy o to, żeby samorządy, które utrzymywały niezgodne z polskim i europejskim prawem uchwały zostały pociągnięte do odpowiedzialności.
– Wysłaliśmy setki pism do urzędów marszałkowskich, władz gminnych i powiatowych, rozesłaliśmy dziesiątki informacji prasowych, pojawialiśmy się na posiedzeniach komitetów monitorujących, bywaliśmy w sekretariatach urzędów i w gabinetach w ministerstwach, spotykaliśmy się ze sprzyjającymi nam osobami w samorządach, składaliśmy zawiadomienia do prokuratury i skargi do Komisji Europejskiej. Często mieliśmy poczucie, że odbijamy się od ściany, a nasza praca nie przynosi rezultatów. Dziś świętujemy sukces, udało nam się doprowadzić do uchylenia wszystkich “stref wolnych od LGBT”. Konsekwentna praca wielu osób i organizacji doprowadziła do zamierzonego celu – mówi Olga Pawłowska-Plesińska ze Stowarzyszenia Kampania Przeciw Homofobii, koordynatorka pracy Koalicji “Equality watch”.
Historia „stref wolnych od LGBT”
W 2019 roku, w odpowiedzi na Deklarację LGBT+ przyjętą przez Prezydenta m.st. Warszawy, Rafała Trzaskowskiego, liczne gminy, samorządy, a nawet województwa, przyjmowały uchwały przeciwko “ideologii LGBT”, napisane przez Ordo Iuris Samorządowe Karty Praw Rodzin oraz inspirowane dwoma powyższymi, dyskryminujące uchwały wymierzone w osoby LGBT+. Zgodnie z danymi Atlasu Nienawiści, w szczytowym momencie w połowie 2020 roku obowiązywały 104 takie uchwały, a ich zasięg obejmował ponad ⅓ terytorium Polski.
W grudniu 2019 roku Parlament Europejski przyjął rezolucję ws. uchwał anty-LGBT wzywającą Polskę do zaprzestania działań dyskryminujących 2 osoby LGBT+ i potępiającą te działania. Najważniejszym punktem rezolucji okazał się apel PE do Komisji Europejskiej o kontrolę, czy samorządy otrzymujące środki unijne podjęły dyskryminujące uchwały. W skutek działań rzeczniczych KPH i innych organizacji pozarządowych w Komisji Europejskiej, udało się wprost powiązać mechanizm przyznawania funduszy europejskich z zasadą równości szans i niedyskryminacji oraz innymi zapisami Europejskiej Karty Praw Podstawowych.
Dyskryminacja = brak funduszy europejskich
Tym samym – w teorii – gminy, powiaty i województwa, które chciały dostać unijne pieniądze, nie mogły jednocześnie posiadać uchwał anty-LGBT. W większości przypadków o praktykę musieliśmy zadbać samodzielnie, podejmując działania monitoringowe i interwencyjne na dużą skalę.
Stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii, wspólnie z 12 organizacjami pozarządowymi z całej Polski, powołało do życia Koalicję na Rzecz Równych Praw “Equality Watch”. Aktywnie pracując w komitetach monitorujących przyglądałyśmy się, które z samorządów posiadających dyskryminujące uchwały otrzymały lub starały się o środki z UE oraz podejmowaliśmy działania na rzecz wycofania finansowania. Strategia ta okazała się bardzo skuteczna.
Kilkukrotnie reagowałyśmy na nieprawidłowości składając zawiadomienia do prokuratury, powiadamiając Komisję Europejską, informując rzeczników funduszy europejskich i Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, wreszcie – składając skargę do Komisji Europejskiej. Równolegle Rzecznik Praw Obywatelskich wnosił skargi do sądów administracyjnych, które stwierdzały nieważność uchwał przeciwko “ideologii LGBT”.
Komentarze osób z “Equality Watch”
Iwona Janicka, ekspertka w zakresie funduszy europejskich:
– Jeśli ktoś myślał o Unii Europejskiej bezrefleksyjnie, że to taki bankomat do wyciągania pieniędzy unijnych, to w końcu się rozczarował. UE to wspólne prawa i wartości wynikające z Traktatów, w szczególności art. 2 oraz z Karty Praw Podstawowych UE. Otóż w tle walki o praworządność i wolne sądy, nasza grupa konsekwentnie pilnowała, aby Fundusze Europejskie nie trafiały do tych podmiotów, które za nic mają takie wartości, jak wolność, równość czy właśnie zasada niedyskryminacji.
– Nie było to łatwe, spotykaliśmy się z szykanowaniem, drwinami, pogróżkami, zastraszaniem czy nawet pozwami sądowymi, ale wiem, że było warto. Duma, radość i realne potwierdzenie, że wytrwałość i konsekwencja przynosi efekty. Mamy realne narzędzia oddziaływania w takich gremiach, jak komitety monitorujące programy finansowane z Funduszy UE, zatem udział zaangażowanych organizacji społeczeństwa obywatelskiego ma sens.
Jakub Gawron, Atlas Nienawiści:
– Po sześciu latach już nie ma ani jednej z ponad 100 uchwał przeciwko “ideologii LGBT”, ordoiurisowych SKPR i pozostałych uchwał anty-LGBT. Dzieło Czarnka i Ordo Iuris trafiło na śmietnik historii. Samorządowcy ulegli presji stworzonej przez sumę licznych działań u podstaw. "Wystarczyło" być bardziej upartym niż przeciwna strona.
Kazimierz Strzelec, Stowarzyszenie Marsz Równości w Lublinie, Fundacja Wiara i Tęcza:
– Dziś kończy się okres systemowej dyskryminacji osób LGBTQ w Polsce – Rada Powiatu Łańcuckiego uchyliła ostatnie lokalne prawo anty-LGBT, Samorządową Kartę Praw Rodzin. “Strefy wolne od LGBT" dyskryminowały i odczłowieczały wszystkie osoby nieheteronormatywne. Parlament Europejski i Komisja Europejska uznawały “strefy wolne od LGBT” za dyskryminujące i niezgodne z Kartą Praw Podstawowych UE, podobne opinie wyrażali polscy prawnicy i Rzecznik Praw Obywatelskich.
– Od momentu pojawienia się pierwszych uchwał anty-LGBT organizacje prawno-człowiecze walczyły o ich odwołanie. Pierwsza strefa powstała w 2019 roku, więc zajęło to 6 długich lat, by je uchylić. Bardzo nam pomogła Unia Europejska, stojąca twardo na stanowisku, że jeśli ktoś dyskryminuje swoich obywateli, nie może ubiegać się o europejskie pieniądze. Ta postawa Unii i ciężka, długa walka moja i moich przyjaciół doprowadziła do usunięcie ostatniego takiego aktu prawnego.
Olga Pawłowska-Plesińska, Stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii, koordynatorka pracy Koalicji “Equality watch”:
– Upadek ostatniej dyskryminującej uchwały wymierzonej w społeczność LGBT+ nie oznacza, że jako KPH przestaniemy uważnie obserwować przyjmowane przez samorządy akty prawne, będziemy to robić dalej. Planujemy również dzielić się wiedzą na temat zastosowania mechanizmu przyznawania funduszy europejskich do walki z dyskryminacją. Nasze doświadczenie może okazać się bardzo cenne dla organizacji działających na rzecz innych grup mniejszościowych. Czujemy się z nimi solidarne i niezmiennie zależy nam na tym, żeby każda osoba czuła się w Polsce bezpiecznie.
Organizacje należące do “Equality Watch”:
- Fundacja Wiara i Tęcza
- Federacja Znaki Równości
- Stowarzyszenie Tęczówka
- Stowarzyszenie My, Rodzice
- Marsz Równości w Rzeszowie
- Stowarzyszenie Marsz Równości Lublin
- Stowarzyszenie Lambda Szczecin
- Stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii
- Stowarzyszenie Instytut Równości
- Fundacja Akceptacja
- Stowarzyszenie Fabryka Równości
- Atlas Nienawiści
Źródło: Kampania Przeciw Homofobii
