Stanowisko zespołu ekspertów Fundacji im. Stefana Batorego w związku z apelem RKW
Ruch Kontroli Wyborów przedstawił liczne propozycje zmian w prawie wyborczym. Niektóre mają fundamentalny charakter i zmierzają do budowy zupełnie od nowa systemu organizacji wyborów w Polsce. O większości postulatów można dyskutować, natomiast nie do zaakceptowania jest podważanie wiarygodności procesu wyborczego w Polsce.
Co budzi szczególne zastrzeżenia:
RKW pisze m.in. o „wyszkolonych przez wrogów członkach komisji” oraz „zdominowaniu wymiaru sprawiedliwości i samorządu przez ugrupowania wrogie i opozycyjne wobec Państwa”. Przede wszystkim jednak RKW dość jednoznacznie sugeruje bez podania dowodów, że wybory parlamentarne w 2015 roku zostały sfałszowane, a działacze Ruchu znają ich prawdziwe wyniki. Co więcej, RKW sugeruje w liście adresowanym wprost do najwyższych władz państwowych, że kolejne wybory w Polsce mogą zostać skutecznie sfałszowane przez „przeciwników Dobrej Zmiany” i przestrzegają , że może to skutkować przegraną PiS-u w kolejnych wyborach samorządowych oraz odsunięciem tej partii i Prezydenta od władzy.
Na taką retorykę nie powinno być zgody. Apelujemy, aby Adresaci listu RKW i najwyższe władze państwowe jasno dały do zrozumienia, że dezawuowanie wiarygodności procesu wyborczego, a w zwłaszcza wyborów, które się jeszcze nie odbyły, w szczególny sposób szkodzi sferze publicznej. Podstawą oceny uczciwości i wiarygodności systemu wyborczego nie może być to, kto wygrywa, a kto przegrywa wybory. W szczególności zaś to, czy zapewnią one reelekcję rządzącym. Nie wolno ani na chwilę zapominać, że wybory, którym ufają wszyscy obywatele reprezentujący różne poglądy i sympatie partyjne, są niezbędne dla funkcjonowania demokracji. Są też najpewniej ostatnim akceptowanym sposobem pokojowego rozstrzygania sporów politycznych.
Warto zwrócić uwagę, że RKW nie podaje żadnych wyników badań, które mogłyby być oparciem dla stawianych tez i rekomendacji. Tymczasem wiele poruszonych kwestii było przedmiotem badań naukowych. Nasz zespół badał problem głosów nieważnych i konstrukcji karty wyborczej w wyborach do sejmików województw w 2014 roku. Wskazaliśmy na wiele problemów, ale teza o masowych fałszerstwach nie znalazła potwierdzenia. Przypominamy też, że przedstawiciele RKW kilkakrotnie deklarowali swoje zainteresowanie dokładnym przebadaniem zarchiwizowanych kart do głosowania z wyborów samorządowych z 2014 roku. Takie badanie, według naszej wiedzy, nie doszło do skutku.
O czym warto dyskutować:
Propozycje RKW zawierają sporo nieścisłości i błędów merytorycznych, jednak wiele z nich wartych jest rozważenia w publicznej dyskusji. Jesteśmy do niej gotowi. Sensowne wydają się np. propozycje natychmiastowej publikacji wyników wyborów w Internecie, unikania organizowania obwodów w wielu lokalach w tym samym budynku, skróconego głosowania w obwodach zamkniętych czy zmiany wzoru kart wyborczych. Z pewnością warto jeszcze raz przemyśleć sens ciszy wyborczej w obecnym kształcie lub zmiany zasad głosowania obywateli zagranicą. Niektóre postulaty budzą poważne wątpliwości, jak np. powtarzanie wyborów, gdy liczba głosów nieważnych przekroczy 5% (bo może to w ogóle uniemożliwić wybór władz do sejmików województw).
Dyskutując o zmianach w prawie wyborczym nie można jednocześnie podważać ich podstawowych zasad oraz podważać zaufania do samego procesu wyborczego.
Zespół ekspertów Fundacji im. Stefana Batorego:
- dr hab. Mikołaj Cześnik, prof. Uniwersytetu SWPS, Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu SWPS,
- dr Jarosław Flis, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego,
- dr Adam Gendźwiłł, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego,
- dr hab. Mirosława Grabowska, prof. UW, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego,
- dr hab. Jacek Haman, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego,
- dr Anna Materska-Sosnowska, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego,
- dr hab. Bartłomiej Michalak, Wydział Politologii i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu,
- dr hab. Bartłomiej Nowotarski, prof. UE, Katedra Filozofii i Historii Gospodarczej Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu,
- prof. dr hab. Jacek Raciborski, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego,
- prof. dr hab. Andrzej Rychard, Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk,
- dr Dawid Sześciło, Zakład Nauki Administracji Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego,
List w tej sprawie został wysłany do:
Prezydenta RP, Andrzeja Dudy
Prezes Rady Ministrów RP, Beaty Szydło
Marszałka Sejmu RP, Marka Kuchcińskiego
Marszałka Senatu RP, Stanisława Karczewskiego
Przewodniczącego klubu parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości, Ryszarda Terleckiego
Przewodniczącego klubu parlamentarnego Platformy Obywatelskiej, Sławomira Neumanna
Przewodniczącego klubu parlamentarnego partii Nowoczesna, Ryszarda Petru
Przewodniczącego klubu parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego, Władysława Kosiniaka-Kamysza
Przewodniczącego klubu parlamentarnego Kukiz’15, Pawła Kukiza
Koła Poselskiego Unii Europejskich Demokratów
Koła Poselskiego Wolni i Solidarni
Posłów niezrzeszonych
Źródło: Fundacja Batorego